IŞIĞIN SOĞURULMASI

Maddeler üzerine düşen ışık; maddenin içinden geçerek yayılabilir, madde tarafından tutulabilir veya farklı şekillerde yansımaya uğrayabilir. Işığın, üzerine düştüğü madde tarafından tutulmasına ışığın soğurulması denir.

Işık bir enerji türü olduğundan ışığı soğuran madde enerji kazanır Işık bir enerji türü olduğundan ışığı soğuran madde enerji kazanır. Enerjisi artan maddenin sıcaklığı da artar. Her cisim ışığı aynı derecede soğurmaz. Işığı soğurmada cismin rengi önemlidir. Koyu renkli cisimler üzerlerine düşen ışığın büyük bir kısmını soğururken; açık renkli cisimler ışığın büyük bir kısmını yansıtır.

Cisimlerin ışığı soğurması günlük hayatta pek çok yerde yararlandığımız bir olaydır. Yaz mevsiminde ışığı az soğurduğu için daha serin tutan açık renkli kıyafetler tercih edilir. Kış mevsiminde ise ışığı çok soğurduğu için koyu renkli kıyafetler tercih edilir. Sıcak iklimlerde binaların dış cepheleri açık renklere boyanır. Böylece ışık az soğurulur, binaların fazla ısınması engellenir.

Güneş panelleri, güneş ışığını elektrik ve ısı enerjisine dönüştürmek için kullanılır. Bu paneller güneş ışığını soğurarak çalışır. Bu nedenle güneş panelleri koyu renkli malzemelerden üretilir.

Yazın ışığın soğurulmasıyla deniz ve göl suları ısınır. Evlerde kullanılan perdeler genellikle beyaz kumaşlardan yapılır. Beyaz kumaş, ışığı yansıtarak evdeki eşyaların renklerinin solmasını engeller. Yazın güneş altında uzun süre bırakılan araçların ön camlarında açık renkli koruyucular kullanılır. Böylece araç içinin aşırı ısınması engellenir.

Işık, koyu renkli cisimler tarafından soğurulup açık renkli cisimler tarafından yansıtılır. 1800’lü yılların sonunda bir bilim insanı bu bilgiden yola çıkarak ışık enerjisini hareket enerjisine dönüştürmek için bir proje oluşturdu. Yaptığı araştırmalar ve denemeler sonucunda ışık şiddetine göre dönme hızı değişen radyometre adı verilen bir araç tasarladı. Bu araçta bir tarafı koyu, diğer tarafı açık renkli kanatlardan oluşan bir pervane bulunur. Işık şiddeti azaldıkça soğurulan ışık miktarı da azalacağından pervane daha yavaş döner.

BEYAZ IŞIK VE RENKLER Güneşten gelen ışık beyaz ışık olarak adlandırılır. Beyaz ışık gerçekte altı farklı renkteki ışık ışınlarının birleşmesi ile oluşur. Bu ışınlar sırasıyla kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi ve mor renktedir. Beyaz ışığın renklerine ayrılmasına ışık tayfı denir.

Beyaz ışığın kendini oluşturan renklere ayrılmasını sağlayan farklı durumlarla sıkça karşılaşırız. Beyaz ışığın renklerine ayrılmasını sabun balonlarının ve CD’lerin yüzeylerinde de gözlemleyebiliriz. Gökkuşağı, güneş ışınlarının su damlalarının içinden geçerken renklerine ayrılmasıyla oluşur. Bu yüzden gökkuşağı yağmur sonrası ortaya çıkar.

Cisimler Neden Renkli Görünür? Etrafımızdaki cisimleri görebilmek için doğal ya da yapay ışık kaynaklarına ihtiyaç duyarız. Işık kaynağından çıkan ışık ışınları cisimlerden yansıyarak gözümüze gelir. Bu ışınlar sayesinde görme olayı gerçekleşir. Ortamda ışık olmadığı zaman cisimlerden gözümüze ışık yansımadığı için görme olayı gerçekleşmez.

Beyaz cisimler, üzerlerine gelen beyaz ışığın tüm renklerini geri yansıttığı için beyaz görünür. Beyaz renkli cisimler, üzerlerine gelen ışık hangi renkse o rengi yansıtır. Böylece yansıttığı ışığın renginde görünür. Siyah cisimler, üzerlerine gelen ışığın tamamını soğurur. Bu nedenle cisimler siyah görünür.

GÜNEŞ ENERJİSİ Günümüz enerji üretim ve tüketim yöntemleriyle enerji kaynaklarımız hızla tükenmektedir. Bunun sonucunda doğaya zarar verilmekte ve çevre kirliliği meydana gelmektedir. Enerji üretiminde hem yenilenebilir hem de çevreyle uyumlu kaynakların araştırılması ve geliştirilmesi gerekmektedir.

Yenilenebilir enerji: Doğal kaynaklardan elde edilen ve sürdürülebilirliği olan enerjiler olarak tanımlanmaktadır. Yenilenebilir enerjiler güneş, rüzgâr, biyokütle, jeotermal, dalga enerjisi gibi doğada kendiliğinden var olan kaynaklardan elde edilir. Bu kaynaklar, fosil enerji kaynaklarının tersine zamanla tükenmez. Kömür, benzin, doğal gaz gibi yenilenemeyen enerji kaynaklarının yerine kullanılabilir.

Güneş Enerjisi: Güneşten doğrudan ya da dolaylı olarak elde edilen enerjidir. Güneş enerjisi sonsuzdur. Bu enerjinin dünyaya gelen küçük bir bölümü dahi insanlığın mevcut enerji tüketiminden kat kat fazladır. Güneş enerjisinin kullanımı, diğer yenilenebilir enerji kaynaklarına göre hem daha kolay hem de daha az maliyetlidir. Çevreye zarar vermez. Güneş panelleri kullanılarak güneş enerjisinden ısı ve elektrik enerjisi elde edilir.

Güneş Enerjisinin Günümüzde Kullanımı Konutların ve iş yerlerinin ısıtılması ile soğutulmasında, yemek pişirmede, sıcak su temin edilmesinde ve yüzme havuzlarının ısıtılmasında kullanılır. Tarımsal teknolojide, sera ısıtmasında ve tarım ürünlerinin kurutulmasında kullanılır. Sanayide, güneş ocakları ve güneş fırınlarında, deniz suyundan tuz ve tatlı su üretiminde, güneş pillerinde kullanılır. Hesap makinesi gibi elektrikli küçük cihazlar ve gece aydınlatmada kullanılan bazı sokak lambaları güneş ışığını kullanarak çalışır. Bu cihazlarda bulunan güneş panelleri güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür. Elektrik enerjisi gerektiği zaman kullanılmak üzere cihazın pilinde depolanır.

Şarj edilebilir aletlerin bataryalarını şarj etmek için güneş ışığından elektrik üreten güneş panelli şarj aletleri üretilmektedir. Bu sayede elektrik prizi olmadan da elektronik aletler şarj edilip kullanılabilmektedir. Teknolojide, ulaşım-iletişim araçlarında, sinyalizasyon ve otomasyonda, elektrik enerjisi üretiminde yaygın olarak kullanılır.

Güneş enerjisiyle çalışan motorlarıyla Solar Impulse 2 (Solar İmpuls) isimli uçak iki pilotuyla beraber 35000 kilometre uçarak dünyanın çevresini dolanmıştır. Solar Impulse 2 yalnızca güneş enerjisi kullanarak Dünya’nın çevresinde bir tur atan ilk çevre dostu uçak olmuştur.

Güneş enerjisiyle çalışan bisikletin tekerleklerinin her iki tarafında da güneş panelleri bulunmaktadır. Bu panellerden elde edilen enerji, bisikletin üzerinde bulunan pilde depolanarak bisikletin hiç durmadan 70 kilometre gidebilmesini sağlamaktadır.

KAYNAK: 2018-2019 MEB FEN BİLİMLERİ DERS KİTABI