Bilgisayar ve Internet Bağımlılığı Cahit Cengizhan Cahit at marmara.edu.tr Marmara Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bl.

İçerik Bağımlılık Tanımları Bağımlılığın Ana Bileşenleri Bağımlılık Belirtileri Bağımlılık Eleştirileri Farklı görüşler Aşırı Bilgisayar Kullanım Sorunları Gençlerde Bilgisayar ve Internet Kullanımı Deneysel Pilot Çalışma ve Sonuçlar Öneriler ve Tartışma

Bağımlılık Tanımları Bağımlılık genellikle ilaç yada kimyasal madde bağımlılığı olarak görülmektedir. Davranışsal bağımlılık; televizyon bağımlılığı, eğlence makinesi bağımlılığı, kumar oynamak. Teknolojik bağımlılıklar, insan-makine etkileşimini içeren ve kimyasal olmayan (davranışsal) bağımlılıklardır.

Bağımlılığın Ana Bileşenleri Dikkat çekme (salience), Duygu durum değişikliği (mood modification), Tolerans, Geri çekilme belirtileri (withdrawal symptoms), Çatışma (conflict) Nüksetme (relapse) olarak tanımlamış ve kullanmıştır(Griffiths, 1999).

Bağımlılık Belirtileri -1 Yalnızca birkaç dakika diyerek, saatler harcamak. Çevrenizdekilere ekran karşısında geçirdiğiniz zaman hakkında yalan söylemek. Uzun süre kullanmaktan fiziksel sorunlardan şikayetçi olmak. Sürekli olarak bir sonraki İnternet oturumunu iple çekiyor olmak. Aradığınız bilgiyi bulmaya hep "bir adımcık" kaldığını düşünerek devam etmek.

Bağımlılık Belirtileri -2 Anonim bir kişiliğe bürünmek size heyecan veriyor, insanlarla İnternet üzerinden konuşmayı yüz yüze konuşmaktan daha kolay buluyorsunuz. E-postanızda bir şey var mı diye bakmak için zorlayıcı bir istek duyuyorsunuz. İnternet'e girmek için yemek öğünlerinize, derslerinize ya da randevularınıza boş veriyorsunuz. Bilgisayarınızın başında bu kadar fazla zaman geçirdiğiniz için suçluluk duyma ve büyük bir zevk alma arasında gidip geliyorsunuz. Bilgisayarınızdan uzak kaldığınız zaman canınız bilgisayar çekiyor ve yoksunluk semptomları gösteriyorsunuz.

Bağımlılık Eleştirileri Farklı görüşler Ivan Goldberg, Internet bağımlılığı diye hastalık uydurup, Internet üzerinden yardim grupları kurmuştur. Internet'in mutsuzlaştırdığı kişiler, oysa sosyaldir Dr. Iathan Shapira, hastalık türü değil, "itki denetimi" problemi Dr. John Grohol araştırmalarda yöntem hataları olduğunu, bağımlıların aslında depresyon, anksiyete sorunları vardır. Modelinde kullanıcılar önce büyülenme/saplantı, sonra hayal kırıklığına uğrama/uzak durma safhalarından geçerek bir dengeye ulaşıyorlar. Resim

Aşırı Bilgisayar Kullanım Sorunları Tekrarlanan Hareketlerden Kaynaklanan Boyun kaslarında tutulma Gözlerde yorulma Uyku saatlerinin azalması Aile ilişkilerinde aksama Verim azlığı ve başarısızlık

Gençlerde Bilgisayar ve Internet Kullanımı Morahan-Martin ve Schumacher (1997) 277 kolej öğrencisi haftada ortalama 8.48 saat Internet’tedir. Scherer ve Bost (1997), 531 öğrenci haftada ortalama 8.1 saat bağlı kalmaktadır. %13’ü etkilendiğini belirtmiştir. Chien Chou, Ming-Chun Hsiao (2000) Tayvan’da 12 üniversite ve kolejdeki 910 öğrenciden 54 ‘ü (%6) bağımlıdır. Buların Internet kullanım oranı haftada 20-25 saat iken, diğerleri 5-10 saattir.

Deneysel Pilot Çalışma Özel bir liseden uygun olmayan kullanım hakkında yapılan tarama sonucunda belirlenen 20 öğrenci ile pilot bir çalışma gerçekleştirilmiştir. ÖnTest Sontest, Kontrol Gruplu deneysel modelin kullanıldığı araştırmada, bağımlılık için 22 maddelik 5 li likert tipi Internet alışkanlıkları ve bağımlılık ölçeği uygulanmıştır. Ailelere mektup ulaştırılıp, kontrol listeleri ile kontroller sağlanmıştır.

Bulgular

Bulgular Test Puanları Ön test Son Test Fark Deney Grubu 83,2 73,3 9,9* Kontrol Grubu 83,4 83,1 0,3 0,2 9,8* *P<0,05

Bulgular Deney grubunun puanları incelendiğinde ön test ile son test puanları arasında 9,9 puan fark olduğu, Wilcoxon non parametrik testiyle test edildiğinde z=-2,318, iki yönlü p<0,05 değerleri farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğunu görülmektedir. Oluşan bu farkın deney grubundaki ailelere ulaştırılan mektup ve kontrol listelerinden kaynaklandığı (kontrol grubunda farkın olmaması nedeni ile) söylenebilir.

Bulgular Deney ve kontrol gruplarının son testleri Mann-Whitney non parametrik test yöntemi ile karşılaştırıldığında elde edilen sonuç, (z=-2,276 iki yönlü p<0,023) anlamlı düzeyde anlamlı olduğu görülmektedir. Deney grubunda oluşan farklılık hem son testleri hem de kontrol grubundan farklı olması nedeniyle dikkat çekicidir.

Öneriler İnternet’te kullanma çizelgesi yapılabilir. Kullanımı hakkında bilgi verilmelidir. Arkadaş ve sosyal çevrelere zaman ayrılmalıdır. Arkadaşlar ile Internet dışı yollardan iletişim kurulmalıdır. Aileler gençlere zaman ayırmalı, birlikte etkinlikler yapmalı. Gençler ile konuşarak, hobi olabilecek, sevdikleri, ilgilendikleri konular bulunmalı.

Öneriler Internete bağlı iken hangi sitelerde ne yaptığını anlamak üzere oda ziyaretleri yapılmalı. Gençlere okuma alışkanlığı kazandırmak üzere, düzenli kitap okumasını sağlayın, ve okudukları hakkında konuşun. Gençlere bazı sorumluluklar vererek gerçekleştirmesini sağlayın. Belirli görevler verin. Bedensel yorgunluğa karşı aralar vererek dinlenin, uygun küçük işler ile bir süre ekrandan uzaklaşın.

Sorular -Tartışma Bilgisayar ve Internet Bağımlılığı Cahit Cengizhan cahit at marmara.edu.tr Marmara Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bl.