Açıklayıcı Araştırmanın Amaçları (Explanatory Research) Bir ilke ya da kuramın doğruluğunu (occuracy) belirlemek Birbirleri ile yarışan amaçlardan hangisinin en iyi/uygun olduğunu ortaya koymak Temel süreçler hakkında bilgiyi ilerletmek, geliştirmek Ortak genel cümleye bağlı olarak, farklı konu ve başlıklar arasında bağ kurmak Tamamlanması ya da daha tam hale gelmesi için bir teori inşa etmek; özenle işlemek, zenginleştirmek ya da detaylandırmak Yeni konu ve alanlara doğru teoriyi genişletmek Açıklamayı desteklemek ya da çürütmek için kanıt sağlamak

Keşfedici Araştırmanın Amaçları (Exploratory Research) İlgilenilen konudaki temel düşüncelere, insanlara ve olaylara aşina olmak Etrafta neler olup bittiği hakkında derli-toplu, ayakları yere basan mental(zihinsel) bir resim geliştirmek Birçok fikirler ortaya atmak ve geçici teori ve bağlantılar geliştirmek, çeşitli fikirleri birlikte düşünmek

Keşfedici Araştırmanın Amaçları (Exploratory Research) -DEVAM- Ek ya da ilave/daha fazla araştırma yapmanın uygunluğunu/yararını ve olasılığını belirlemek Soru formüle etme ve daha sistematik incelemeler için konuları daha hassas/ ince (rafine) hale getirmek, inceltmek Gelecekte başka araştırmalar yapmaya yöneltme ve teknikler geliştirme(yönelim duygusu ve teknikler geliştirme)

Betimsel Araştırma Amaçları (descriptive Research) Bir grubun kusursuz/düzgün bir profilini sağlamak İlişki,mekanizma ve süreci betimlemek Sözel ya da sayısal(yüzdelik gibi) olarak göstermek/resmetmek Yeni açıklamalara yol açacak, uyaracak bilgiler bulmak Tipleri sınıflama ya da kategorileri oluşturmak Birbirlerini izleyen ardışık olaylara açıklık kazandırma, adım ya da aşamalar dizisi oluşturmak Bir konu hakkında daha öncekiler ile uyuşmayan/yeni bilgileri toplamak(daha önceki bilgiler ile çelişen de olabilir)

Sosyal Etki Araştırmalarında Konu Alanları Toplum hizmetleri: okul sicil kayıtları, polis tepki hızları gibi Sosyal koşullar: oyun alanlarında çocukların arkadaşlıkları, ırk ayrımcılığı, suçluluk oranları, yaşlıların kendilerine yeterlilikleri Ekonomik etkiler: gelir düzeyindeki değişmeler, iş kaybetme hızları Demografik neticeler: bir bölgedeki nüfus hareketleri, genç-yaşlı nüfustaki değişmeler

Sosyal Etki Araştırmalarında Konu Alanları -DEVAM- Çevre: gürültü düzeyindeki değişmeler Sağlık çıktıları: hastalıkların görülmesindeki değişmeler, zararlı maddeler bulundurma Psikolojik iyilik: streste, korkuda, kendine saygıda değişmeler

Post modern Toplumsal Araştırmanın Özellikleri Tüm ideolojilerin, örgütlü inanç sistemlerinin tüm toplumsal kuramlar da dahil olmak üzere red edilmesi(Heiddeger, Nietzshe, Sartre, Wittgenstein, Varolşculuk, Nihilizm, Anarşizmden beslenir) Kişisel deneyimlere, duygulara, imgelemelere, sezgilere güçlü güven Anlamsızlık ve kötümserlik duygusu; dünyanın hiç ilerlemeyeceğine/düzelmeyeceğine inanç Aşırı öznellik; dış dünya ile akıl arasında hiçbir ayrım yapmamak

Post modern Toplumsal Araştırmanın Özellikleri -DEVAM- Ateşli relativizm/görelilikçilik, birbirine üstün olmayan sonsuz sayıda yorumlar Farklılık, kaos ve karmaşıklığın benimsenmesi/sürekli değişmenin kabulü “şimdi ve burada” (now and here) olanın önemsenmesi, geçmişin ve farklı yerler ile ilgili çalışmaların reddedilmesi Yaşamın çok karmaşık olduğu ve hızla değiştiği için “nedensellik” in çalışılamayacağı. Modernizm ve Aydınlanmanın reddi

Post modern Toplumsal Araştırmanın Özellikleri -DEVAM- Araştırmanın, hiçbir zaman gerçek toplumsal düzeyde olup biteni yansıtamayacağı iddiası. Toplumun bilimi olamayacağı sosyal bilimin kökten dönüşümü fikri Post modern araştırma raporu bir sanat çalışmasıdır. Tiyatrovari, dramatik sunumla sunulabilir. Oyun, film kaset kayıtları gibi

Feminist Toplumsal Araştırmanın Özellikleri Araştırmalarda feminist değerlerin ve yaklaşımların savunuculuğunu yapmak(çoğunluğu kadındır) Kavram, sayıltı (assumption) ve araştırma sorularında sexizm’in reddi(biyolojik farklılık değil/toplumsal cinsiyet gender önemlidir). Toplumsal cinsiyet(gender) ve güç ilişkilerinin toplumsal yaşamın tüm yönlerini nasıl nüfuz edip etkileyeceğine duyarlı olma Araştırma sürecine, araştırmacının kişisel tecrübe ve duygularının katılması

Feminist Toplumsal Araştırmanın Özellikleri -DEVAM- Araştırma tekniklerinin seçiminde esneklik ve akademik alanlar arasında sınırları aşma/ birçok araştırma tekniğini bir arada kullanma. Ancak deney ve niceliksel çözümlemelerden kaçınır. Kalitatif araştırma vak’a incelemeleri önemlidir. İnsan deneyiminin duygusal olan ve karşılıklı bağımlılığa dayanan boyutlarının kabulü Kişisel ve toplumsal değişme amaçlayan Eylem’e yönelik(action oriented) araştırma yapmak (aktivist) Erkekçil söylemin tüm insanlığa mal edilmesine karşı olma. Pozitivizm erkekçildir. Pozitivizme karşı olma

Pozitivizm, Yorumlayıcı ve Eleştirel Teorilerin Karşılaştırılması

Araştırma nedeni Pozitivizm: insanların olayları öngörebilmeleri ve denetleyebilmeleri için doğal yasaların bulunması Yorumlayıcı: anlamlı toplumsal eylemi anlamak ve betimlemek Eleştirel(critical): efsane/mitleri yıkmak, toplumu kökten değiştirmek üzere insanları güçlendirmek

Toplumsal gerçekliğin doğası Pozitivizm: düzenli kalıplar ya da keşfedilebilecek bir düzen Yorumlayıcı: insan etkileşimi tarafından yaratılan ortamın akışkan/kalıcı olmayan tanımları Eleştirel(critical): çatışma dolu gizli yapılan tarafından yönetilen

İnsanoğlunun doğası Pozitivizm: dışsal faktörler tarafından belirlenmiş/rasyonel ve ben merkezli bireyler Yorumlayıcı: anlamı yaratan sosyal varlıklar ve yaşamlarını sürekli anlamlandıran varlıklar Eleştirel(critical): hayal ve istismar ile tuzağa düşürülmüş, yaratıcı ve uyumlu potansiyelleri gerçekleşmeyen bireyler

Sağduyunun Rolü Pozitivizm: bilimden daha az değerli. Açıkça çok farklı bir form/biçim Yorumlayıcı: sıradan insanlar tarafından kullanılan, güçlü gündelik kuramlar Eleştirel(critical): nesnel koşullar ve gücü/erki gizleyen sahte/yanlış inanç

Teori nedir? Neye benzer? Pozitivizm: birbirleri ile ilişkili tanımlar, aksiyomlar ve yasaların mantıksal tümdengelimsel sistemi Yorumlayıcı: bir grubun, anlam sistemini nasıl meydana getirdiklerine ve sürdürdüklerine ilişkin tanımlama Eleştirel(critical): gerçek koşulları ortaya koyan ve insanların daha iyi bir yaşama kavuşmalarına yardım eden bir eleştiri

Doğru olan bir açıklama nedir? Pozitivizm: yasalara mantıksal olarak bağlı olan ve algılara dayanandır Yorumlayıcı: üzerinde çalışma yapılanların ses ve duygularını doğru aksettirme Eleştirel(critical): insanların dünyayı değiştirmek için ihtiyaç duydukları araçları sağlama

İyi kanıt nedir? Pozitivizm: diğerleri tarafından tekrarlanabilecek, kesin gözlemlere dayalı olan / nesnel olan Yorumlayıcı: akışkan toplumsal etkileşimler çerçevesine konumlandırılan Eleştirel(critical): hayalleri ortaya koyan kuram tarafından bilgilendirilen

Değerin yeri nedir? Pozitivizm: bilim değerlerden arınıktır. Değerlerin bilimde yeri yoktur. Ancak değerler bir konu olarak ele alınıp incelenebilir Yorumlayıcı: değerler, toplumsal yaşamın bütünleşmiş bir parçasıdır. Hiçbir grup değeri yanlış değildir. Ancak değerler farklı olabilirler Eleştirel(critical): tüm bilim değerler ile başlamalıdır(aktivist). Değer konumlarının bazıları doğru bazıları yanlıştır

Temel araştırma uygulamalı araştırma Araştırma içsel bir tatmin sağlar ve araştırma ile ilgili kararı diğer sosyologlar verir Araştırma konu ve problemi büyük bir özgürlük içinde verilir Bilimsel özenin en yüksek soyut normlarına göre araştırmaya karar verilir ve bilim adamlığının en yüksek standartları gözetilir Araştırma iş/görevin bir parçasıdır. Araştırmaya sosyoloji disiplini dışından, kaynak sağlayıcılar tarafından karar verilir. Araştırma problemi, araştırmayı yaptıran ya da destekleyenlerin taleplerine göre dar bir çerçevede tutulmaya zorlanır(sınırlıdır) Bilimsel özen ve standartlar, sonuçlarının yararına/kullanımına bağlıdır. Araştırma çabuk yapıldığı için standartlara bazen uymayabilir

Temel araştırma uygulamalı araştırma Temel ilgi araştırmanın içsel tutarlılığı ve araştırma desenine gösterilen özen üzerinedir Güdüleyici amaç, temel kuramsal bilgiye katkıda bulunmak Araştırma sonuçlarının bilimsel dergilerde yayımlanması ve bilimsel toplulukta diğerlerinin tepkilerini alma ile başarıya ulaşılır Temel ilgi, araştırmayı destekleyenlerin ilgilendikleri alandaki bulguların genelleme yeteneği üzerinedir Temel güdü, araştırma sonuçlarını kullanmak ve karşılığını bir türlü almaktır(ödül, para ya da pratik sonuç olabilir) Destekleyenler ya da karar verenler tarafından araştırma sonuçları kullanıldığında başarı gündeme gelir.

Temel bilgi toplama teknikleri İnformel düzen(biçimsel olmayan) Formel fakat yapılaşmamış Formel fakat yapılaşmış Katılarak gözlem: (participant observation) yalın ve denetimsiz Sistematik gözlem(denetimli gözlem) Deneyleme (experimental techniques) Karşılklı konuşma: kaynak kişiler ile görüşme Mülakat/görüşme teknikleri: sorular açık uçlu, seçenekler belirlenmemiş. (Görüşme kılavuzu ile) Mülakat/görüşme: sorular kapalı seçenekler önceden belirlenmiş.(görüşme cetveli) Mektuplar,biyografiler makaleler Soru cetveli/sorular açık uçlu(questionnaire) Soru cetveli/sorular kapalı/questionnaire Grup tipi, posta ile, anket tekniği

Nicel ve nitel araştırma arasındaki farklar nicel/quantitative Nicel ve nitel araştırma arasındaki farklar nicel/quantitative nitel/qualitative Denence(hypothesis)lerin test edilmesi. Araştırmacının başlangıçta belirlediği hipotezlerin test edilmesi Kavramlar, birbirinden ayrı değişken/variable formlarındadır (bağımlı-bağımsız): yaş, cinsiyet ve gelirin intihar ile ilişkisi Ölçekler, ölçüler bilgiler toplanmadan önce sistematik olarak oluşturulmuş ve standartlaştırılmıştır(nesnellik) Anlam’ı yakalama ve keşfetme. Araştırmacının bilgilerin içine dalıp ona nüfuz etmesi, anlamı yakalaması, keşfetmesi Kavramlar, temalar/konular, genellemeler ve sınıflamalar(taxonomies) formundadır(intihar, süreç olarak incelenir) Ölçü/ölçekler, çoğu zaman araştırmacının bireysel durumuna özgüdür; bunun için (ad hoc) oluşturulmuştur. öznellik

Nicel ve nitel araştırma arasındaki farklar -DEVAM- nicel/quantitative Nicel ve nitel araştırma arasındaki farklar -DEVAM- nicel/quantitative nitel/qualitative Bilgiler, kesin ölçümlerden elde edilmiş rakamlar halindedir(sayısal veriler) Kuram, büyük ölçüde nedensel(causal) ve tümdengelimseldir. İzlenen yollar/süreçler standart olup; aynen tekrarlanabileceği sayıltılanmıştır. Bilgiler, kelimeler halindedir. Gözlem, dokümanlar, ikinci sayı/ kopya/transcript suretlerden elde edilmiştir Kuram, kozal ya da non kozal(non causal)olabilir; çoğu kez tümevarımsaldır. GROUNDED THEORY Araştırma süreçleri özgüldür, tekrarlanabilmesi çok nadirdir.

Nicel ve nitel araştırma arasındaki farklar -DEVAM- nicel/quantitative Nicel ve nitel araştırma arasındaki farklar -DEVAM- nicel/quantitative nitel/qualitative İstatiksel teknikler, tablolar, şekiller kullanılarak, denenceler ile ilgili olarak neyin nasıl gösterdiği tartışılarak analizler yapılır Teknokratik yaklaşım/perspective(bürokrasiye hizmet eden teknisyen yaklaşımı) ve poztivizm, quantitative researchs Konular çıkararak (extracting themes)ya da kanıtlardan genelleme yaparak, uyumlu ve sürekli/değişmeyen bir resim sunmak için bilgiyi örgütleyerek/düzenleyerek analizler yapılır. Interptretive/critical approaches; transandantal/transcendent perspective: bilginin ampirik olmayıp deneyüstü, üstün olduğu(sezgiye dayalı bilgi-Emerson Felsefesi)

ARAŞTIRMA ETİĞİ Etik tartışmaları, özellikle, toplumsal değerler(mahremiyet, özgürlük gibi) ile en yüksek kalitede bilimsel veri elde etme amacında olan bilimsel çıkarlar arasındaki gerilimden ortaya çıkmaktadır. Bilimsel çalışmalar, araştırmanın nasıl kurgulanacağı, metodolojik yaklaşımının ne olacağı ve bununla ilişkili olarak verilerin nasıl toplanacağı, analiz edileceği konularına ek olarak araştırmanın nasıl yapılacağı, yanıtlayıcılara yönelik tutum ve davranışların nasıl olacağı konularını kapsayan etik boyutu da içermektedir.

Üç temel etik alanı bulunmaktadır: veri toplama ve analizi hakkında etiksel tartışmalar; topluma karşı sorumluluk hakkında etiksel tartışmalar katılımcılara nasıl davranılacağı konundaki etiksel tartışmalar.

Katılımcılara yönelik tutum ve davranışları içeren etiksel tartışmalar Katılımcılara yönelik tutum ve davranışların nasıl olması gerektiği hakkında farklı görüşler bulunmaktadır. Bu alanları dört başlık altında toplamak mümkündür: potansiyel zarar, bilgilendirilmiş rızanın olmaması, hile özel alanın ihlali. Bu alt başlıkların hepsi temelde, insan hakları ile paralellik göstermektedir

Potansiyel zarar Bilimsel araştırmalarda katılımcının ya da yanıtlayıcının yaşam güvenliğini tehlikeye sokacak ya da hali hazırda bulunduğu koşulların kötüleşmesine neden olabilecek çalışmalar kabul edilemezdir. Söz konusu yaşam ve güvenlik hakkı sadece insan ile sınırlı değildir, çevre ve diğer canlıların varlığını tehlikeye sokacak her türlü araştırma dolaylı olarak insan yaşam kalitesini etkilemektedir. Sosyal bilimlerde de, zararın niteliği hakkında kesin bir çıkarımda bulunmak oldukça güçtür. Bu zarar, aynı anda kişisel olarak (utandırma ya da aşağılama), psikolojik olarak (öz güvenin kaybı) ve sosyal olarak (diğerlerine karşı güven duygusunun kaybı) gerçekleşebilir. Bu durumda fiziksel bir zararın varlığı şart olmayabilir.

Araştırma süresi boyunca katılımcı ya da yanıtlayıcının zarar görmesini mümkün olduğunca engellemek için alınması gereken önlemleri şu şekilde sıralamak mümkündür: Yanıtlayıcının ya da katılımcının, potansiyel zararlar konunda bilgilendirilmesi ve istedikleri anda araştırmadan ayrılabileceklerinin garanti edilmesi Araştırmacı, araştırma sırasında zarar görme olasılığı olanları araştırmaya dahil etmemelidir. Araştırma potansiyel zararı içeriyorsa, söz konusu zararın ölçülmesi için ölçme araçları geliştirilmelidir ve araştırmaya dahil olanlar bu konuda bilgilendirilmelidir.

Bilgilendirilmiş Rıza Bu konu, temelde kişilerin seçme hakkı ile yakından ilişkilidir. Kişiler, araştırma sürecine zorla dahil edilmemeli, katılımlarının gönüllülük esasında olduğu ve araştırmanın amacı vb konularda bilgilendirilip, katılıp katılmama konusunda karar vermeleri sağlanmalıdır. Bu, araştırmanın amaç ve sponsorları konusunda yanıtlayıcı ya da katılımcıya bütünü ile bilgi vermek anlamına gelmemektedir. Bazı durumlarda, araştırmanın gerçekleştirilmesinin tehlikeye sokulmaması için katılımcı ya da yanıtlayıcılardan, araştırmanın amacı ve olası zararları konusunda bilgilendirildiklerini ve bu sürece gönüllü olarak dahil olduklarını içeren bir yazılı belge alınabilir. Bu yaklaşım sıklıkla tıp ile ilgili araştırmalarda uygulanmakla beraber, sosyal bilimler için pek uygun değildir. Bilgilendirme, araştırmanın sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesine engel oluyorsa, söz gelimi kişilerin doğallıklarının kaybolmasına neden oluyorsa kimi otoriteler bu konuda kişilerin bilgilendirilmemesini savunmaktadır. Ancak bu görüş, etik olmadığı gerekçesi ile özellikle kişilerin özel yaşamlarına müdahale edildiği) eleştirilmektedir.

Hile/Aldatma Araştırmalarda sıklıkla kullanılan hile türleri şu şekilde sıralanabilir: katılımcı yada yanıtlayıcının araştırmanın amacı konusunda yanlış yönlendirilmesi, araştırmanın amacına uygun olarak, kişilerin kendi davranışlarının yorumlanması konusunda bilinçli bir şekilde yönlendirilmesi ve kişilerin, araştırmanın amaçlarına uygun olarak davranmalarının sağlanması. Bu hilenin arkasında yatan temel gerekçe, kişilerin doğal davranmalarını sağlamaktır. Araştırmanın amacından haberdar olan kişiler araştırma için bir anlam ifade etmeyen şekilde davranacakları için bu durum, söz konusu çalışmanın varlığını tehlikeye sokacaktır. Bilinçli olarak yapılan hilenin etiksel olarak uygun olmadığı konusunda güçlü eleştiriler bulunmaktadır. Çükü bu tür bir davranış, bilimin güvenirliğini sarsmaktadır ve temel insan haklarına aykırıdır

Geri bildirim İdeal olanı, hile ile yapılan araştırmalar hariç, tüm bilimsel çalışmalarda, araştırma sonrasında yanıtlayıcı ya da katılımcılara çalışmanın sonuçları hakkında bilgi verilmesidir. Böylelikle, araştırma süreci hakkında söz konusu kişilerden araştırma hakkındaki değerlendirmelerinin alınması ve kalitesinin yükseltilmesi sağlanabilir. Araştırma hile ile gerçekleştirilmiş ise, bu tür çalışmalardan sonra gerçekleştirilen geri bildirimler oldukça büyük dikkat gerektirmektedir. Katılımcı ya da yanıtlayıcılar, çalışmanın gerçek amacı ve neden yanlış bilgilendirildikleri konusunda bilgi sahibi yapılmalı ve bu gerçekleştirilirken büyük dikkat ve duyarlılık gösterilmelidir

Özel alan ya da mahremiyet Özellikle kişilerin cinsel tercih ve davranışları, uyuşturucu kullanımları gibi hassas konularda, araştırmanın amacına uygun olarak kişilerin bilgilendirilmemesi ve çeşitli teknik cihazlar yardımı ile kişilerin bilgisi dışında görüntü ya da ses kayıtlarının yapılması özel alanın ihlali nedeni ile etik bir davranış olarak değerlendirilmemektedir. Bu nedenle araştırmacılar araştırma konuları hakkında kişilere gerekil derecede bilgi vermeli ve kimliklerin anonim olacağı konusunda onların emin olmalarını sağlamalıdır. Kimliklerin gizli kalmasını sağlamada izlenilen belli başlı yoları şu şekilde sıralamak mümkündür: Soru formlarında isimlere yer vermemek, çalışma rapor haline geldiğinde çeşitli kodlar kullanmak ya da hayali isim ve yerleşim alanları kullanmak, kişilerin raporda kullanılmasına izin vermedikleri bilgilere yer vermemek