hazırlayan : tuğçe deniz çakır mars araştırmaları hazırlayan : tuğçe deniz çakır

Mars Mars (eski adıyla Merih), Güneş sisteminin'nin dördüncü gezegenidir. İsmi Eski Roma'daki savaş tanrısı Mars'tan gelmektedir Gece temiz bir havada basit bir teleskopla kırmızılığı görülebilir. Bu kırmızılık nedeniyle Kızıl Gezegen olarak da adlandırılır.

Mars Mars'ın 1877 yılında Amerikalı astronom Asaph Hall tarafından keşfedilen Phobos (Korku) ve Deimos (Dehşet) adında iki uydusu vardır. Bu uyduların nasıl oluştukları bilinmemekle beraber, Mars'ın kütle çekim alanına kapılmış astreoitler oldukları düşünülmektedir. Bu iki uydu Mars ile eş dönme-dolanma yaptıkları için Mars’tan hep aynı yüzleri görülür.

Mars Yerbenzeri bir gezegen olan Mars’ın çok ince de olsa bir atmosferi vardır. Mars’ın kırmızı rengi yüzeyinde bulundurduğu ve hava hareketleri sonucu atmosferinde asılı kalan demir parçacıklarındandır.

Mars Yüzey şekilleri aydaki volkan ve çarpma kraterleri özelliklerini gösterir. Vadileri,çölleri ve kutup buzulları vardır. Güneş Sistemi’nin en yüksek dağı; Olimpos Dağı ve en geniş kanyonu Marineris Vadisi Mars’tadır.

Peki neden Mars? Mars çok uzun zamandır insanoğlu üzerinde çekici etkisini sürdürmüştür. Yapılan ilk teleskoplu gözlemlerde;yüzeyde görülen renk değişiklikleri mevsimlik bitki örtüsü değişimine ve çizgisel şekillerde üstün zeka tasarımları olarak yorumlandı. Bu önceki asılsız yorumlar biz dünyalıların Mars üzerindeki merakını daha da arttırdı. Diğer yapılmış teleskoplu gözlemlerde; küçük iki uydusu,kurumuş su kanalları ve çukurlar,kutupsal buzul başlıkları,Güneş Sistemimizin en yüksek dağı olan Olimpus Dağı ve gene sistemimizin en geniş kanyonu Marineris Vadisi gözlemlendi. Bu buluşlar kızıl gezegen üzerine çalışılması gerekliliğini arttırdı. Mars yerbenzeri bir gezegendir.Dünya’nın çapının yarısı kadar bir çapa sahip,yüzeyinde kayalar ve soğuk çölleri bulundurur. Bu bulgular ışığında bilimadamları da şu sorulara yanıt aradı;

Neden Mars? Mars’ın oluşumu ve bileşimi Dünya’dan ne kadar farklı? Bu iki gezegen evrim süreçlerini hangi aşamalardan geçerek tamamlamışlar? Mars’ın iç yapısı Dünya’dan ne kadar farklılık gösterir? Mars jeolojik olarak hala aktifmidir? İnsanların kullanabilmesi için doğal kaynakları var mıdır? Varsa nelerdir? Mars’ta daha önceleri daha yoğun bir atmosfer ve okyanuslar var mıydı? Mars’ın jeolojik tarihi boyunca iklimi nasıl değişti ve bu değişimlere neler sebep oldu? Bugün Mars’ta hala sabit bir iklim hakim midir? Mars üzerindeki kimyasal evrim,organik moleküllerin şekillenmesinde etken oldu mu? Kimyasal evrim moleküllerin hücre bölünmesiyle oluşumuna öncülük etti mi? Eğer daha önce bir canlı türü varolduysa Mars’ta hala bir yerlerde olabilir mi? Phobos ve Deimos şimdi ki bulundukları yörüngede olmadan önce neydiler? Jeolojik ve doğal kaynaklar olarak hangi özelliklere sahipler?

MARS PROJELERİ Gezegenin yüzeyi,iklimi ve jeolojisini öğrenebilmek için Sovyetler Birliği,Birleşik Devletler,Avrupa ve Japonya tarafından düzinelerce uzay aracı,yörüngeci,kondu ve gezici araç Mars’a yollandı. Aşağı yukarı Mars’a giden uzay araçlarının üçte ikisi ya yolda,ya görevini bitirmeden ya da henüz göreve başlamadan başarısız oldu. Bilimadamları ,bu yüksek oranlı başarısızlıkların sonucunu her ne kadar teknik problemlere bağlasada yaşanmış ve nedeni bilinmeyen kayıplar için küçük bir de efsane oluşturdu. Bilim adamları Dünya’da olduğu gibi Mars yörüngesinde de bir Bermuda Şeytan Üçgeni olduğunu düşünürler.Lanetli Mars yada Mars’a giden uzay araçları ile beslenen büyük galaktik bir cadının olduğunu düşünürler :P

MARS’IN LANETİ Bugüne kadar gönderilen bir çok araç Mars atmosferine girer girmez Dünya ile bağlantısı kesilmiş. Bilimadamları Mars yörüngesini hep Bermuda Şeytan Üçgenine benzetmiştir. En son 2003 yılında ESA’nın yolladığı Beagle2’ninde kaybolması ile ilginç yorumlar yapıldı. Konduların kaybolması ile ilgili bir teori önerdiler. Mars’ın atmosferinde oluşan toz fırtınaları Beagle2’nin sağlam iniş yapmasına engel olmuştu. 1960’a kadar yapılan bütün uçuşlardan (35) sadce 3’te 2’si başarılı olabilmişti.1993’te NASA’nın Mars programı için gönderdiği araçları gezegenin yakınlarında kayboldu. Bunun gibi örneklerden sonra Beagle içinde şunu düşünüyorlar. Ya atmosfere girerken yanarak yok oldu,ve ordan da uzaya saçıldı ya da fırtınada paraşütüyle karmakarışık bir hale gelip işlevselliğini yitirdi. Projede çalışanlar belki birgün kaybolan araçların Mars’ın yüzeyinde bulunabileceğini düşünüyorlar. Ya da yüzeye indiklerinde elinde araçların parçalarını tutan,”Sanırım bunlar sizindi…” diyerek karşılayack yeşil bir adam olduğunu.

GEÇMİŞTEKİ GÖREVLER Mars’a ilk başarılı uçuş 1964 yılında NASA’nın gönderdiği Mariner 4 idi. Yüzeye yerleşen ilk başarılı kondular 1971 yılında

GEÇMİŞTEKİ GÖREVLER Sovyetlerin gönderdiği Mars Sonda Programı içerisinde giden Mars2 ve Mars3’tü fakat yere indikleri anda iletişimlerini kaybetmişlerdi

GEÇMİŞTEKİ GÖREVLER Daha sonra 1975’de gene NASA’nın Viking Programı için gönderdiği ve iki yörüngeci ve kondu barındıran aracı 1976 yılında yüzeye başarılı bir iniş yaptı. Operasyon boyunca Viking1, 6 ve Viking2 de 3 yıl süreyle yüzeyde kalmayı başardı. Viking konduları Mars’ın ilk renkli fotoğraflarını naklen yayınladı ve günümüzde kullandığımız Mars yüzeyi haritasını çıkardı.

GEÇMİŞTEKİ GÖREVLER Sovyet sondalarından Phobos 1 ve 2,1988 yılında Mars ve iki uydusu üzerinde çalışmak için yollandı fakat ne yazık ki Phobos 1 Mars yolu üzerinde iletişimini kaybetti. Buna rağmen Phobos 2, Mars ve uydusu Phobos’un fotoğraflarını çekti ama o da iki kondusunu yüzeye yerleştiremeden hemen önce başarısız oldu

GEÇMİŞTEKİ GÖREVLER 1992’deki Mars Observer yörüngecisinin başarısızlığını izleyen NASA, 1996’da Mars Global Surveyor’ı yolladı. Bu görev başarıyla sonuçlandı ve birincil görevi olan haritalandırmayı başarılı bir şekilde 2001 yılında tamamladı. Surveyor’ın fırlatılmasından sadece bir ay sonra NASA,içinde keşif robotunu da bulunduran Mars Pathfinder’ı Ares Vadisi’ne indirdi. Bu başarılı görev Dünya’ya yollanan olağanüstü fotoğraflarla kısmen de olsa herkes tarafından ilgi gördü.

GÜNCEL GÖREVLER

GÜNCEL GÖREVLER NASA’nın 2001’de başarıyla yolladığı Mars Odyssey yörüngecisi hala yörüngede dolanmakta ve görevini Ağustos 2006’da tamamladı. Odyssey’in Gama Işını Tayfçekeri,Mars üst yüzeyi ya da Mars regolitinde belirgin miktarlarda hidrojen varlığını keşfetti. Bu hidrojen varlığı büyük miktarlarda su buzunun depolandığının işaretidir.

GÜNCEL GÖREVLER 2003’te ESA,içinde Mars Express yörüngecesi ve kondusu Beagle2‘yi barındıdan Mars Express uzay aracını yolladı. Yüzeye inişinde başarısız olduğu anlaşılan Beagle 2’nın kaybı şubat 2004’te açıklandı. 2004’ün başlarında Planetary Fourier Spectrometer takımı Mars atmosferinde metan ,Haziran 2006’da da ESA Mars’daki kutup ışınımlarını keşfettiğini açıkladı.

GÜNCEL GÖREVLER Ayrıca 2003 yılında NASA, Sriprit ve Opportunity olarak adlandırdığı ikiz Mars keşif araçlarını fırlattı. Iki araçta başarılı bir şekilde Ocak 2004’te yüzeye kondu ve bütün hedeflerine ulaşarak üstün başarı sağladı. Bu hedeflerden en önemlisi yüzeyde yer yer açığa çıkan sıvı suyun varlığı için güçlü kanıtların bulunmuş olmasıdır.Mars’taki toz ve rüzgar fırtınaları bu iki aracın güneş panellerini zaman zaman temizleyerek onların ömürlerini uzatmıştır.

GÜNCEL GÖREVLER 12 Ağustos 2005 ’te NASA’nın Mars Renaissance Orbiter sondası iki yıl sürecek bilimsel gözlemleri yönetmek için gezegene doğru fırlatıldı ve 10 Mart 2006 ’da Mars’a ulaştı. Yörüngede dolaşacak olan araç daha sonraki görevler için gezegenin yüzey ve hava hareketleri haritasını çıkardı. Ayrıca Dünya ile önceki görevlere göre daha gelişmiş bir batgenişliği kapsayan bir telekominikasyon bağı sağladı .

GELECEK GÖREVLER

GELECEK GÖREVLER Planlanan sonraki Mars görevi ; NASA’nın Phoenix Mars kondusunun 2007’de fırlatılıp 2009 yılında Mars’ın kutup yöresine ulaşması. Bu kondu da Mars yüzeyini 1m. derinliğe kadar kazabilen 2,5 m. uzunluğunda robotik bir kol olacak. Kondu ; yüzeyin 30 m altında,%80 oranında buz bulunma olasılığı olan bölgede bulunacak ve insan saçı enindeki binlerce parçacığı parçalara ayırıp inceleyebilecek bir mikroskobik kamerasıda olacak.

GELECEK GÖREVLER 2009’da Phoenix’i , diğer Mars keşif araçlarından daha büyük,hızlı (90m/h) ve zeki olan Mars Bilim Laboratuarı projesi izleyecek. Kimyasal lazer örnekleri barındıracak deneyler,13m. uzaklıkta bulunan kayaların yapısını ortaya çıkarmak için toplanıp incelenecek.

GELECEK GÖREVLER 2009’da fırlatılması planlanan Rus-Çin ortak yapımı Phobos-Grunt projesi Mars’ın uydusu Phobos’tan alınan örnekleri toplayacak. 2012’de ESA’nın fırlatmayı planladığı ilk gezici araç ExoMars,organik molekülleri aramak için Mars yüzeyini 2m derinlikle kazacak özelliğe sahip olacak.

GELECEK GÖREVLER Amerika Birleşmiş Milletleri tarafından yapılması planlanan insanlı Mars keşifleri (Vision for Space Exploration) 2004’te Başkanları Bush tarafından açıklanmıştı. 2025’te hayata geçirilmesi planlanan Orion Crew Exploration Vehicle (CEV) projesinde NASA ve Lockheed Martin birikte yeralıyorlar

GELECEK GÖREVLER Avrupa Uzay Ajansı (ESA),2030 ve 2035 yılları arasında Mars’a insanlı uçuş yapacaklarının umudunu veriyor. ExoMars ve Mars Örnek Geri Dönüşüm Projeleri‘nin başarılı olması bu umuda öncelik edecek.