BOLOGNA SÜRECİ KALİTE GÜVENCESİ & AKREDİTASYON Prof. Dr. Lerzan Özkale (İTÜ) ozkale@itu.edu.tr Bolonya Rehberi ECTS/DS Danışmanı 14 Haziran 2006- Marmara Üniversitesi 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

KALİTE GÜVENCESİ & AKREDİTASYON NEDİR VE NASIL SAĞLANIR ? KALİTE GÜVENCESİ, bir ürün veya hizmetin, bir eğitim programının tanımlanmış kalite/performans göstergelerini tam olarak yerine getirdiğine dair güvence sağlayabilmek için yapılan tüm planlı ve sistematik işlemlerdir. Kurum ve birimleri için yapılan SWOT analizleri ve özdeğerlendirme, özdeğerlendirmeye göre yapılan gelişim planları veya stratejik planlar kalite güvencesi sisteminin temel elemanlarıdır. AKREDİTE OLMAK demek, yetkili bir kuruluş tarafından, kabul edilmiş kalite standartlarına uygun ve dönemsel olarak yapılan akademik değerlendirmeler sonucunda bir bölümün / programın kalitesi hakkında formel olarak yapılan yetkin kılma beyanını almak demektir. 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale 2

EĞİTİM-ÖĞRENİMDEN BEKLENENLER YÜKSEKÖĞRENİM İLKÖĞRENİM Nasıl bir insan ? Nasıl bir işgücü ? Nasıl bir mezun ? ORTAÖĞRENİM Kalite Yönetimi & Akreditasyon konusu sonuçta üniversite öncesi eğitim-öğrenimle de bağlantılıdır ve ulusal alanı gözardı etmeksizin yükseköğrenim yoluyla Avrupa toplumsal ve ekonomik alanı için hangi mesleksel ve kişisel yeterliliklere sahip mezunlar vermemiz gerektiğinin cevabını ve uygulamanın kurumsal güvencelerini arar. 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale 3

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GEREKLİ YAPILANMA BÖLÜM/PROGRAM Bütüncül Sistem, Dört kavrama ilişkin süreçler-Bir Süreç. Girdiler-Süreç ve Araçlar-Çıktılar. İyi kurum, iyi bölüm olasılığını arttırıyor.Kalite Güvencesi ana hatlarıyla: 1. Rapor vererek paydaşları bilgilendirme, 2. İç denetim mekanizmalarının çalışır durumda olduğunun güvencesini verme, 3.Gerçekleşen sonuçların belirlenen amaç ve hedeflere ne kadar yaklaştığını değerlendirme, gibi etkinlik süreçlerinden oluşuyor. Sürekli iyileştirme süreci ise 1.Sonuçların belirlenen amaç ve hedeflere yakınlığını iyileştirme, 2.Girdilerin yeterliliği ile program ve hizmetlerin işlerliği ilişkisini sürekli iyileştirme süreçlerinden oluşuyor.Akreditasyon ise eşdeğerlilik vermek için değerlendirme anlamına geliyor. ÜNİVERSİTE FAKÜLTE BÖLÜM/PRG. DERS KALİTE GÜVENCESİ için SÜREKLİ İYİLEŞTİRME SÜRECİ 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale 4

STRATEJİK PLAN NEDİR ? Neredeyiz? Kurumun/birimin fotoğrafını çekmektir. Performans/kalite göstergelerine dayalı özdeğerlendirmedir, iyileştirme alanlarını tanımlamadır. Nereye ulaşmak istiyoruz? Hedef belirlemedir, yol haritasıdır. Vizyon, misyon ve ilkeleri, kuruma ve birimlere dayalı ölçülebilir amaç ve hedefleri tanımlamadır. Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz? Sürekli iyileştirme için yöntemler, ayrıntılı iş planları, insan kaynakları planlaması ve bütçelendirme ile etkinlik ve projeleri tanımlamadır. Kalite Yönetimi ilkelerinin uygulama alanıdır. Kurumsal Değerlendirme ve Akreditasyona hazırlık aracıdır. Başarılarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz? Performans/kalite göstergeleriyle başarı ve başarısızlıkları takip etme ve değerlendirmedir. 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

Stratejik Planda Kalite Güvencesi İçin Performans/Kalite Göstergeleri (EUA) (Özdeğerlendirme ve İyileştirme Alanları) Yeni Öğrencilerin Nitelikleri Öğrencilerin geldikleri okullar Öğrencilerin geldikleri bölge ve kentler Bölge/kent/ülke dışı öğrenci oranı Başvuru/kabul oranı Programa Giriş Puanı Öğrenci Performansı Yatay ve dikey geçiş sayıları Öğrencilerin kurumla bütünleşme ve danışmanlık hizmetleri Mezun oranları Ortalama mezuniyet yılı Mezuniyetten sonra iş bulma süre ve oranları 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

Stratejik Planda Kalite Güvencesi İçin Performans/Kalite Göstergeleri (EUA) (Özdeğerlendirme ve İyileştirme Alanları) Araştırma Kalitesi Araştırmacı yetiştirme düzeyi Güncel ve uygulanabilir çıktılı araştırma sayısı Araştırma Etkinlikleri Düzeyi Araştırma yapan öğretim elemanı oranı Doktora öğrencileri/öğretim üyesi oranı Araştırma kaynakları/öğretim elemanı oranı Araştırma Etkinlikleri Verimliliği Yayın/öğretim elemanı oranı Citation Index’li yayın sayı ve oranları Patent/öğretim elemanı oranı Ödül ve derecelendirmeler 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

Stratejik Planda Kalite Güvencesi İçin Performans/Kalite Göstergeleri (EUA) (Özdeğerlendirme ve İyileştirme Alanları) Kaynak Kazanım ve Kullanım Düzeyi Öğrenci/öğretim üyesi oranları Öğretim üyesi statüleri Programlardaki dışarıdan görevli öğretim elemanı sayısı Teknik ve destek personel/öğretim elemanı oranları Öğretim elemanları için gelir arttırıcı önlemler Operatif bütçe/öğrenci oranı Öğrenci hizmetleri/öğrenci oranı Derslik, laboratuar ve diğer öğrenim ortamları Bilgisayar sayısı Kütüphane hizmetleri göstergeleri Diğer öğrenci hizmetleri (burs, barınma, beslenme, sağlık, kültür, spor, kariyer planlama) 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

Stratejik Planda Kalite Güvencesi İçin Performans/Kalite Göstergeleri (EUA) (Özdeğerlendirme ve İyileştirme Alanları) Yönetim ve Yönetişim Pratiği Karar alma organlarının bileşimi Karar alma süreçlerine öğrencilerin katılım biçimleri Bütçe kaynaklarını dağıtım mekanizmaları Finans kaynaklarının çeşitlilik derecesi Kurumsal planlama mekanizmaları Üniversiteden giden akademik personel oranı Disiplinler arası program geliştirme mekanizmaları Yeni programları adaptasyon yeteneği Öğretim ve öğrenim çıktılarını değerlendirme kalitesi Üniversitenin çevresine açıklığı ve verdiği hizmetler Üniversitenin dünyaya açıklığı (uluslararası hareketlilik, proje ve danışmanlık hizmetleri) 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

BİR PROGRAM HANGİ ÖLÇÜTLERE GÖRE DEĞERLENDİRİLİR ? (ABET/MÜDEK) Öğrenciler Program Eğitim Amaçları Program Çıktıları ve Değerlendirme Eğitim Programı Öğretim Kadrosu Altyapı Kurumsal Destek ve Parasal Kaynaklar Programa Özgü Ölçütler 2005-2006 Dönemi için. Daha önce bahsettiğim “nerede kalite güvencesi” (Akademik hizmetler, destek hizmetler, yönetsel hizmetler) konularıyla birlikte düşünülmelidir. MÜDEK Üyeleri: 1 TMMOB, 1 Kal-Der, 2 Sanayi, 4 akademik. Mevcut dekanlar üye olamıyor, müdek üyeleri değerlendirme komisyonu üyesi olamıyor, değerlendiriciler eğitim almış değerlendiriciler havuzundan seçiliyor. 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale 12

BİR PROGRAM NASIL SÜREKLİ İYİLEŞTİRİLİR ? Öğrenci girdileri tanımlanır. Nasıl bir öğrenci aldım? Öğrencimi programa nasıl hazırlarım? Program Girdileri tanımlanır. Ulusal/bölgesel/yerel önceliklerim ne? Paydaşlarım ne istiyor? Bolonya Süreci ne istiyor? Hangi ders kompozisyonu gerekli? Ne tür öğretim elemanlarım var? Ders ortamlarım, laboratuar ve teknolojik alt yapım ne durumda? Mali olanaklarım ne durumda? 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale 13

BİR PROGRAM NASIL SÜREKLİ İYİLEŞTİRİLİR ? Program/ders hedefleri tanımlanır. Programım öğrencilere hangi nitelikleri kazandıracak? Bu nitelikleri hangi ders dağılımı ve biçimleriyle kazandırabilirim? Bunları öğrencilerime nasıl duyuracağım? Program/ders çıktıları ölçülür. Program hedeflerime ulaştım mı? Öğrenci Girdileri iyileşti mi? Paydaşlarımı bilgilendirip hangi iyileştirme önlemlerini alacağım? 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale 14

BİR PROGRAM NASIL SÜREKLİ İYİLEŞTİRİLİR ? Program/ders girdileri ve çıktıları ilişkilendirilir. Nerelerde ne kadar iyileşme oldu? Bu iyileşmeler kaça mal oldu? Önlem ve uygulamalar için ne kadar zaman harcandı? Program hedef ve çıktılarının işlevi ve dayanıklılığı ölçülür. Mezunlarım iş bulabiliyor mu? Mezunlarım üç yıl sonra da yeterli mi? 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale 15

BİR PROGRAM NASIL SÜREKLİ İYİLEŞTİRİLİR ? Ölçme ve değerlendirmeler öğrenim başında, öğrenim sürecinde, öğrenim çıkışında ve çıkıştan sonra da belli aralıklarla yapılır. 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale 16

CONTINUOUS IMPROVEMENT INSTITUTIONAL VISION and MISSION OBJECTIVES STRATEGIES CONSTITUENCIES DESIRED OUTCOMES FEEDBACK for CONTINUOUS IMPROVEMENT DATA COLLECTION and ANALYSIS INTERPRETATION of EVIDENCE SÜREKLİ KALİTE İYİLEŞTİRME 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

THAT OBJECTIVES ARE BEING ABET EC 2000’İN İKİ ÇEVRİMİ DETERMINE EDUCATIONAL OBJECTIVES DETERMINE OUTCOMES REQUIRED TO ACHIEVE OBJECTIVES DETERMINE HOW OUTCOMES WILL BE ACHIEVED EVALUATE/ASSESS DETERMINE HOW OUTCOMES WILL BE ASSESSED FORMAL INSTRUCTION STUDENT ACTIVITIES INPUT FROM CONSTITUENCIES ESTABLISH INDICATORS THAT OBJECTIVES ARE BEING ACHIEVED 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

MISSION OF THE UNIVERSITY/DEPARTMENT PROGRAM EDUCATIONAL OBJECTIVES ADVISORY BOARD ADVISORY BOARD OUTCOMES AND PERFORMANCE CRITERIA OUTCOMES AND PERFORMANCE CRITERIA PROGRAM DEVELOPMENT PROGRAM DEVELOPMENT EVALUATION EVALUATION ASSESSMENT ASSESSMENT ENT. STUDENT SURVEY ENTERING STUDENTS ENTERING STUDENTS IMPROVEMENT OF THE COURSES AND LEARNING UNDERGRAD. PROGRAM UNDERGRAD. PROGRAM COURSE EDUCATIONAL OBJECTIVES COURSE CONTENTS FOCUS GROUP STUDENT SURVEYS DOCUMENTS SURVEYS CAPSTONE DESIGN GRADUATION PROJECT GRADUATING CLASS ALUMNI ASSOCIATIONS ALUMNI SURVEYS 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale INDUSTRY EMPLOYER SURVEYS

PDCA CYCLE 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

BİR DERS NASIL TANIMLANIR? (ABET ÖRNEĞİ) Dersin bölümü, numarası ve adı Ders (katalog) tanımı Derse katılabilme ön koşulları Ders kitapları ve istenen diğer materyaller Dersin hedefleri Dersin kapsadığı konular (ders ve laboratuar) Sınıf / laboratuar programı Dersin profesyonel boyuta katkısı Dersin program hedefleriyle ilişkisi Ders programını hazırlayan kişiler ve hazırlama tarihi 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

ÖĞRENME ÇIKTILARI NEYE GÖRE TANIMLANIR? LİSANS, YÜKSEKLİSANS VE DOKTORA DÜZEYLERİ İÇİN DUBLİN TANIMLAYICILARI’NIN KURUCU ÖĞELERİ (Avrupa Ortak Kalite Girişimi) Bilme ve Anlama Bilgiyi Uygulama ve Anlama Yargıda Bulunma İletişim Becerileri Öğrenme Becerileri 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

ÖĞRENME ÇIKTILARI NASIL ÖLÇÜLÜR ? Programın/Dersin Öğrenme Çıktıları Değerlendirme/Ölçme Yöntemi İleri düzeyde elektrik mühendisliğinde yeterlilik Transkriptler Ders hedeflerinin öğrenci ve öğretim elemanları tarafından değerlendirilmesi Sözlü ve yazılı iletişim becerileri Transkriptler (ilgili dersler) Laboratuar raporları ve bağımsız çalışmaların değerlendirilmesi Sunum şartının yerine getirilmesi Bağımsız ve yaratıcı çalışma becerisi, mühendislik sorunlarının çözümünde ve tasarımda eleştirel düşünce Bağımsız çalışmaların değerlendirilmesi Mezun çıkış anketi Güncel mezun anketi Princeton Üniversitesi, Elektrik Mh. Bölümü ABET 2000 Planlaması 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale

KALİTE GÜVENCESİ & AKREDİTASYON SÜRECİ KALİTE KÜLTÜRÜ ETKİNLİKLER SÜREKLİ İYİLEŞTİRME BOLOGNA SÜRECİ GİRDİLERİ ECTS/DS Müfredat Yenileme Hareketlilik ve Tanınma Yaşam Boyu Öğrenim Ortak Dereceler Kalite Güvencesi Göstergeleri Akreditasyon ? Dış Denetim İç Denetim, İyileştirmeler Kalite Yönetimine Geçiş Kurum ve bölüm için. Bölüm için eşdeğerli sayılmanın bitimine ve yeniden değerlendirilmeye girilene kadar “akreditasyon ara sonucu ile sonuçlanıyor. Stratejik Plan, Kalite/Performans Göstergeleri Örnek Kurum Seçme, Karşılaştırma, Vizyon, Misyon ZAMAN SWOT Analizleri, Öz değerlendirme 14 Haziran 2006 Lerzan Özkale