ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARI GÜNÜMÜZDE TÜRKİYEDE YAPILAN ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARI hazIRLAYAN: ŞERİFE SARI 091206064 2012

Türkiye’de ise ilk arazi düzenleme çalışmaları , TMK ve 7457 sayılı “Toprak-Su Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Vazifeleri Hakkında Kanunu”nun 25. maddesine dayanılarak başlatılmıştır.İlk uygulama 1961-1962 yıllarında Konya-Çumra-Karkın köyünde yapılmıştır.

1962-1964 yılları arasında çalışmalara ara verilmiştir 1962-1964 yılları arasında çalışmalara ara verilmiştir.1964 yılında Devlet Planlama Teşkilatı il Birleştirilmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatının ortaklaşa yürüttükleri bir gelişme projesi ile çalışmalara yeniden başlanmış ve Antalya,Burdur ve Isparta illerini içine alan bölgede toplulaştırma yapılmıştır. 1967 yılında Avrupa Yatırım Bankası’nın kredisi ile “Aşağı Gediz Sulama Projesi” içinde arazi toplulaştırma çalışmaları yapılmıştır.

Türkiye’de arazi düzenleme çalışmaları “Köy Hizmetleri Genel müdürlüğü” ve “Tarım Reformu Genel Müdürlüğü” tarafından ihale yoluyla yaptırılmaktadır. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından; Arazi Toplulaştırma Yönetmeliği” ‘ne göre yürütülmüştür. Tarım Reformu Genel Müdürlüğü tarafından; 1757 sayılı “Toprak Tarım Reformu Kanunu” 3083 sayılı “Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu 4626 sayılı “Sulama Alanlarında Arazi düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ‘a göre yürütülmüştür.

Ülkemizde Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Tarafından Yapılan Düzenleme Çalışmaları Arazi Toplulaştırması Arazi Dağıtımı Arazi Kullanım Planlaması Toprak sınıflarının Tespiti Arazi Islahı Köy İmar Planlaması Sulama ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Arazi Kİralaması Çiftçi Eğitimi ve Bitki Adaptasyon

Arazi Toplulaştırması Arazi toplulaştırılması; aynı şahsa veya çiftçi ailesine ait, çeşitli nedenlerle, ekonomik üretime imkan vermeyecek biçimde veya toprak muhafaza ve zirai sulama tedbirlerinin alınmasını güçleştirecek derecede; parçalanmış, dağılmış, şekilleri bozulmuş dağınık, küçük arazi parçalarının ve hisselerinin bir araya getirilerek, muntazam şekiller halinde birleştirilmesi, bütünleştirilmesi ve işletmelerin yeniden düzenlenmesi işlemi olarak tarif edilebilir.

Arazi Toplulaştırmasının Amacı ??    Tarım işletmelerinin sahip oldukları küçük, parçalı ve dağınık arazileri modern tarım işletmeciliğine göre yeniden düzenleyerek, daha az zaman, işgücü ve sermaye kullanımını sağlamak, üretim faktörlerinden en iyi biçimde yararlanarak tarımsal üretimi ve tarım işletmelerinin verimliliğini artırmak ve kırsal kesimdeki nüfusun hayat standartlarını yükseltmektir.

Arazi Dağıtımı Topraksız ve az topraklı çiftçilerden Hak Sahibi olarak tespit edilenlere Bakanlar Kurulunca belirlenen “Norm”  dahilinde 4 yılı ödemesiz 10 eşit taksitle 10 yılda faizsiz olarak arazi dağıtımı yapılmaktadır.

Arazi Kullanım Planlaması Arazi Kullanım Planlaması; bölgesel çevre kaynaklarının rasyonel olarak kullanılmasını sağlamak için; Tarımsal üretim, Sanayi, Rekreasyon, Şehirsel yerleşim, Turizm, Çevre gibi araziye yönelik faaliyetlerin bir arada değerlendirilmesidir.

Arazi Kullanım Planlaması Çalışmaları Toprağın verimli şekilde işletilmesini,  işletilmesinin korunmasını, birim alandan azami ekonomik verimin alınmasını, tarım üretiminin sürekli olarak artırılmasını, değerlendirilmesini ve buralarda istihdam imkânlarının artırılmasını, Kurum ve Kuruluşların tarım dışı taleplerinin dikkate alınması ve tarım toprakları dışında kalan alanlarda ihtiyaca cevap verecek alternatif alanları belirlenmesi Mevcut ve gelecekteki her türlü kullanım taleplerinin en uygun yerlerde karşılanmasıdır. Başka bir tanımla; ülkesel ve bölgesel çevre kaynaklarının rasyonel olarak kullanılmasını sağlamak için: tarımsal üretim, sanayi, rekreasyon alanları, şehirsel yerleşim, turizm, orman ve mera gibi araziye yönelik faaliyetlerin bir arada değerlendirilmesidir. Uygulama alanlarımızda 2005 yılı sonu itibariyle toplam 577 446 hektar alanda Arazi Kullanım Planlaması tamamlanmış olup, 409 936 hektar alanda da çalışmalar devam etmektedir.

Toprak Sınıflarının Tespiti Uygulama alanı ilan edilen yerlerde, öncelikle arazinin kullanım yeteneğini tespit etmek amacıyla toprak sınıflarının tespiti yapılmakta, ayrıca bu alanlara ait haritalar temin edilerek veri tabanı oluşturulmaktadır.

Toprak Sınıflarının Tespiti Toprak, yer yüzeyini ince bir tabaka halinde kaplayan, kayaların ve organik maddelerin türlü ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen, içerisinde ve üzerinde geniş bir canlılar âlemi barındıran, bitkilere durak yeri ve besin kaynağı olan, belli oranlarda su ve hava içeren üç boyutlu bir varlıktır. :: Toprak Sınıflaması Toprağın önemli özelliklerinin ortaya konması, kullanım ile toprak özellikleri arasındaki ilişkilerinin incelenmesi, toprakların belli ve tanımlanmış birimlere göre sınıflandırılması, bu birimlerin harita üzerinde gösterilip, sınırlarının işaretlenmesi ve harita ile raporlar hazırlanması işine denir.  

Arazi Kullanım Kabiliyet (AKK) Sınıflaması Çalışmaları -Arazilerin; iklim, toprak, topografya ve drenaj şartlarında sürülerek ekime ve dikime, sürüm yapmadan mera ve ormana uygunluk derecesine göre yapılan sınıflandırmayı ifade eder. Bu arazi sınıflama çalışmasından; arazi dağıtımı, arazi kiralama, tarım dışı amaçla arazi kullanımı v.b çalışmalarında yararlanılmaktadır Toprak İndeksi Çalışmaları - Arazilerin toprak özelliklerine göre, verimlilik kapasiteleri ile potansiyel yararlanma imkânlarının derecelendirilmesini ifade eder.Bu sınıflama çalışmasından; Arazi toplulaştırma ve Arazi Kullanım Planlaması çalışmalarında yararlanılmaktadır

TAMAMLANMIŞ ALANLAR (Ha.) İLİ İLÇESİ TAMAMLANMIŞ ALANLAR (Ha.) AYDIN Didim (Akyeniköy, Akköy, Balat, Batı, Yalıköy ve Fevzipaşa Köyleri) 3500 EDİRNE İpsala (Sultanköy) 5180 Tekirdağ - Çorlu (Karamehmet) 4185 Edirne Toplam 9365 KONYA Karatay (Katrancı, Karadona, Aksaklı, Akörenkışla, Yağlıbayat ve Başağıl köyleri) 67200 ŞANLIURFA Şanlıurfa Ovası 44000 Bozova 155500 Birecik 84470 Harran Ovası 140386 Suruç 73025 Şanlıurfa Toplam 497381   GENEL TOPLAM 577446

Arazi Islahı Uygulama alanı ilan edilmiş sahalarda ekilemeyen; (çorak) tuzlu, tuzlu-alkali ve alkali toprakların, kimyasal ıslah maddesi (jips) ve/veya yıkamalarla ıslahının yapılarak tarım yapılır hale getirilmesidir.

Arazi Islah Çalışmaları Islah su ile yapılır. Islahın özelliğine ve derecesine göre yeterli miktarda suyun varlığı gereklidir. Islah yapılacak arazide iyi bir tesviyeye ihtiyaç vardır.  Islah için drenaj kesinlikle gereklidir. Eğer tabii drenaj yeterli değilse, açık veya kapalı drenaj  sistemlerinden biri kurulmalıdır. Taban suyu seviyesi, özellikle bitki gelişme devresinde en az 140-155 cm nin altında olmalıdır. Tuzlu ve Sodik, yani çorak arazilerin yaklaşık 60-70 cm kalınlığındaki üst katmanları, genellikle geçirimsizdir. Bu nedenle ıslah edilecek araziler, yıkamadan önce mutlak surette riperlenerek sert katın patlatılması gereklidir. Toprakların tuzlanmasını önlemek için yıkama suyu kullanılır. Tuzlu bir arazinin yıkanması için gerekli su miktarı bu toprağın tuz kapsamına ve istenilen nihai tuz seviyesine bağlıdır. Toprağın su iletkenliği; Geçirimsiz topraklarda su arazi yüzeyinde daha fazla beklediği için buharlaşma kaybı artar, böylece daha fazla yıkama suyu gerekir.

Köy İmar Planlaması Tarım Reformu uygulama alanlarındaki yerleşim birimlerinde; yaşanabilir mekanların oluşturulması, düzensiz yapılaşma ve tarım alanlarındaki yapılaşmanın önlenmesi amacıyla, köy imar planlama çalışmaları yapılmaktadır

Köy İmar Planı Tanımı: İmar planı, yerleşim alanındaki insanların sağlığını korumak, sosyal ve kültürel gereksinimlerini, iyi yaşama düzenini, çalışma koşullarını ve güvenliğini sağlamak amacıyla oturma, çalışma, dinlenme, ulaşım gibi işlevler arasında var olan ve sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yolarını bulmak için onaylı halihazır harita üzerinde düzenlenip onaylanmış plandır. Köy imar planları uygulama bölgelerinde 3083 sayılı sulama alanlarında arazi düzenlenmesine dair Tarım Reformu Kanunu’nun 14. maddesine ve  Kanunun Uygulama Yönetmeliği’nin 41. maddesine dayandırılarak yapılmaktadır.

 Amaç: Mevcut köylerde düzenli yapılaşmayı sağlamak ve bununla birlikte tarım arazilerine tecavüzleri önlemek amacıyla, geleceğe yönelik konut, sosyal tesisler ve kamusal binalar için gerekli arazilerin üretilmesi ve planlanmasını yaparak vatandaşların ihtiyaçlarını karşılamak. Burada hedef kalkınma için kırsalın düzenlenmesidir çünkü kalkınma, kırsal alandan başlar

Sulama ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Alanı ilan edilmiş alanlarda çiftçi ailelerinin gelir seviyelerinin ve refah düzeylerinin yükseltilmesi için, arazi toplulaştırma işlemlerinin yol, sulama kanalı, tavsiye, teraslama v.b. işlemlerle birlikte yapılmasıdır.

Arazi Kiralaması Uygulama Alanı ilanı ile Genel Müdürlüğümüz tasarrufuna geçen Hazine arazisi; toplulaştırma, dağıtım, arazi kullanım planlaması, iskan ve imar planı çalışmaları gibi işlemler tamamlanıncaya kadar, dağıtımda hak sahiplerinde aranacak şartlara sahip çiftçilere, çiftçilik yapmak şartıyla geçici süreyle kiralanmaktadır.

Kiracılara varsa kendi toprağı da dikkate alınarak bölge için tespit edilen dağıtım normu kadar toprak kiralanmaktadır. Kiracı izinsiz olarak arazi üzerinde sabit tesis kuramamakta ve kiraladığı araziyi hiçbir şekilde tamamen veya kısmen başkasına kiralayamamakta ve ortağa verememektedir. Medeni Kanundan gelen müşterek mülkiyete ilişkin hükümler çerçevesinde hissedarların muvafakatı alınmadan üçüncü şahıslara kiralama yapılamamaktadır. Kira sözleşmeleri 1 yıl yada çok yıllık yapılabilmektedir. Kiralama süreci yaklaşık olarak 4 ay sürmekte, ayrıca talep halinde 1 ay daha uzatılabilmektedir.

Kira bedelleri her yıl, kiraya verilecek il ve ilçelerdeki Milli Emlak Müdürlüklerinin, Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerinin ve Ziraat Odalarının o yıl için uygulayacakları rayiç kira bedelleri istenmekte, gelen rakamlar değerlendirilmekte, ayrıca bir önceki yıl bölgede uygulanan kira bedeli ile yıllık enflasyon rakamı da göz önüne alınarak bir kiralama bedeli tespit  edilmektedir. Belirlenen bedeller bölgede halk arasındaki ve Milli Emlak Müdürlüklerinin tespit ettiği bedellerin 1/3 ü kadardır.

Tarım Reformu Genel Müdürlüğünce Uygulama alanlarında kiralama çalışmalarına ilişkin rakamlar aşağıdadır.    Tarım Reformu Genel Müdürlüğünce Uygulama Alanlarında Yapılan Kiralamaların Dönemler itibarıyla icmali  KİRALAMA YILI KİRACI SAYISI KİRALANAN HAZİNE ARAZİSİ (ha) KİRA TUTARI (YTL.)  2000-2001            20.887                  70.806           1.481.946     2001-2002                      15.766                  59.571           1.885.662    2002-2003            15.156                   66.851           3.525.861  2003-2004            15.488                    68.637           5.551.038  2004-2005            13.164                    58.334           5.437.739  2005-2006              7.484                    45.308           4.626.161 2006-2007              7.998                46.657          5.226.644 2007-2008              8.238               47.922         5.897.722

Çiftçi Eğitimi ve Bitki Adaptasyon Tarım Reformu uygulama alanlarında, birim alandan elde edilen ürün miktarının arttırılması, toprak ve su kaynaklarının ekonomik ve çevreye uygun olarak kullanılması, hedef kitlemiz olan çiftçilere modern tarım teknolojilerinin kullanılmasına yönelik bilgi ve teknoloji akışının sağlanması amacıyla  eğitimler yapılmaktadır.

Çiftçi Eğitimi ve Bitki Adaptasyonu Çalışmaları Genel Müdürlüğümüzce sulu tarım alanlarında birim alandan elde edilen ürünün artırılması, toprak ve su kaynaklarının ekonomik ve çevreye uygun olarak kullanılması, hedef kitle olan çiftçilerin modern tarım teknolojilerinin kullanılması ile onlara bilgi ve teknoloji akışının sağlanması amacıyla eğitimler yapılmaktadır. Bu kapsamda sulama ve değişik zirai konularda eğitimler verilmiştir. Ayrıca yöreye adepte olabilecek bitkilerin tespit edilerek bölge çiftçilerinin hizmetine sunmak amacıyla Bitki Adaptasyon Projesi çalışmaları da yürütülmektedir

Arazi Toplulaştırma Tüzüğü’ne göre yapılan çalışmalar; Çiftçinin kabulü ile yapılan, yol, sulama-kurutma hizmetleri ile birlikte arazi toplulaştırmaları yapılabilmektedir. Tüzüğe göre “arazi toplulaştırması,toprak koruma ve sulama tekniğinin zorunlu kıldığı durumlarda bir kişiye veya çiftçi ailesine ait arazi parçalarının olanaklar ölçüsünde az sayıda veya tek parça olarak birleştirilmesi,biçimlerinin değiştirilmesi ve amaca uygun olarak yeniden düzenlenmesidir.

Toplulaştırma Çalışmalarının Aşamaları  1.     Toplulaştırma Alanının Tespiti  2.     Sabit Tesislerin Tespiti 3.      Mülkiyet Bilgilerinin Oluşturulması 4.      Harita Veri Tabanının Oluşturulması 5.      Arazi Derecelendirilmesi 6.      Yeni Parselasyon İçin Blokların Oluşturulması 7.      Çiftçi Tercihlerinin Alınması 8.     Toplulaştırma Projelerinin Yapılması ve İtirazların İncelenmesi 9.    Yeni Parselasyon Planlarının Araziye Aplikasyonu 10.  Tescil ve yer teslimi aşamalarından oluşmaktadır.  

TÜRKİYENİN ARAZİ TOPLULAŞTIRMA UYGULAMALARININ DURUMU Ülkemizde ilk defa arazi toplulaştırılması 1961 yılında Toprak-Su Genel Müdürlüğü tarafından 7457 sayılı kanunun ve Medeni Kanunun ilgili maddelerine dayanarak yapılmıştır. Daha sonra 1966 yılında ihtiyaç üzerine ilk Arazi Toplulaştırma tüzüğü çıkarılarak Bakanlar Kurulu kararıyla uygulanmaya konmuştur.

Belirtilen toplulaştırma tüzüğüne göre uygulanmalar 1973 yılına kadar devam etmiş, 1973 tarihinde, 1757 sayılı toprak ve Tarım reformu bölgesinin dışındaki alanlarda, toplulaştırma çalışmaları bu kanuna göre, 1978 yılına kadar Toprak-Su Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmüştür. 1978 de 1757 sayılı Toprak Tarım reformu kanunu iptal edilince, yeniden eski mevzuata dönülmüştür. Aynı yıl 7/18231 sayılı arazi toplulaştırma tüzüğü yürürlüğe girmiştir. Halen mülga olan kanuna dayalı bu tüzüğe göre çalışmalar devam etmektedir.

Ülkemizdeki arazi toplulaştırma projelerinden bazıları…

Aydın Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan Arazi Toplulaştırma çalışmaları, İlimizde üç proje sahasında, 4 ilçeye ait toplam; 36 yerleşim birimindeki 21.300 ha.’lık alanda sürdürülmektedir. Bu projelerden, Aydın merkez- Yenipazar ovası projesi tamamlanmış, Koçarlı-1 ve Koçarlı 2 projesi olarak adlandırılan toplulaştırma projelerimiz de halen devam etmektedir.

Ülkemizin kalkınması için önemli bölgesel projelerden biri de Konya Ovaları Projesi yani KOP’tur. Proje başta Konya olmak üzere Karaman, Aksaray ve Niğde illerini kapsamaktadır. Türkiye yüzölçümünün %8’ini oluşturan proje, aynı zamanda sulanabilir tarım arazilerinin de %13’ünü teşkil etmektedir.

Bu proje tamamlandığında, kendisine yetmeyen su kaynaklarının denizlere döküldüğü Konya Ovası’nın suya hasreti dindirilecek, şehrin uzun süreli içme ve kullanma suyu ihtiyacı karşılanacaktır. Göksu Havzasından Konya Kapalı Havzasına yılda 414 milyon m³   su aktarılacaktır.

Kaynaklar: http://www.tarimkutuphanesi.com http://www.tarimreformu.gov.tr aydintarim.gov.tr