İş Sağlığında Belirleyici Taraflar Dr. Zühtü Şahin

Koruyucu Sağlık Hizmetidir* İş Sağlığı hizmeti Koruyucu Sağlık Hizmetidir* *Açık Lise sınav sorularından..

İşyeri Hekimliği Hizmet Mantığı Çalışanların sağlıklarının sürekli ve düzenli olarak kontrolü Çalışma ortamının sürekli kontrolü ile bu ortamdaki sağlığa zararlı etkenlerin tespiti ve gerekli önlemlerin alınması.

İşyeri Hekimliği Hizmet Mantığı Çalışanların sağlıklarının sürekli ve düzenli olarak kontrolü İşe giriş muayenesi İşe dönüş muayenesi Periyodik muayene İş değişikliği muayenesi Çalışanın isteğiyle olan muayene Epidemiyolojik amaçlı muayene Çalışma ortamının sürekli kontrolü ile bu ortamdaki sağlığa zararlı etkenlerin tespiti ve gerekli önlemlerin alınması.

İşyeri Hekimliği Hizmet Mantığı Çalışanların sağlıklarının sürekli ve düzenli olarak kontrolü Çalışma ortamının sürekli kontrolü ile bu ortamdaki sağlığa zararlı etkenlerin tespiti ve gerekli önlemlerin alınması. Çalışma ortamındaki zararlı etkenlerin belirlenmesi (gürültü, vibrasyon, ısı, nem ve kimyasallar) İş organizasyonunun bileşenleri (çalışma ve dinlenme saatleri, çalışma ritmi, monotonluk, işyerindeki psikolojik ortam, insan ilişkileri)

İşyerinin Özellikleri Çalışan özellikleri ve çalışma biçimleri; Çalışanların sayısı, Kadrolu, sözleşmeli, taşeron çalışanı Temsilci veya sendika var mı 2018 Temmuz Toplam işçi sayısı 14.121.664 Sendikalı işçi sayısı 1.802.155 (%12,8)

İşyerinin Özellikleri Çalışan özellikleri ve çalışma biçimleri; Çalışma modelleri Vardiyalı, Esnek, Uzaktan Alt işverenler, güvencesiz çalışma, Gelir seviyesi, Çalışanların toplantı ve eğitimlere katılımı, Eğitimlerin etkinliği, KKD’a ulaşım ve kullanım durumu

İşyerinin Özellikleri İşyerinde sağlık hizmeti örgütlenmesi; İşyeri hekiminin çalışma biçimi İşyeri hekiminin mesleki bağımsızlığı İşyeri – OSGB ilişkileri İşyeri hekimi – OSGB ilişkileri

İşyeri Hekimi İşyeri hekimi profili (Orta yaş, emekli, ek iş) Rekabetçi, yarışmacı çalışma Çok sayıda işyerinde kısmi süreli çalışma İş güvencesizliği, düşük ücret Farkındalık seviyesi ve tutum Yetkinlik Araştırma, inceleme, bilimsel yayınlar

Turhan Akbulut (1921-2016) “...Sen bir işyerini tanımıyorsan, o işyerinde şu atölyede, şu kısmında, şu dairesinde ne iş yapıldığını bilmiyorsan orada nasıl bir koruma tedbiri alacaksın? ... ..... Demek ki her vakada işyeri hekimi araştırmayı bilecek.

Çıktıları nasıl değerlendiriliyor?? İşveren desteği ne boyutta? Sağlık gözetimi; İşe giriş muayenesi Periyodik muayeneler İş değişikliği muayeneleri.... Çıktıları nasıl değerlendiriliyor?? İşveren desteği ne boyutta?

Ocak 2019 İşyeri sayısı 1823489 Hizmet alan işyeri sayısı 240594 (%13,2) İşyeri hekimi sayısı 31478 Çalışan işyeri hekimi 15598 (%49,6)

Toplam sayı İşyeri Hekimi Çalışan Çok tehlikeli işyeri 257.255 93.259 (%36,3) Tehlikeli işyeri 414.981 136.281 (%32,8) Az tehlikeli işyeri 1.151.253 11.054 (%1) TOPLAM 1.823.489 240.594 (%13,2)

Ocak 2019 OSGB üzerinden hizmet veren hekimler 8329 (%53,4) Bireysel hizmet veren hekimler 5848 (%37,5) Hem OSGB üzerinden, hem bireysel hizmet veren hekimler 1421 (%9,1)

MATRA* Projesi danışmanlarının yorumları «KOBİ ’lerin iş sağlığı hizmetini dışardan satın alması yaklaşımının, AB ülkelerinde olduğu gibi ülkemize de bir çözüm getirmeyeceği, KOBİ’ lerin finansal yapısının zayıf olması, işçi sağlığı ve güvenliği bilgilerinin/kültürlerinin yetersizliği, Kayıt dışı sektörün %60’ a ulaşmakta olduğu ve bu kesimin hiçbir şekilde işçi sağlığı ve güvenliği hizmetlerinden yararlanamadığı, *Türkiye’de Dışarıdan Alınan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Kalite Düzeyinin Artırılması Projesi (MATRA Hollanda / 2009-2011), Hekimsiz Tıp, Tıpsız İş Sağlığı, Dr. Haluk Başcıl, ATO Yayını. 2011.

Dışarıdan hizmet satın alınmasının var olan işçi sağlığı hizmetlerinin niteliğini arttırmayacağı ve işyeri hekimlerinin mesleki bağımsızlığını da ortadan kaldıracağı, İşçi sağlığı hizmetini yürüten personelin görev ve yetkilerinin sınırlandırılacağı, İşverenlerin müdahalelerinin kuvvetlendirilmesi, hizmet organizasyonunun işyerleri dışına çıkarılması, ticari bir işletme haline getirilmesi mesleki risklere maruz kalan sayısını da, mağduriyetleri de çok daha arttıracaktır.» *Türkiye’de Dışarıdan Alınan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Kalite Düzeyinin Artırılması Projesi (MATRA Hollanda / 2009-2011), Hekimsiz Tıp, Tıpsız İş Sağlığı, Dr. Haluk Başcıl, ATO Yayını. 2011.

Yeni ve Artan Riskler Yeni zararlılar Yeni çalışma biçimleri Nanoteknoloji Yeni çalışma biçimleri Hareketli/gezici çalışanlar Yeni endüstriyel alanlar Çevre dostu işler Yeni kariyer seçenekleri İş hayatında esneklik ve değişkenlik İşveren ve çalışanlara yeni sağlık etkileri Yaşlı çalışanların kronik sağlık sorunlarını yönetmek

Çalışan sağlığının korunması İşyeri İşveren İşyeri Hekimi Çalışanlar (Çalışan Temsilcileri) Devlet Meslek Örgütleri

İşyeri Hekimleri Neleri Yapmalı ? Reaktif hekimlik yerine işyerindeki yönetsel süreçlere dahil olan/edilen, kararlara katılan, katkısı alınan, değişikliklerden haberdar olan proaktif hekimlik İYH niteliğini, bilgi düzeyini, deneyim ve iyi örneklere aşinalığını artırmalı Kabul edilmiş / standardize edilmiş uygulama rehberleri ve algoritmaları kullanmalı

İşyeri Hekimleri Neleri Yapmalı ? Çalışanların görev tanımlarını, iş alanlarını ve işlerini bilmeli Çalışma ortamındaki tehlikeleri, tehlikenin boyutunu, olası sonuçlarını, alınması gereken önlemleri bilmeli Ortam ölçümleri / analizleri / sağlık taramalarını piyasa şartlarına terk etmemeli kanıtlar karartılmamalı Bulguları sektörel / bölgesel / ülke verileriyle karşılaştırılarak değerlendirmeli Uluslararası kaynaklar / referansları dikkate almalı

İşyeri Hekimleri Neleri Yapmalı? Harekete geçmek için sağlığın bozulmasını beklememeli (semptomlar, iş kısıtlılıkları, iş değişimleri...) Önlemlerin etkinliğini değerlendirmeli Doğru seçilmiş ortam gözetimi ve SG verileri Sonuçları uygulama standartlarına, algoritmalara göre yetkinlikle değerlendirmeli, Maruziyetleri elimine etmek veya alınması gereken ek önlemler için harekete geçmeli Hekimler ‘konfor alanları’nın ve muayene odalarının dışına çıkmalı...

“Hayret ve tereddüt ediyorum “Hayret ve tereddüt ediyorum. Acaba, ilaç ve sinameki kokan muayenehane ve eczanelerde oturan bu azametli ve şık görüntülü doktorların burnuna işyerlerindeki pis kokulu şeyleri mi soksam, yoksa onları bu çukurları görmeye mi davet etsem?” Dr.Zühtü ŞAHİN 02.06.2019

“İşçiler ve sendikalar bu işe sahip çıkmadığı sürece kalıcı kazanımlar elde etmek olanaksız” Engin Tonguç (1928-2016) 02.06.2019 Dr.Atınç KAYINOVA

Teşekkürler...

İşyeri hekimi profili (n=192) Ortalama yaş 49,5 Pratisyen %87 11 yıl veya daha fazla İYH %58 Marmara bölgesi %58 Asıl işveren bordrosunda %52 Tam gün çalışma %51 1-2 işyerinde yetkili %45 Çalışan sayısı 500 ve üstü %70

Avrupa Birliği İSG 2013-2020 Strateji Konferansı* “%75 istihdam” ve “sürdürülebilir iş” hedeflerinin önkoşul olduğu, Çalışanlara yönelik koruyucu hizmetlerin ve bu hizmetlerden yararlanma durumlarında standardizasyonun sağlanması gerektiği, .......mevcut kontrol sisteminin güçlendirilmesi gerektiği İş teftiş sisteminde 10000 çalışana 1 müfettiş hedefinin mevzuatın etkin uygulanmasına katkı sağlayacağı, ..........İSG eylemlerinin kapsamının daraltılması değil genişletilmesi gerektiği, İSG alanında harekete geçirici en etkili araçların yasal zorunluluklar ve çalışan temsilcilerinin talebi olduğu, önleyici hizmetleri teşvik eden sistemlerin kurulması ancak bunların mevzuatın alternatifi olarak düşünülmemesi gerektiği vurgulanmıştır. *Avrupa Birliğinde İş Sağlığı ve Güvenliği, ÇSGB Yayın no 12, 2014

Zühtü Şahin Halk Sağlığı Bilim Uzmanı 22 yıldır İşyeri Hekimi İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Eğitmeni TTB İşyeri Hekimliği B Kursu Eğitmeni Halen bir akaryakıt firmasında tam zamanlı işyeri hekimi olarak çalışıyor İşyeri Hekimleri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi