BÖTE Öğrencilerinin Açık Kaynak Kod ve Yazılım Lisansları Hakkındaki Görüşleri Cahit Cengizhan Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bl. cahit at marmara.edu.tr

Türkiye BT Sektörü 2000 -2004 Yılları Kaynak:DC BSA Global Araştırma Sonucu * 2009 yılı için ön görülmektedir.

BT Şirketleri ve Stratejileri IBM ve Linux Linux Technology Center

Tanımlar Eser: Emek sonucu ortaya konmuş ürün; yapıt. [3] Telif Hakkı: Fikir ve sanat eserini yaratan kişinin bu eserden doğan haklarının tümüdür. [3] Patent: Yeni, tekniğin bilinen durumunu aşan ve sanayiye uygulanabilir olan buluşun kullanma hakkının birine ait olduğunu gösteren belge [4] Lisans: Bir malı yabancı firma adına üretme izni. [3]

Eser üzerindeki haklar Eser sahibinin hakları mutlak niteliktedir, yani herkese karşı ileri sürülebilir. Maddi haklar, eserin işlenmesi, çoğaltılması, yayılması, yayınlanması haklarını kapsar. Manevi haklar, yapıtını topluma sunma, adını belirtme ve eserin tümlüğünü koruma yetkilerini kapsar.

Yazılım Eserlerinin Korunması Kapalı Koruma; telif hakkı sahibinin izni olmaksızın … Açık Koruma: Telif hakkı sahibinin izni ile …

KARŞILAŞTIRMA Şartlar EULA (MS Windows) GPL Anlaşmanın reddi Kullanma, Ücreti geri al Kullanma Kullanım kısıtlaması 1 Kişisel + 1 Taşınır (1.1) Kısıtlama Yok Etkinleştirme, Kayıt olma Bir Defa, Donanım değişikliği (2.1) Yok Lisans aktarımı Bir kereliğine Değiştirme, Geliştirme, Tersine Mühendislik Yasaların izin verdiği ölçüde (4) Kopyalama Tek sefer Medya yedekleme kopyası Dağıtma Yasa dışı Değişik halini dağıtma Değiştirilemez - Yasa dışı Kaynak kodla birlikte Garanti Yok (17) Dava edilme Edilemez (18) Edilemez

Amaç Bilgisayar ve öğretim teknolojileri bölümlerinde öğrenim gören öğrencilerin açık kaynak kod ve yazılım lisansları hakkındaki bilgilerinin ve düşüncelerinin incelenmesi bu araştırmanın temel amacıdır.

Yöntem Model: tarama ve son test deneme Çalışma grubu: Boğaziçi (50), Marmara (74), Yıldız Teknik (60) toplam 184 öğrenci Basit tesadüfi örnekleme yöntemi

Bilgi toplama aracı: Soru formu; demografik ve görüşler Akademik başarı testi; bilişsel düzey için 10 soruluk, 4 seçenekli çoktan seçmeli

Çalışma grubunun başarı testine verdikleri doğru yanıtlar değerlendirilmiştir. Aldıkları puanların grafiği incelendiğinde, MÜ en başarılı grup olurken BÜ, ve YTÜ sırayla takip etmişlerdir.

Bulgular

Akademik başarı testinden alınan puan ortalamaları incelendiğinde grupların başarıları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. (p<0,05) Okul / Puan Ortalama N 1- MÜ 5,63 74 2- YTÜ 2,70 60 3- BÜ 3,26 50 TOPLAM 4,03 184

Çoklu grup karşılaştırmaları (I) Okul (J) Okul Ortalama Farkı Std. Hata Anlamlılık MÜ YTÜ 2,9351* 0,3554 0,000 BÜ 2,3751* 0,3745 -2,9351* -0,5600 0,3917 0,326 -2,3751* 0,5600

Cinsiyet ile puan ortalamaları, frekans ve yüzdelik değerleri 1- Bay 4,18 135 73,4 2- Bayan 3,61 49 26,6 TOPLAM 4,03 184 100,0 p>0,05

Gelir düzeyleri ile puan ortalamaları, frekans ve yüzdelik değerleri Gelir Düzeyi Ortalama Frekans Yüzde 1- 100-200 YTL 4,20 57 31,0 2- 201-300 3,89 67 36,4 3- 301 ve üzeri 4,13 60 32,6 TOPLAM 4,03 184 100 p>0,05

“Lisanslar ile ilgili bilgiyi nereden aldınız?” Nereden bilgi aldınız? MÜ YTÜ BÜ Toplam 1- Bilgim Yok 1 6 7 2- Gazete Dergi Makale 10 11 13 34 3- Internet 3 20 4- Görsel işitsel medya 12 28 5- Eğitim Kurumu 51 26 18 95 TOPLAM 74 60 50 184

Bilgi alınan yere göre puan ortalamaları Nereden bilgi aldınız? Ortalama N 1- Eğitim Kurumu 4,43 95 2- Gazete Dergi Makale 3,53 34 3- Görsel işitsel medya 3,89 28 4- Internet 3,90 20 5- Bilgim Yok 2,00 7 TOPLAM 4,03 184

“Yazılım lisansları ile ilgili kavramlardan hangisini duydunuz?” Duydunuz mu? Frekans Yüzde 1- EULA 27 14,7 2- Copyright 24 13,00 3- BSD 23 12,5 4- BSA 20 10,9 5- GPL 19 10,3 6- Copyleft 17 9,2 7- LGPL 16 8,7 8- Özgür Yazılım 14 7,6 9- SUN – SISSL 13 7,1 10- Açık Kaynak Kod 6 3,3 11- Lisans Sözleşmesi 5 2,7 TOPLAM 184 100,0

“Kullandığınız yazılımları genellikle nereden temin edersiniz?” Temin edilen yer Frekans Yüzde 1- Internet 45 24,5 2- Market 3 1,6 3- Arkadaş 100 54,3 4- Korsan 36 19,6 TOPLAM 184 100,0

“Lisansı ücretli olmayan yazılımları biliyor musunuz?” Lisans ücreti ödemeden Frekans Yüzde 1- Evet 173 94,0 2- Hayır 11 6,0 TOPLAM 184 100,0

“MS Windows dışında bir işletim sistemi kullandınız mı?” Frekans Yüzde 1- Evet 111 60,3 2- Hayır 73 39,7 TOPLAM 184 100,0

SONUÇLAR Ders verilen grup diğerlerine göre daha başarılıdır. Bilgi testinden alınan puanlar açısından cinsiyet ve gelir düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Bilgi aldıkları kaynaklar; eğitim kurumu , Internet, gazete, dergi, ve TV

SONUÇLAR Öğrenciler lisanslar ile ilgili kavramlardan haberdar oldukları görülmektedir. En fazla duyulanlar arasında EULA, Copyright, BSA, GPL, BSD ifadeleri Yazılım temin ettikleri yere bakıldığında ise arkadaş ve korsan, Internet gibi yasal olmayan kaynaklar (%75’i) ifade edilmiştir.

ÖNERİLER Öğrencilere açık kaynak kod ve yazılım lisansları hakkında derslerde ve ders dışı faaliyetlerle bilgi verilmelidir. Öğrencilerin yazılımlara ulaşmak ve kullanmak boyutundaki sıkıntıları kapalı kodlu yazılımlarda akademik lisanslar, veya özgür açık kaynak kodlu yazılımlar kullanılarak giderilmelidir.

ÖNERİLER Öğrencilere öğrenimleri sırasında Açık kaynak kodlu yazılımlarla tanıştırmalı ve laboratuar ve benzeri ortamlarda bu yazılımları denemeleri için fırsatlar yaratılmalıdır. Açık kaynak kodlu yazılımlar, lisanslarında kullanıcılara tanınan haklar ve özgürlükler nedeniyle akademik çevrelerde desteklenmeli, geliştirilmeli, geliştirilen yazılımları yeniden dağıtılmalıdır.

ÖNERİLER Akademik yazın dünyasında açık kaynak kod ve yazılım lisansları hakkında basılı materyallerin üretilmesi teşvik edilmelidir. Yazılımları seçerken lisans türünün de önemsenmesi gereken bir seçim kriteri olarak kullanılabileceği bilinmelidir. Yazılım seçme özgürlüğünün bilincinde , benzer işleri yapan yazılımlar arasından en uygun yazılımı seçebilen bireyler yetiştirilmelidir.

Sorular İlgi ve sabrınız için teşekkürler. İletişim : cahit at marmara.edu.tr Cahit Cengizhan Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bl.

AKDENİZ HEYKELİ "Sizden Akdeniz’in heykelini isteseler ne yaparsınız? Dalgaları, rüzgarı, yosunu, balığı, yakamozuyla bir denizi heykele nasıl dönüştürürsünüz?" (*) Dünyadaki en güzel deniz heykeli (*) ‘Akdeniz’ ile, 1981 yılı ‘Sedat Simavi Vakfı Görsel Sanatlar Ödülü’ nü kazandığında, eserin yaratıcısı sanatçı İlhan Koman şöyle diyordu: "İnsanın kucaklaşması, sevgisi anlatılırken Akdeniz aklıma geldi. Akdeniz büyüktü, bizden bir denizdi. Kucak açmayı bu adla anlatmak istedim. Sevgiyi ve kucaklaşmayı anlatırken bir kadının bütünlüğünden yararlanmak istedim." Şirket yönetimi tarafından sanatçıdan talep edilen Akdeniz Heykel’ i, Yapı Kredi Sigorta’ nın ( O zamanki ismi Halk Sigorta) Zincirlikuyu’ da inşa edilen Genel Müdürlük Binası önüne 1980 yılında yerleştirilmiş ve şirketin simgesi haline gelmiştir. Yaklaşık 4 ton ağırlığındaki heykel, 12 mm kalınlığında 112 metal levha yan yana getirilerek oluşturulmuş bir kadın figürüdür. Türk heykel sanatının önemli isimlerinden sanatçı İlhan Koman, 1986 yılında, yaşadığı Stockholm’de, 63 yaşında hayatını kaybetmiştir. (*) Zülfü Livaneli/ Sabah Gazetesi / 06.08.2000