SERBEST RADİKALLER ve ANTİOKSİDANLAR 6 (5. sınıf) Hazırlayan: Prof. Dr. Bilgehan Doğru

DNA Oksidasyonu Çevremizdeki çoğu kimyasal DNA da mutasyon yapma potansiyeli taşır.

Normal metabolik işlemler DNA da hasar oluşturabilir: DNA replikasyonundaki hatalar, DNA depürinasyonu, DNA artıklarındaki sistidin deaminasyonu, DNA metilasyonu ve oksijen serbest radikalleri ile hasar bulunmaktadır.

İnsan genomunda günde 104 kez pürin kaybı olabilmekte ve apürinik kısımlar kalabilmektedir. Oksidatif stres DNA hasarını fazlaca artırır ve hızlandırır.

Reaktif Oksijen Türlerinin karsinojenik potansiyeli Mekanizmasının mutajenezis, karsinojenezis ve hücre ölümüne neden olan tek ve çift ipliklerin kırılması yolu ile olduğu düşünülmektedir.

Radyasyonun neden olduğu karsinojenezisdeki aktif oksijen türlerinin DNA iplik kırılmalarının % 60-70 inden sorumludur.

.OH radikali çok reaktifdir ve iyonlaştırıcı radyasyondan gelen hasarın çoğu suyun homolizisi ile oluşan .OH radikalinden olmaktadır.

OH radikali şekerler, pürin ve primidine atak yaptığından pek çok ürün oluşturur. Şeker artıklarına atak yapılması abazik kısım oluşturmak üzere baz kaybına veya fosfat omurgasının yarılmasına neden olmaktadır

DNA bazlarının kimyasal modifikasyonları

Pürin adüktleri (bağlantıları) DNA da hem guanin hem de adenin artıkları .OH atağına C4, C5 veya C8 pozisyonlarında duyarlıdır. . OH radikalinin C8 e ilavesi (her iki bazın da) ile imidazol halkası da açılabilmektedir.

.OH radikalinin C8 pozisyonuna ilavesi hızla 8-hidroksiguanin (8-oxo-dG) e oksitlenen ara radikal oluşturmaktadır.

ROT/RNS nin oluşturduğu DNA hasarı : Mutasyon Örneğin RNT (reaktif nitrojen türleri), adenini hipoksantine, sitozini urasile ve guanini ksantine deamine eder.

Adenin timinle eşleşecekken yerine hipoksantin sitozinle eşleşebilir. Ksantin hala sitozinle eşleşirken, urasil guanin yerine adeninle eşleşir. Böylece RNT, AT GC transisyonel (transition) mutasyonlarına neden olur.

RNT A –T HX – - T HX – -C G – C A deaminasyonu + (adenin, hipoksantine A - T deamine olur) RNT DNA replikasyonu G – C G --- U G -C + DNA replikasyonu C deaminasyonu A – U A – T (sitozin, urasile

ROT G – C 8 OH G – C 8 OH G - A + G - C T – A Guanin lezyonu; 8-hidroksiguanin, adenine hidrojen bağı yapabileceğinden GC TA transversiyon mutasyonlarına neden olur: ROT G – C 8 OH G – C 8 OH G - A + G - C T – A