Tez-makale yazım teknikleri Prof. Dr.Selma Metintaş ESOGÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ABD ESKİŞEHİR 2011-İstanbul

TEZ VE MAKALE YAZIMI AMAÇ Bu oturumun sonunda katılımcılar, tıbbi literatürü etkin olarak kullanabilmek ve bir makale, tez yazmak için gerekli ön bilgiyi kazanacaktır.

ÖĞRENİM HEDEFLERİ Bu oturumun sonunda katılımcılar: Bilimsel yazı (Tez ve makale) yazmanın felsefesi hakkında bilgi sahibi olacak ‘Kanıta dayalı Tıp’ yaklaşımı anlayıp, farklı araştırma tiplerini ve elde edilen kanıtların hiyerarşisini tanımlayabilecek Tıbbi literatürü okuma hakkında bilgi sahibi olacak

ÖĞRENİM HEDEFLERİ Yayın etiği kavramını tanımlayabilecek ve yorumlayabilecek Bir makalenin bölümleri hakkında fikir sahibi olunacak

Bilimsel yazı Bilim, olaylar arasındaki ilişkileri gözlem yaparak ve bu gözlemleri akılcı bir biçimde sentezleme yöntemidir. 1. Güçlüğün sezilmesi, 2. Problemin tanımlanması 3. Çözüm üzerinde tahmin yürütülmesi 4. Gözlenebilir sınayıcıların belirlenmesi 5. Deneme ve değerlendirme, 6. Yazı haline getirilmesi

Bilimsel Yazı Bilimsel yazı, dünyanın araştırma ve öğretim sürecinin üst üste eklenerek sürdürülmesini sağlayan, bilimsel iletişimin en önemli unsurudur.

Bilimsel yazı yazmama nedenlerimiz? Yeterince zamanın olmaması Hakkında yazacak bir şeyin olmaması Yazmaya yardımcı olacak birinin olmaması Sekreterya desteğinin olmaması Araştırmanın nasıl yapılacağı bilgisinin olmaması Danışmanının olmaması Motivasyon eksikliği Kendine güvenin olmaması Nasıl başlayacağını bilmeme Yazmayı sevmeme

Niçin Bilimsel yazı yazmalıyız? Entelektüel stimülasyon kazanmak Fikirlerimizi paylaşmak Araştırma raporlamak Fikirlerimizi yaymak Tartışma oluşturmak Bir disiplinde ilerlemek Bir konunun sahibi olmak Alanında yükselmek Bir olgu bildirmek Kişisel itibarı artırmak Gelecekte anımsanmak Gelir elde etmek

Bilimsel yazı yazmalıyız Tıp alanında ‘en verimli’ ve ‘en iyi hizmetin’ sunumunun sağlanabilmesi için bilimsel yayın yapmaya ihtiyaç vardır. Zaman tünelinde yerimizi bildirmemiz gerekiyor!

Araştırma konusunu belirleme ‘Araştırmanın başlangıç organizasyonu iyi yapılmadığında, bunun yazılması da başarısız olur.’ Araştırmanın konusu, sonunda bilgi üretilmesini sağlamalıdır. Timüralp B, Anatolian Journal of Cardiology Editörü

Tıp yayınlarının gereği Belirli bir hastalık sorun için Tanıma, tanımlama aşaması ile ilgili olarak Önlem aşaması ile ilgili olarak Tedavi aşaması ile ilgili olarak Genel anlamda mesleksel açıdan

ÜRÜN ÜRETİCİ TÜKETİCİ BİLİMSEL BİÇİMSEL

‘Yayına’ Yaklaşmak Süreci 1- Göz atmak-Taramak 2- Yanıt aramak 3-Salt bilgi geliştirmek amacı TÜKETİCİ ÜRETİCİ Kanıta Dayalı Tıp

İşlem Gücü’ (Task Force) Düzey I: Randomize Kontrollü Çalışma’lar Düzey II-1: Kontrollü çalışma Düzey II-2: Analitik çalışmalar Düzey II-3: İzleme çalışması Düzey III: Saygın uzmanların görüşleri, tanımlayıcı çalışmalar,uzman komite raporları

Araştırma Tasarımı Düzey I: Meta Analizler Düzey II: Sistematik Derlemeler Düzey III: Randomize Kontrollü Araştırmalar Düzey IV: Kohort Araştırmalar Düzey V: Vaka/Kontrol Araştırmaları Düzey VI: Olgu serileri, olgu sunumları Düzey VII:Hayvan Araştırmaları

Yayın Hazırlamanın Anlamı BİÇEM OKUYUCULAR DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI TEZ Akademik değerlendiriciler Bilimsel düzeyi yargılamak BİLİMSEL YAYIN -Hakem değerlendiriciler -Bilimsel kişiler Özgünlük, geçerlilik, kalite yargılaması Bilimsel düzeyde bilgilendirme POPÜLER YAZI İlgili, bilgili, istekli kişiler Eğitim Temel bilgilendirme DİĞER -Eleştiri -Katkı -Araştırma önerisi Bilimsel yazı okuyucularına Araştırma destekleyicileri Bilimsel düzeyde katkı, yargı, düzeltme Yarar düşüncesi oluşturmak

Bilimsel yazıda genel ilkeler Neler söylemeliyim? 2. Söylemeye değer mi? 3. Bu mesaj için uygun format nedir? 4. Mesaj hangi kitleye ulaştırılacaktır? 5. Mesaj için uygun dergi hangisidir?

Bilimsel yazıda genel ilkeler Tam ortak ve rijid kurallar yoktur. İçerik özellikleri Öz, fakat yerinde ayrıntı, Okuyucuya bağımsız yorum olanağı, Yazarın kendi yorumlarında açıklıktır. Genel anlamda Doğruluk ve açıklık Biçim özellikleri Yalınlık Mantığa uygunluk Denge Birörneklik

I M R A D Tıp Yayınlarının ‘Genel Yapısı’ Giriş (Introduction) Yöntem (Methods) Sonuçlar (Results) Tartışma (Discussion)

Tıp Yayınlarının Ayrıntılı Yapısı’ Başlık Yazarlar Özet Anahtar Kelimeler Giriş Yöntem Bulgular Tartışma Kaynaklar Ekler

Gerçekleştirilen çalışmayı en belirgin tanımlayan cümle nedir? Başlık Gerçekleştirilen çalışmayı en belirgin tanımlayan cümle nedir? BAŞLIK SONUÇ SORU SEÇİCİ ÇEKİCİ

Başlık BURADA TAZE BALIK SATILIR TAZE BALIK SATILIR BALIK SATILIR

Başlık-Örnekler Medical Thoracoscopy vs CT Scan-Guided Abrams Pleural Needle Biopsy for Diagnosis of Patients With Pleural Effusions: A Randomized, Controlled Trial CHEST   2010; 137 ( 6): 1362-1368    Title: Malignant mesothelioma due to environmental exposure to erionite: follow-up of a Turkish emigrant cohort EUROPEAN RESPIRATORY JOURNAL 1999; 13 (3): 523-526.   

Yazarlar Bu çalışmayı bizzat gerçekleştiren, emek sahipleri kimlerdir? Varsayımın ve yargılama tasarımının oluşturulması veya verilerin değerlendirilmesi ve yorumlanması Yayını yazmak veya bilimsel çerçevede eleştirel gözden geçirmesini/düzeltmesini yapmak Yayına gönderilebilecek son duruma onay vermek

Özet Yazının temelini oluşturan dört soruya cevap verme niteliğinde olmalıdır: 1 Bu çalışma niçin yapılmıştır? 2 Nasıl gerçekleşmiştir? 3 Bulunan nedir? Hangi sonuçlar veya genellemeler getirilmiştir? 4

Kısaca; Ne amaçla, ne yapılmıştır, ne bulunmuştur Özet Kısaca; Ne amaçla, ne yapılmıştır, ne bulunmuştur ve bunun anlamı nedir? Amaç Yapılandırılmış Yöntem-Gereç Bulgular Sonuçlar Yapılandırılmamış Tek parça metin özelliğindedir.

Anahtar kelimeler Özetin altında 3-10 adet Konu, soru ve sonuçlara ilişkin ipucu kelimeler nelerdir? Özetin altında 3-10 adet kelime veya kısa kelime grubu, anahtar kelimeler olarak belirlenir. Index Medicus’un tıp konu başlıkları (MeSH) kullanılmalıdır.

Soru, varsayım nedir? Neyin belirlenmesi amaçlanmaktadır? Giriş Soru, varsayım nedir? Neyin belirlenmesi amaçlanmaktadır? 1 Konunun açık olarak tanımlanması 2 Konu ile ilgili temel bilgilerin ve erişilmiş olan noktanın bildirimi (kaynakları ile) 3 Çalışmanın amaç ve/veya varsayımının açık olarak ortaya konulması Bu amaç/varsayımın dayanağının açıkça belirtilmesi 4

1 2 3 Giriş Giriş Bölümü içeriği Birinci kısım İkinci kısım Konunun genel çerçevesini tanımlar. 1 İkinci kısım Planlanan çalışmanın spesifik cephesi belirtilir. 2 Üçüncü kısım Çalışmanın amacı sunulur. 3

Gereç ve Yöntem (Materyal ve Metod) Soruya yanıt arama düzeni, yaklaşımı nedir? Çalışma tasarımının açıklanması, Örneklemin açıklanması, Çalışmaya alınma ve alınmama nedenlerinin belirtilmesi, Çalışma ‘protokolü’nün açıklanması, Çalışmanın özelliği gerektiriyorsa ‘Randomizasyon’ veya ‘Körleme’ yöntemi ile ilgili bilgiler, Çalışmada varsa girişim, tedavi yaklaşımlarının özellikleri, Çalışmada ölçülmüş değişkenlerin tanıtılması ve ölçüm Yöntemleri, Etik yaklaşım bilgisi, ‘İstatistik değerlendirme’ yöntemlerinin belirtilmesi

Gereç ve Yöntem (Materyal ve Metod) ÖRNEKLEM hesaplanması ‘En az’ örneklem sayısı çalışma öncesi belirlenmelidir. Güven Düzeyi: I. Tip hata payı dışında kalan olasılık Güç: II. Tip hata payı dışında kalan olasılık: Power

Gereç ve Yöntem (Materyal ve Metod) RANDOMİZASYON metodu Rassal Sayılar Tablosu Bilgisayarda rassal üretim Rassal atama merkezince bildirim ……

Gereç ve Yöntem (Materyal ve Metod) KÖRLÜK Yöntemi Çalışmanın koşullarına bağlı olarak 1-4 körleme yapılır. Sadece hastalar kör Hastalar+Tedavi girişimini uygulayanlar Hastalar+Tedavi girişimini uygulayanlar+Sonuçları belirleyenler Hastalar+Tedavi girişimini uygulayanlar+Sonuçları belirleyenler+Verileri analiz edenler

Gereç ve Yöntem (Materyal ve Metod) ETİK Bilgiler Dünya Tıp Birliği’nin Cenevre Bildirisi, hekimi ‘Hastanın sağlığı benim göz önüne alacağım ilk şey olacaktır’ sözleriyle bağlar ve Uluslar arası Tıbbi Ahlak Yasası da ‘Bir hekim, hastası üzerinde onun fiziksel ve ruhsal durumun zayıflatıcı etkisi olabilecek bir tıbbi işlem yaparken yalnızca hastasının çıkarlarına göre davranmalıdır’ der. Hekim, Her insanın sağlığını korumakla görevlidir Kişinin Hakları, Önceliklidir, toplumun çıkarları öne alınamaz. Sürekli araştırma, Her çalışmanın gereğidir. Hukukta, Ben bilmiyorum gerekçesi geçersizdir. Bilgilendirilmiş onam şarttır. Bilgi ve tecrübesiz, araştırmacı kabul edilemez. Gönüllü olur, çalışmaya alımı hekim tarafından alınır. Emin olmadıkça çalışmaya başlanamaz. Sorumluluk hekimdedir. Plasebo kullanım belirli şartlara bağlıdır. Denek her aşamada özgür olmalıdır. Sonuçlar kesin olmalıdır. Plasebo, Kanıtlanmış mevcut tedavi bulunmadığında kullanılabilir. Çalışma Sonrası da, Çalışmanın planlanma sürecinde belirlenmelidir.

Gereç ve Yöntem (Materyal ve Metod) İSTATİSTİKSEL DEĞERLENDİRME yöntemleri Çalışmada kullanılacak istatistik ‘özetleyiciler’: (Х, Sd, SE gibi) Dağılım özelliklerine ilişkin bilgi (%95 Güven sınırları) Araştırmada kullanılan ‘istatistik yöntemler’ Kullanılan istatistiksel bilgisayar yazılımının adı Anlamlılık düzeyi olarak alınan ‘p’ düzeyi Verilerde dönüştürme yapılmışsa açıklaması

Bulgular (Veri sonuçları) Nesnel olarak neler bulunmuştur? Yöntem bölümünde açıklanmış olan ‘kurgusal sürecin’ –deney, gözlem, kesitsel durum, vs- nesnel, nicel değerlerle sunulan sonuçları Sonuçlara dayanarak erişilmiş ‘kanıtın’, istatistiksel değerlendirme de kullanılarak vurgulanması, Özgün tablolar ve/veya çizimlerle bu kanıtı kolaylıkla algılamasının sağlanması,

Bulgular (Veri sonuçları) Yazım sunumu kullanılan şekil ve tabloların sırasına uymalıdır Tablo ve grafiklerin altında açıklamaları olmalıdır. Aynı sonuçlar, bilgiler, hem şekillerde hem tablolarda bulunmamalıdır. Yorumsal sonuçları yanlarında sayısal-özet bilgi ile desteklenmelidir. ‘p’ değerlerinden sonra ‘Anlamlılık’ açıklaması gerekmez. Olumsuz, anlamsız sonuçlar da mutlaka belirtilmelidir. Sayısal nicel bilgiler ölçüm değerleri (mg/dl, cm,…) belirtilmelidir.

Bulgular (Veri sonuçları) ‘Dogruyu anlatmak için ortaya çıktıysanız, zarafeti terziye bırakın’ Einstein

Tartışma Bölümü’nün içeriği Bunların ‘Anlamı’ nedir? Tartışma Bölümü’nün içeriği 1 Ana bulguları ortaya koymak 2 Metottaki noksanlıkların altını çizmek 3 Bulguları, yayınlanmış diğer bilimsel yazılarla karşılaştırmak 4 Bulguların ne anlama geldiğini tartışmak

Tartışma Genel bilgiler ve sonuçlar tekrarlanmamalıdır. Çalışmada karşılaşılan istisna bulgular, ya da ilgi kurulamayanlar ile, uzlaşma olmayan noktalar belirtilmelidir. Elde edilen bulguları, kendi aralarında da tartışmalıdır. Bulguların literatürle uyumlu ya da uyumsuz olduğu gösterilmelidir. Çalışmanın teorik yönleri yanında pratik yönleri de tartışılır. Tartışma sonunda varılan sonuçlar, olabildiğince açık olarak anlatılmalıdır. Varılan kararın kanıtları her sonuç için özetlenmelidir. Tartışmanın ana amacı: Gözlenen gerçekler arasındaki ilişkiyi göstermekdir. Tartışma, çalışmanın önemini belirten kısa bir özet, sonuç cümlesi, ya da paragraf ile bitirilmelidir.

Tartışma YARGIYA varılır. Sonuç paragrafının oluşturulması iki amaca yöneliktir: Okuyucuya çalışmanın amacını hatırlatır. Varılan noktadaki durum kritiği ile çıkarımların sunulmasına olanak sağlar. YARGIYA varılır. 1- Bu araştırma yapılmasa idi eksik kalan ne olurdu? 2- Bu araştırmanın yapılması ile elde edilen, yenilikler nedir?

Tartışma YARGI ‘Bilim adamı, mutlak dogruluk kavramı yerine, olgusal dogruluga yönelmelidir’ ÖNERİLER Uygulamaya yönelik öneriler Yeni araştırma önerileri

Kaynak göstermenin dört temel amacı Kaynaklar Kaynak göstermenin dört temel amacı 1 Ahlaki ve yasal kurallara uymak 2 Aktarılan bilimsel gerçeği doğrulamak Araştırmada ileri sürülen görüşleri, destekleyen ve desteklemeyen kaynaklarla karşılaştırmak 3 4 Okuyucuya aynı konuyla ilgili öteki önemli Kaynakları tanıtmak

Dergi Kaynak Sıralama Sistemleri Kaynaklar Dergi Kaynak Sıralama Sistemleri Vancouer sistemi: Dizgisel sayısal sistem Harvard sistemi: Yazar-yıl sistemi Hibrid sistemi: Sayısal alfabetik sistem

Diğer Özel Bölümler Teşekkürler bölümü Ekler bölümü ‘Yazarlık hakkı’ özelliklerini karşılamayan kişilere teşekkür edilir. Çalışmaya finansal destek verenler bildirilir. Ekler bölümü Ek fotoğraflar Formül açılımları, açıklamaları, yeni matematiksel süreçlerin açılımları Özel bilgisayar yazılımları Tam jenerik isimler Özel araç-gereç diagramları

Teşekkür ederim Teşekkür Ederim