YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA CEZA SORUŞTURMASI USULÜ

Yükseköğretim Kurumlarında Ceza Soruşturması, Yükseköğretim üst kuruluşları başkan ve üyeleri ile yükseköğretim kurumları yöneticilerinin, kadrolu ve sözleşmeli öğretim elemanlarının ve bu kuruluş ve kurumların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlarının görevleri dolayısıyla ya da görevlerini yaptıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçlar hakkında yetkili makamlarca başlatılan inceleme, inceleme sonucunda soruşturma açılmasına karar verilmesi ya da doğrudan başlatılan soruşturma ile suçların soruşturulması amacını taşımaktadır.

Memurlar Ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun, kamu çalışanları açısından genel düzenleyici kanun olup, yükseköğretim kurumlarında çalışanlar için uygulanacak hükümler özel kanun olan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53. Maddesinin c bendinde düzenlenmiştir. Yükseköğretim kurumlarında çalışanlar için Memurlar Ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun değil 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53. Maddesinin c bendi uygulanacaktır.

Ceza soruşturmaları savcılıklara ihbar/şikayet yolu ile başlayabileceği gibi, bizzat kuruma veya kurumlara (BİMER, CİMER vb.) yapılan şikayet sonrasında yapılan teftiş, inceleme sonrası da başlayabilir. Çalışılan kurumun yükseköğretim kurumu olması ve hakkında soruşturma yapılanın yükseköğretim kurumu çalışanı olması nedeniyle Savcılıklar soruşturmaya devam edemez ve mevzuat gereği işlem yapılması için dosyayı ilgili kuruma gönderir.

Kurumlarca yapılacak işlemler, Savcılıkça yapılacak işlemlerin devamı niteliğindedir. Bu kapsamda soruşturmacı olarak görevlendirilenlerin görevi; şikayete konu olan olayda gerçeğin ortaya çıkması için gerekli bilgi ve belgelerin toplanmasını, bu amaçla gerekli yerlerle yazışma yapılmasını, şikayetçinin, varsa tanıkların ifadelerinin alınmasını ve toplanan belgelerden, alınan şikayetçi ve tanık ifadelerinden edindiği bilgiler doğrultusunda hakkında soruşturma yapılanı savunma yapması için çağırıp sorularını sorarak savunmanın alınmasını içermektedir.

Yükseköğretim kurumlarında Ceza Soruşturması Usulü, “İlk Soruşturma” tanımı ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53. Maddesinin c bendinde düzenlenmiştir.   c. Ceza soruşturması usulü: Yükseköğretim üst kuruluşları başkan ve üyeleri ile yükseköğretim kurumları yöneticilerinin, kadrolu ve sözleşmeli öğretim elemanlarının ve bu kuruluş ve kurumların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlarının görevleri dolayısıyla ya da görevlerini yaptıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçlar hakkında yetkili makamlarca inceleme başlatılabilir, inceleme sonucunda soruşturma açılmasına karar verilmesi ya da doğrudan soruşturma başlatılması hâlinde aşağıdaki hükümler uygulanır:

1) İlk soruşturma: Yükseköğretim Kurulu Başkanı için kendisinin katılmadığı, Milli Eğitim Bakanının başkanlığındaki bir toplantıda, Yükseköğretim Kurulu üyelerinden teşkil edilecek en az üç kişilik bir kurulca, diğerleri için, Yükseköğretim Kurulu Başkanınca veya diğer disiplin amirlerince doğrudan doğruya veya görevlendirecekleri uygun sayıda soruşturmacı tarafından yapılır. Öğretim elemanlarından soruşturmacı tayin edilmesi halinde, bunların, hakkında soruşturma yapılacak öğretim elemanlarının akademik unvanına veya daha üst akademik unvana sahip olmaları şattır.

Yükseköğretim kurumlarında ceza soruşturması usulü, disiplin soruşturmalarına benzemekle birlikte soruşturma sonucu hazırlanan dosya, disiplin hukuku değil ceza hukuku kapsamında oluşturulan bir dosya olduğundan ve açılmasına karar verilirse ceza davasına gireceğinden daha katı usuli düzenlemelere tabidir.

Disiplin soruşturmalarına benzeyen yönler açısından; Soruşturmanın gizli yürütülmesi Soruşturma için katip görevlendirilebilmesi Soruşturma kapsamında yapılan her işlemin tutulan tutanakla yazılı ve imzalı halde dosyada bulunması Savunma davetiyesinin tebliği ile savunma verileceği gün arasında en az 7 gün olması (tebliğden sonraki 8. ve sonraki günlerde savunma alınmalı) Soruşturma sonucunda bir rapor hazırlanması

İlk soruşturma kapsamında yürütülen soruşturmalarda ek olarak; İfade ve savunma davetiyelerinin Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri doğrultusunda, kişilere yasal haklarını hatırlatan, açıklayan ibareler içermesi Savunma tutanağında ifadeye başlamadan önce, soruşturulan kişiye yasal haklarını açıklayan ibarelerin bulunması Savunma yapan kişilerin savunmasını bizzat avukatı ile verebilmesi İfade (Şikayetçi ve varsa tanık), Savunma tutanaklarında ve İlk Soruşturma Raporunda şikayetçi ve soruşturulana ait kimlik, iletişim bilgilerinin tam ve eksiksiz yer alması

Soruşturulana gönderilecek savunma davetiyesinde; Müdafi seçme hakkının bulunduğu ve onun hukuki yardımından yararlanabileceği, müdafinin ifade verilmesi sırasında hazır bulunabileceği, müdafi seçecek durumda olmadığı ve bir müdafi yardımından faydalanmak istediği takdirde, baro tarafından bir müdafi görevlendirilebileceği, yüklenen suçlar/iddialar hakkında açıklamada bulunmamasının kanuni hakkı olduğu, şüpheden kurtulmak için somut delillerin toplanmasını isteyebileceği ve kendi aleyhine var olan şüphe nedenlerini ortadan kaldırmak ve lehine olan hususları ileri sürmek olanağına sahip olduğu hatırlatılır. Aynı haklar ifade/savunma tutanağında da yer alır.

Toplanan belgeler, alınan şikayetçi, tanık ifadeleri ve soruşturulanın yaptığı savunma sonucunda, soruşturma konusu farklı uzmanlık alanına giriyor ise konunun uzmanlarından bilirkişi raporu/görüş alınmasına gerek duyulabilir. Bu amaçla bilgi ve belgelerin toplandığı ve rapor alınmasına elverişli olan soruşturma dosyası uzmana gönderilir.   Dosya uzman ve/veya uzmanlara gönderilirken, soruşturma konusu fiilin, fiili gerçekleşmesine etki eden faktörlerin ve fiilin gerçekleşmesinde kusuru bulunanların kusur oranlarının tespit edilmesi talep edilebilir.

Alınan şikayetçi, tanık ifadeleri, soruşturulanın yaptığı savunma, toplanan belgeler ve varsa bilirkişi raporu/uzman görüşü sonrası “İlk Soruşturma Raporu” hazırlanır.   Raporda; Soruşturmaya başlama, bitirme tarihi, soruşturulanın, şikayetçinin kimlik ve iletişim bilgileri, iddia edilen olay, olay tarihi ve yeri tam ve eksiksiz olarak yer alır. Raporun devamında savunmanın özeti, şikayetçi, tanık ifadelerinin özeti, uzman görüşü/bilirkişi raporunun özeti, toplanan deliller ve delillerin değerlendirilmesi soruşturma konusu fiil ile fail arasında illiyet bağı kurulacak şekilde yer alır.

Raporun sonuç kısmında soruşturma konusu fiil ile fail arasında illiyet bağı kurulup kurulamamasına göre; “lüzum-u muhakemesi/son soruşturmanın açılmasına” kanaati ile “men-i muhakemesi/ son soruşturmanın açılmamasına” kanaati belirtilerek rapor tamamlanır.