BOLOGNA SÜRECİ UYUM ÇALIŞMALARI Prof. Dr. Süheyda ATALAY 5-6 Mayıs 2010 İzmir

BOLOGNA SÜRECİ 19 Haziran 1999 : Bologna Deklerasyonu AMAÇ: Avrupa ülkelerindeki yükseköğretim sistemlerinin yeniden yapılandırılması  Bilgi tabanlı toplumu oluşturma  Bilgi tabanlı ekonomiyi oluşturma NİHÂİ HEDEF (2010) 1) Avrupa Yüksek Öğretim Alanı(EHEA-AYA) ve 2) Avrupa Araştırma Alanı (ERA) oluşturmak  Yüksek hareketlilik (öğrenci, akademik ve idari personel),  Birbiri ile karşılaştırılabilir ulusal eğitim sistemleri,  Birbiri ile çok iyi ilişkilendirilmiş öğretim ve araştırma etkinlikleri  İç ve dış paydaş katılımı ile sürekli denetlenen ve izlenen süreç

BOLOGNA SÜRECİ Ülkelerin ulusal şartları ve kültürleriyle uyumlu olmak kaydıyla, Avrupa genelinde ortak deneyimlerin paylaşılması, ortak hedeflere ulaşmak üzere işbirliği yapılması ve birbirinin deneyiminden faydalanılması yoluyla gerçekleşmesi planlanan Bologna Süreci çalışmaları yeni bir sistemin uyarlaması değil, var olan sistemlerin ortak bir paydada buluşturulmasından ibaret olan “eğitim-öğretimde yenilenme” hareketidir. Bologna Süreci  kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir derece sisteminin uygulanmasını,  lisans, yüksek lisans ve doktora olmak üzere 3 dereceli bir sistemin uygulanmasını,  üniversiteler arasında ortak bir kredi sistemi oluşturulmasını (Avrupa Kredi Transfer Sistemi- AKTS European Credit Transfer System- ECTS),  üniversiteler arasındaki öğrenci ve öğretim üyesi hareketliliğinin önündeki engellerin kaldırılmasını,  yükseköğretimde öğrenci katılımının sağlanmasını,  yükseköğretimde ortak diploma vermenin teşvik edilmesini,  kalite güvencesinde Avrupa boyutunun oluşturulmasını,  yükseköğretimde Avrupa boyutunun kazandırılmasını amaçlamaktadır

44 BOLOGNA SÜRECİ Tarihçe  Bologna Deklerasyonu, 1999 (29 ülke)  Prag Bildirgesi, 2001 (32 ülke, Türkiye’nin katılımı)  Berlin Bildirgesi, 2003  Bergen Bildirgesi, 2005  Londra Bildirgesi, 2007 (46 ülke)  Leuven Bildirgesi, Nisan 2009 (46 Bologna ülkesi +10) Avrupa dışındaki ü lkelerin de y ü ksek ö ğretim sistemlerini etkilemektedir. Avrupa dışındaki ü lkelerin de y ü ksek ö ğretim sistemlerini etkilemektedir.  Budapeşte-Viyana, 2010 (Kazakistan’ın katılması ile 47 ülke +10)

BOLOGNA SÜRECİ “YETERLİLİKLERE VE ÖĞRENME ÇIKTILARINA DAYALI PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ” Girdi temelli eğitim sistemi Çıktı temelli eğitim sistemi

6 AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (EQF) TÜRKİYE YÜKSEK ÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Öğrenme Çıktıları İş Yükü AKTS Kredisi Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Ders Öğrenme Çıktıları İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi Ders

7 TEMEL KAVRAMLAR  Yeterlilik Bir öğretim programının başarıyla tamamlanması sonucu o program için öngörülen program çıktılarının kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir.  Yeterlilikler Çerçevesi Yeterlilikleri öğrenme çıktılarına göre sınıflandıran ve organize eden yapıdır.

8 TEMEL KAVRAMLAR  Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler çerçevelerinin ilgi tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliliklerini birbiriyle ilişkilendirebileceği şemsiye (üst) çerçevedir.  Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi: Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri göz önünde bulundurularak, herhangi bir temel alandaki yeterliliklerin, ilgili paydaşların görüşleri alınarak belirli bir düzen içinde yapılandırıldığı bir sistemdir.

9 TEMEL KAVRAMLAR  Program Eğitim Amaçları Bir programın eğitsel misyonunu nasıl planlamayı sağladığını ve paydaşlarının gereksinimlerinin nasıl karşılayacağını bildiren açık, genel ifadelerdir.  Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Öğrencilerin programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi, beceri ve yetkinlikleri tanımlayan ifadelerdir.

YETERLİLİKLER PROGRAM ÇIKTILARI ÖĞRENME ÇIKTILARI Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Temel Alan Yeterlilikler i Program Çıktıları Eğitim Amaçları Paydaş Görüşleri Ders Öğrenme Çıktıları Ulusal Yeterlilikler Çerçevelerinin ilgi tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliliklerini birbirleriyle ilişkilendirilebileceği şemsiye (üst) çerçevelerdir. Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri arasındaki ilişkiyi açıklayan, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen, yeterliliklerin belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri gözönünde bulundurularak herhangi bir meslek alanındaki yeterliliklerin ilgili paydaşların görüşleri alınarak belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Dış paydaş görüşleri (Mezunlar, işverenler, meslek odası temsilcileri, danışma kurulu) İç paydaş görüşleri ( Öğretim üye ve elemanları, bölüm personeli, öğrenciler,..) Dış paydaş görüşleri (Mezunlar, işverenler, meslek odası temsilcileri, danışma kurulu) İç paydaş görüşleri ( Öğretim üye ve elemanları, bölüm personeli, öğrenciler,..) • Eğitim amaçları, bir programın eğitsel misyonunu nasıl planlamayı sağladığını ve paydaşlarının gereksinimlerini nasıl karşılayacağını bildiren açık, genel ifadelerdir. • Programın eğitim amaçları, mezunların bir programı bitirmelerini izleyen birkaç yıl içinde gerçekleştirmeleri beklenenleri tanımlayan ifadelerdir. • Programın öngörülen eğitim amaçlarını sağlayabilmesi için programdan beklenen “program çıktıları” nın belirlenmesi gerekir. Bölüm Misyonu Program çıktıları; öğrencilerin programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi ve becerileri tanımlayan ifadelerdir.

1.Ortaöğretimde kazanılan yeterlikler üzerine kurulan, alanındaki en güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olmak, bunları kullanabilmek (BİLGİ) 2.Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilmek, Alanındaki kavram ve düşünceleri bilimsel yöntemlerle inceleyebilmek, verileri yorumlayabilmek ve değerlendirebilmek, sorunları tanımlayabilmek, analiz edebilmek, kanıtlara ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirebilmek. (BECERİLER) 3.Bir yabancı dili kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilmek ve meslektaşları ile iletişim kurabilmek (Avrupa Dil Potföyü Genel Düzeyi: B1 Düzeyi) (KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER) 4.Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek (Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Düzeyi: İleri Düzey) (KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER ) TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ(TYYÇ) LİSANS

YAPILMASI PLANLANAN ÇALIŞMALAR  Bologna Süreci kapsamında, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim- öğretim programlarının öğrenme çıktılarını (learning outcomes) yüksek öğretim ulusal yeterlilikleri çerçevesi ve temel alan yeterliliklerine bağlı olarak tanımlanması amaçlanmaktadır. Buna göre üniversitemizde eğitim-öğretim veren bütün ön lisans, lisans ve lisansüstü programlarını yürüten birimlerin;  Üniversitemizin misyon, vizyon ve hedefleri ile iç ve dış paydaşların görüşleri dikkate alınarak nasıl bir mezun profilinin amaçlandığını gösteren Program Eğitim Amaçları’nı yazmaları,  Programın eğitim amaçlarına ulaşabilmek için mezunların ne tür yeterliliklere (qualifications) sahip olmaları gerektiğinin açıklandığı Program Çıktılarını (Program Yeterlilikleri’ni) belirlemeleri,  Belirlenen program çıktılarına ulaşmak için hangi derslerin verilmesi gerektiğine karar vermeleri,  Eğitim-Öğretim Planlarında yer alan/alacak her bir ders için “Öğrenme Çıktıları”nı Yazmaları,

YAPILMASI PLANLANAN ÇALIŞMALAR  Her bir derse ilişkin Öğrenme Çıktıları’nın Program Çıktıları’ndan hangisi/lerini sağladığını belirleyerek Ders Öğrenme Çıktıları ile Program Çıktıları’nı İlişkilendirmeleri,  Ders öğrenme çıktılarını göz önüne alarak üniversitemizce belirlenen ortak formata uygun olarak ders öğretim planlarını hazırlamaları,  Ders öğrenme çıktılarına ulaşabilmek için gerekli iş yükünü ve AKTS kredilerini hesaplamaları,  Her programın programlarını tanıtıcı bilgiyi ve ders öğretim planlarını Türkçe ve İngilizce olarak hazırlamaları,  Ders öğrenme çıktıları ile program çıktılarının uyumu için Program Kalite Güvence Sistemini kurmaları gerekmektedir.  Üniversitemiz bu süreçleri öğretim yılı içinde tamamlayarak bir sonraki öğretim yılında uygulamaya geçirmeyi ve 15 Ocak 2011 tarihine kadar AKTS Etiketi için başvuru yapmayı planlamaktadır.

(Öğretenin ne anlattığına değil, öğrenenin ne kazandığına dayanan öğrenme) Ders A Program Çıktıları Öğrenme Çıktıları Ders B Ders C Ders D Öğrenme çıktıları Öğrenme Çıktıları Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Temel Alan Yeterlilikleri DERS ÖĞRENME ÇIKTILARI

PROGRAM ÇIKTILARINI ÖĞRENME ÇIKTILARI İLE İLİŞKİLENDİRME PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 D1XXXXX D2XXXXX D3XXXXXX D4XXXXXXX D5XXXXXXXXXXX D6XXXXXXXX D7XXXXXX  Öğrenme/öğretme biçimleri ile izlenebilir ve ölçülebilir ders çıktılarını karşılama ….…. ….….

ÇALIŞMA TAKVİMİ İŞ PAKETİTAMAMLAMA TARİHİ IÖğrenme Çıktılarına bağlı olarak eğitim-öğretim planlarının düzenlenmesi /tasarlanması 1Programın eğitim amaçlarının belirlenmesi 15 Mart - 14 Mayıs Program çıktıları ve program çıktılarıyla tutarlı derslerin belirlenmesi 3 Mayıs -31 Mayıs Derslerin öğrenme çıktılarının yazılması (derslerde kazandırılması hedeflenen beceri ve yetkinlikler) 1 Haziran -15 Temmuz Öğrenme çıktıları ve program çıktılarının ilişkilendirilmesi 5Ölçme ve değerlendirme yöntemleri 6İş yükünün hesaplanması 7AKTS/ ECTS kredilerinin belirlenmesi 8Ders öğretim planlarının hazırlanması IIEğitim- öğretim programlarının ilgili kurullarda onaylanması IIIKalite süreçlerinin uygulanması Ocak Ölçme araçlarının uygulanması 2Program ve öğrenme çıktılarının gözden geçirilmesi 3İş yüklerinin ve AKTS kredilerinin gözden geçirilmesi 4Ders öğretim planlarının gözden geçirilmesi

PROGRAMIN TANITIMI TÜRKÇE BÖLÜM/FAKÜLTE/PROGRAM TANITIMI Kuruluş  Kazanılan Derece  Derecenin Seviyesi (Ön Lisans, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora)  Kabul ve Kayıt Koşulları  Önceki Öğrenmenin (formal, in-formal, non-formal) Tanınması Hakkında Kurallar  Yeterlilik Koşulları ve Kuralları  Program Profili  Program Çıktıları  Mezunların İstihdam Profilleri (örneklerle)  Üst Derece Programlarına Geçiş  Sınavlar, Ölçme ve Değerlendirme  Mezuniyet Şartları  Çalışma Şekli (Tam Zamanlı, e-öğrenme )  Adres ve İletişim Bilgileri (Program Başkanı, AKTS/DS Koordinatörü)  Bölüm Olanakları

PROGRAMIN TANITIMI GENERAL DESCRIPTION  History  qualification awarded  level of qualification (short cycle, first cycle, second cycle, third cycle)  specific admission requirements  specific arrangements for recognition of prior learning (formal, non-formal and informal)  qualification requirements and regulations  profile of the programme  key learning outcomes  occupational profiles of graduates with examples  access to further studies  examination regulations, assessment and grading  graduation requirements  mode of study (full-time, part-time, e-learning…)  address, programme director or equivalent  Facilities

DERS ÖĞRETİM PLANI 1- Dersin Adı 2- Dersin Kodu 3- Dersin Türü ( Zorunlu, Seçmeli ) 4- Dersin Seviyesi ( önlisans, lisans, yüksek lisans, doktora ) 5- Dersin Verildiği Yıl ( 1, 2, 3, 4, 5, 6 ) 6- Dersin Verildiği Yarıyıl ( 1, 2 ) 7- AKTS Kredisi 8- Haftalık Ders Saati ( saat/hafta ) 9- Haftalık Uygulama Saati (.... saat/hafta ) 10- Haftalık Laboratuvar saati (......saat/hafta ) 11- Dersin Öğretim Üyesi ( Üyeleri ) 12- Öğretim Sistemi ( Örgün, uzaktan eğitim ) 13- Dersin Verildiği Dil ( Türkçe, İngilizce, Almanca ) 14- Dersin Amacı 15- Dersin Öğrenme Çıktıları 16- Derse Ön Koşul olan ders(ler) ( ön koşul olan dersler varsa yazılması, veya tavsiye edilen ön koşul olan dersler varsa onların yazılması gerekir, eğer yoksa ”yoktur” ifadesinin kullanılması uygun olur.)

DERS ÖĞRETİM PLANI ı 17- Tavsiye Edilen Program Öğeleri ( tavsiye edilen bazı konular varsa onların yazılması gerekir, eğer yoksa ”yoktur” ifadesinin kullanılması uygun olur.) 18- Staj ( Bu dersle ilgili herhangi bir staj uygulaması varsa yazılması gerekir, eğer yoksa ”yoktur” ifadesinin kullanılması uygun olur.) 19-Ders İçeriği ( Kısa bir içerik tanımlandıktan sonra her hafta hangi konuların anlatılacağı açıklanmalıdır.) Haftalık Detaylı Ders İçeriği 20- Ders Kitabı/ Malzemesi/ Tavsiye Edilen Kaynaklar 21-Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Öğretme Yöntemleri Derslere katılma Laboratuvar çalışması Klinik Çalışması Rehberli Problem Çözümü Ev Ödevi Seminer Sunum Yapma Dönem Ödevi Rehberli Problem Çözümü Arazi uygulaması Yazılı sınav Sözlü sınav Quiz Proje Kendi Başına Çalışma 22- Değerlendirme Yöntemleri ve Kriterleri

DESCRIPTION OF INDIVIDUAL COURSE UNITS: 1. course unit title 2. course unit code 3. type of course unit (compulsory, optional) 4. level of course unit (e.g. short, first, second or third cycle; sub-level if applicable) 5. year of study (if applicable) 6. semester/trimester when the course unit is delivered 7. number of ECTS credits allocated 8. name of lecturer(s) 9. Objectives of the course 10. learning outcomes of the course unit 11. mode of delivery (face-to-face, distance learning) 12. prerequisites and co-requisites 13. recommended optional programme components 14. course contents 15. Weekly detailed course contents 16. recommended or required reading 17. planned learning activities and teaching methods 18. assessment methods and criteria 19. language of instruction 20. work placement(s)

KALİTE GÜVENCESİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR İYİLEŞTİRME

İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.