Bilgi Okuryazarlığı ve Bilgi okuryazarlığına Giden Süreç

Matbaanın Yükselişi ve Okuma Yazının sanatsal tarafı işlevsel yönünün önüne geçtiği vakitlerde kitapların içeriğinden ziyade, dış yapının mimarları olan hattatını, tezhipçisini, ciltçisini ön plana çıkarıyor bu durum; yazarın değil, süslemecinin, hattatın, tezhipçinin sayısını artırıyordu, sadece emek gücünün değil, yeteneğin de önemli olduğu bu sanatsal uğraşılarda, bireyin bilgili olması, yazacak kabiliyetinin olması, onu kitap yazmaya itecek önemli etkenler arasında değildi. Çünkü, kitabı yazan, süsleyenler, ciltleyenler için ayrı bir ücret ödenmesi gerekiyordu ki bu da kitabın maliyetini inanılmayacak derecede artırmaktaydı. Bu şartlar altında insanların kitap yazması ve birilerinin de bu kitapları okuması hayalden öteye geçmemekteydi. Matbaanın bulunması ve işlevsel hâlde kullanılmasıyla kitabın maliyetinde ciddi bir düşüş kaydedilmiştir.

Matbaanın tekerleğin icadı kadar önemli bir buluş olduğunu iddia edenler vardır. Hareketli tipteki matbaanın bulunuşu, batı uygarlığı tarihinin entelektüel yaşam koşullarında en radikal dönüşüme yol açtı (Gilmore, 1952:186). Matbaa bulunduktan sonra Avrupa toplumunda çok hızlı kabul gördü, Postmann (1995) Matbaanın bulunuşundan sonra elli yıl içinde 8 milyondan fazla kitabın basıldığını dile getirmektedir.

Matbaa ile birlikte insanlar bireysel düşünmeye bundan önceki dönemlerde olmadığı kadar kendilerine öz güven duymaya başladılar. Mumford (1934) matbaa ile anın sonsuzluğa bağlandığını, kişisel kimliğin bilinmeyen alanlara taşındığını ve matbaa ile birlikte sonsuzluğun bir toplumsal bütünün değil, bir bireyin sesi ile ifade edilmeye başlandığını dile getirmektedir.

kitabın maliyetinin 300 kat azaldığını belirtmektedir. Matbaanın kitap fiyatlarında sağladığı bu baş döndürücü düşüş, insanların sahip oldukları kitapların sayısının artmasında önemli bir rol oynamıştır. Örneğin ilk basılı kitabın ortaya çıkışından bir on beş yıl kadar sonra bir Romalı şöyle bağırabilmiştir: “Vaktiyle 100 dükaya alınamayan eserler, şimdi olsa olsa 20 düka; bu gidişle daha yoksul olanın da bir kitaplığı olabilecek. Eskiden cilt için ödenenden daha azıyla bir kitap alınıyor!” (Tanilli, 1995:601) İnsanların kitaplara daha ucuz ve geniş bir şekilde ulaşması, onların öğretmene olan bağımlılıklarını azaltmış, dahası kişiler kendi başlarına öğrenmenin kolaylığını elde eder olmuşlardır. Bilginin çok daha hızlı bir şekilde yayılır olması, tüm insanların ona ulaşmasına yardımcı olmuş böylece bilgi bir bölgenin ürünü olmaktan çıkarak insanlığın ortak emeği şekline dönüşmüştür.