Kurgu Teknikleri

Görüntü kurgusu teknikleri Jump cut (atlamalı kesme): Uzun bir çekimin içinden bazı parçaların atılmasıyla elde edilir. Match cut (eşlemeli kesme/uyum kesmesi): Bir sahneden diğerine görsel ya da içerik bakımından birbirine benzeyen ögeler arasında kesme yaparak geçmektir. Cross cut (çapraz kesme/paralel kurgu): Aynı anda farklı mekânlarda yaşanan olaylar arasında kesmelerle gidip gelerek yapılan kurgu. Uzun çekim (long take): Mümkün olduğunca kesmeden, çekimleri olabildiğince uzun tutarak yapılan kurgu.

Görüntü kurgusu teknikleri Kısa kesme (flashes): Çok kısa çekimleri peşpeşe sıralayarak yapılan kurgudur. Kesme geciktirmesi (suspense): Seyircinin aklında oluşturulan soruya yanıt verecek çekimi hemen göstermeyip seyirciyi bekleterek merakı ve gerilimi arttırmayı amaçlayan kurgu tekniği. Parça (subliminal cut): Bir çekimin arasına bir ya da birkaç karelik görüntü yerleştirilmesidir. En ünlü örneği David Fincher’ın Dövüş Kulübü (Fight Club) filminde Brad Pitt’in canlandırdığı Tyler Durdeen karakterinin birkaç kare göründüğü anlardır.

Görüntü kurgusu teknikleri Montaj sekans: Filmde bir olaylar dizisinin hızlıca aktarılması gerektiğinde kullanılan bir tekniktir. Olayın çeşitli anlarından kısa çekimler peşpeşe sıralanır. Genellikle bir müzik ya da ses devamlılığı ile bu çekimler arasında birlik sağlanır. Yinelemeli kurgu (overlapping edit): Filmdeki önemli bir anın, farklı kamera açılarıyla çekilmiş halinin peşpeşe gösterilmesiyle olduğundan daha uzun sürede gösterilmesidir. Böylece o olay vurgulanmış olur.

Görüntü kurgusu teknikleri Geriye dönüş (flashback): Filmin öyküsünün geçtiği zamandan daha önceki bir zamanı anlatarak karakterlerin eylemlerinin nedenlerini açıklamak ya da filmde daha önce gösterilmiş bir olayı anımsatmak amacıyla kullanılır. İleriye sıçrama (flash forward): Filmin öyküsünün geçtiği zamandan daha sonraki bir zamana gidilmesiyle oluşur. İki türü vardır: Uzun bir zaman sonraya sıçrayıp filme o zamandan devam edilebilir. Sözgelimi film başkahramanın çocukluğuyla başlar, sonra bir ileri sıçrama ile meslek hayatına atıldığı yıla geçer, filme buradan devam ederiz. Ya da geleceğe gidilip daha sonra ileriye sıçrama anına geri dönülür. Böylece film karakterlerinin bilmediği gelecek seyirciye göstererek dramatik etki yaratılabilir. Başka bir amacı da karakterin geleceğe yönelik düşüncelerini, hayallerini ya da endişelerini göstermektir.

Görüntü kurgusu teknikleri Geriye gidiş (reverse): Bu kavramı literatüre Christopher Nolan’ın Akıl Defteri (Memento) filmi sokmuştur. Tüm filmler, arada bir geriye dönüşler içerseler de, eninde sonunda kronolojik olarak ileri doğru akar. Ancak Akıl Defteri filmi kronolojik olarak ileriden başlayıp kesintisiz biçimde geçmişe doğru akmaktadır. Geriye oynatım (backward motion): Yapılan çekimin geriye doğru oynatılarak kurgulanmasıdır. Sözgelimi yıkılan bir bina yeniden oluşur; insanlar geri geri yürür…

Görüntü kurgusu teknikleri Ağır çekim (slow motion, yavaşlatılmış hareket): Aslında doğrusu “yavaşlatılmış hareket” terimidir. Çünkü çekim olması gereken fps’den daha hızlı yapılıp normal fps ile oynatıldığında görüntüdeki hareket yavaşlamış olur. Sözgelimi saniyede 100 kare çekip saniyede 25 kare gösterirseniz, bir saniyede çektiğinizin dörtte birini gösterebilirsiniz, çekimde 1 saniye tutan yer, gösterimde 4 saniye tutar. Bir eylemi vurgulamak ya da seyirciye olağandışı olduğunu gösterip yabancılaşmasını sağlamak amacıyla kullanılabilir.

Görüntü kurgusu teknikleri Akan çekim (flow motion): Ağır çekimde çerçevedeki bütün kişilerin, nesnelerin ve kameranın hareketleri aynı biçimde yavaşlar. Ancak akan çekimde bu üç unsurdan biri ya da ikisi yavaşken diğerleri hızlıdır. Örnekler: Bir kişi kalabalık bir meydanda sakin dururken etrafından insanlar, arabalar hızla akar. Tam tersi insanlar, arabalar normal hızda ilerlerken kahramanımız, tıpkı Flash Gordon gibi hızla geçer. Matrix filminde Trinity tekme atmak için zıplayarak havalandığında havada donar ve kamera onun çevresinde döner.

Görüntü kurgusu teknikleri Hızlı çekim (fast motion, hızlandırılmış gösterim): Burada yavaşlatılmış gösterimin tam tersi söz konusudur. Kamera saniyede normalden daha az kare sayısıyla çekim yapar; normal hızda gösterimde görüntü hızlanmış gibi olur. Komik bir etki uyandırabilir. Hareket eden bulutlar gibi dramatik etki uyandırabilir. Aksiyon sahnelerinin temposunu ve estetiğini arttırabilir. Bir olayın gelişiminin tüm aşamalarını atlamadan kısa sürede vermeye de yarayabilir (bir çiçeğin açması gibi).

Ses kurgusu teknikleri Ses köprüsü (sound bridge): Bir sahneye ait sesin (konuşma, efekt ya da müzik) bir önceki sahneden başlaması ya da bir sonraki sahneye taşırılması ile kurulur. İki sahneyi birbirine bağlar. Sözgelimi Ron Hovard’ın Akıl Oyunları (Beautiful Mind) filminde Patrick Nash’i üniversitenin çay salonunda kutlayan öğretim üyelerinin sahnesinin sonunda bir alkış başlar; sonraki sahneye geçtiğimizde bu alkışın aslında Nobel ödülünü aldığı ana ait olduğunu anlarız. Ses eşlemesi (sound match): Bir sahnenin sonundaki ses ile ikincinin başındaki sesin benzerliğinden yararlanarak iki sesin birbiri içine yedirilmesi ya da birbiri yerine kullanılması ile yapılır. Yumuşak bir geçiş sağlayabileceği gibi iki sahne arasında anlamsal bağ kurmak için de kullanılabilir.

Ses kurgusu teknikleri Eşzamansız ses (nonsynchronized sound): Normalde çerçevede ne görüyorsak onun sesini doğru zamanda duyarız. Sözgelimi biri yürürken adımlarının sesi eşlemeli olarak verilir. Ancak özel bir anlam yaratmak amacıyla bir eylemin sesini olması gerekenden birkaç saniye önce ya da sonra verebilirsiniz. Ses yakınlığı ihlali (disorder of sound depth): Sesin kaynağı kameraya (dolayısıyla seyirciye) ne kadar yakınsa tıpkı günlük hayattaki gibi sesinin de o kadar yakın gelmesini bekleriz. Sesin kaynağı kameradan uzaksa, ses de daha düşük olacaktır. Ancak buna uyulmazsa ses yakınlığı ihlali doğacaktır. Uzaktaki bir şeye daha fazla önem vermek ya da yakındaki ses kaynağını değiştirmek amacıyla kullanılır.

Ses kurgusu teknikleri Diegetic sesler: Sahnede olduğunu bildiğimiz kaynaklarda çıkan seslerdir. İlle de sesin kaynağını görmemiz gerekmez, o sahnede olduğunu bilmemiz yeter. Sahnedeki kişilerin konuşmaları, deniz dalgası, kuş sesleri, radyodan çalan müzik vb. Non-diegetic sesler: Sahnede olmadığını bildiğimiz kaynaklardan çıkan seslerdir. Sözgelimi sahnede bir müzik kaynağı yokken, sırf duyguyu ve atmosferi pekiştirmek amacıyla çalınan müzik non-diegetic’tir. Bir kişinin kendisine daha önce söylenmiş sözleri hatırlarken o sözleri söyleyen kişinin sesiyle duyması non-diegetic’tir. Ses bozulması (metadiegetic sound): Diegetic bir sesin, olması gerektiğinden daha fazla abartılarak verilmesidir. Sözgelimi bir korku filminde karakterin nefes alış-verişleri, Jean-Pierre Jeunet’nin Amélie filminde başkarakterin hayatına yeni bir yön veren metal kutuyu bulduğu sahnede kutunun bulunduğu yerin önündeki fayansı düşüren topun yere çarparken çıkardığı ses…