KALİTE GÜVENCESİ VE STANDARTLARI Öğr. Gör. Mehmet Ali ZENGİN

KONU BAŞLIKLARI YALIN ÜRETİM GİRİŞ YALIN DÜŞÜNCE YAKLAŞIMI YALIN DÜŞÜNCENİN ANA PRENSİPLERİ YALIN ÜRETİM SİSTEMİNİN TEMEL KAVRAMLARI YALIN ÜRETİM TEKNİKLERİ SMED

giriş Günümüzde uluslararası rekabet hızla büyümektedir. Bu rekabet şartlarında var olabilmenin ön koşulu daima en önde koşabilmektir. Bunun için de çağın dinamik yapısına ayak uydurmak, değişiklik ve yeniliklere açık olmak gereklidir. Firmalar bu yüzden yeni sistemleri, teknikleri ve teknolojileri bünyelerine adapte etmek zorundadırlar. Aksi takdirde yarışta gerilerde kalmaya mahkum olurlar. Bu gerçeklerden yola çıkılarak ilk önce Japonya’daki Toyota otomobil fabrikasında uygulanan ve sonraları dünyadaki diğer firmalara da yayılan “Yalın Üretim Sistemi” geliştirilmiştir. Sürekli gelişmeyi ön planda tutan ve israfı ortadan kaldırmayı hedefleyen bu sistemin sadece üretim sektöründe değil aynı zamanda hizmet sektöründe de uygulamaları görülebilmektedir.

Yalın üretim yaklaşımı Yalın üretim, yapısında hiçbir gereksiz unsur taşımayan ve hata, maliyet, stok, isçilik, geliştirme süreci, üretim alanı, fire, müşteri memnuniyetsizliği gibi unsurların en aza indirgendiği üretim sistemi olarak tanımlanmaktadır. Yalın üretimi karakterize eden altı başarı faktörü vardır. Bunlar; proje yöneticisi, ekip çalışması, bilgi kültürü, tedarikçilerle uyum, eşzamanlı mühendislik ve tüketici oryantasyonudur. Bunlardan ekip çalışması, proje yöneticisi ve tüketicilerle uyum, yalın üretim kavramını daha az rekabetçi alternatif olan Tayloristik yapılandırılmış üretim kavramından ayıran faktörlerdir.

Yalın üretim yaklaşımı Yalın Üretimi Karakterize Eden 6 Başarı Faktörü

Yalın üretim yaklaşımı Yukarıdaki anahtar faktörleri başarılı bir şekilde uygulamayı öngören bu yaklaşım tarzının kökeninde, kalite anlamı ve sistemini değiştiren “Toplam Kalite Kontrol Sistemi” bulunmaktadır. Kalitenin “kalite kontrol” veya “kalite güvencesi” gibi tek bir departmanın sorumluluğu olmadığını, kalitenin, mal ve hizmetler oluşturulurken aşama aşama elde edildiğini benimseyen bu sistem, yalın üretimin köşe taşlarından birisidir. Çünkü yalın üretimde hedef; kaliteli mallar üretmek suretiyle ilk anda işi doğru yapmaktır. Yalın üretimin kalite anlayışı; müşterinin bir mal veya hizmeti satın alırken bu mal veya hizmette var olduğunu ümit ettiği ve kullanım esnasında ihtiyaç duyacağı tüm beklentilerini eksiksiz karşılanmasıdır. Özetle yalın üretim kalite anlayışına yeni boyutlar kazandırmıştır.

Yalın üretim yaklaşımı Yalın üretim “yalın”dır, çünkü seri üretimle kıyaslandığında her şeyin daha azını kullanır. Ayrıca yerinde ihtiyaç duyulan stokların yarısından çok daha azının bulundurulmasını gerektirir, çok daha az bozuk mal çıkar ve daha fazla ve gittikçe de artan çeşitlilikte ürünler üretir. Seri üretim ile yalın üretim arasındaki en çarpıcı farklılık asıl amaçlarında yatmaktadır. Seri üreticiler kendilerine sınırlı bir hedef tayin ederler. Bu da, azami sayıda, standardize edilmiş ürünler anlamına gelir. Daha iyisini yapmak, bu anlayışa göre çok pahalıya mal olacaktır veya insanın doğal yeteneklerini aşacaktır. Diğer tarafta, yalın üreticiler kesin olarak kusursuzluğu hedef almışlardır. Devamlı düşen maliyetler, sıfır bozuk mal, sıfır stok vs sonu gelmeyen ürün çeşitliliği vb. Yalın üretici bu hedefe ulaşmak için sürekli mükemmellik arayışı içindedir

Yalın üretim yaklaşımı Yalın üretim, daha fazla profesyonel yeteneklerin öğrenilmesini ve bunların katı bir hiyerarşiden ziyade yaratıcı bir şekilde bir takım atmosferi içinde uygulanmasını gerektirmektedir. Ana amaç, sorumluluğu kurulusun yapısal piramidinde çoğunluğu oluşturan alt kademelerdeki kişilere yaymaktır. Yalın üretim sistemi ile geleneksel üretim sistemi arasındaki farklar Tablo 1 de geleneksel ve yalın üretim tarzıyla üretim yapan iki büyük firma için bazı parametrelerin sayısal karşılaştırılması Tablo 2’de özetlenmiştir.

Yalın üretim yaklaşımı Tablo 1 Geleneksel Üretim ile Yalın Üretimin karşılaştırılması

Yalın üretim yaklaşımı Tablo 2 Geleneksel Tarzda ve Yalın Üretim Tarzında Üretim Yapan İki Firmanın Karşılaştırılması .

Yalın üretim yaklaşımı Toyota Üretim Sistemi 6 sıfırdan oluşan bir üretim temelidir. Bunlar sıfır mal fazlası, sıfır depo, sıfır hata, sıfır çelişki, üretimde sıfır ölü zaman, müşteri için sıfır beklemedir.

YALIN DÜŞÜNCENİN ANA PRENSİPLERİ Bir işletmeyi yalın bir işletme yapan temel ilkeler şunlardır; Değer: Müşterinin ihtiyaçlarını belli zaman ve yerde belli bir fiyattan karşılayan ürün veya hizmettir. Yanlı ürün/hizmet üretmek kadar zamanından önce doğru ürün/hizmet üretilmesi de israftır. Değer akışı: Yalın üretim, sisteme bir bütün olarak bakar. Sistemde değer yaratmayan (israf ) süreçlerin ortadan kaldırılması esastır. Sürekli akış: Bir üründen fazla üretmek yerine; talep edildiği kadar ve talep edilen zamanda üretmek. Ürünün şekillenmesinde müşterinin önerilerini dikkate almak. Çekme : Üretim müşteri talep etmeden başlamaz, ürün talep edildiği zaman üretilir. Mükemmellik: Sistem, stok yapmadığından her defasında üretilen ürünlerde sürekli iyileştirme yapılabilir. Böylece ürün yığılmadan hatalar düzeltilip iyileştirmeye gidildiğinden israf önlenir.

YALIN ÜRETİM SİSTEMİNİN TEMEL KAVRAMLARI 1. TAM ZAMANINDA ÜRETİM Tam zamanında üretim; müşterinin istediği, ihtiyaç duyulan ürünü, en az miktarda malzeme, ekipman, işgücü ve alan kullanarak, ihtiyaç duyulan zamanda, ihtiyaç duyulan miktar kadar üretmek tekniğidir. Tam zamanında üretim; akış şeklinde üretim yapılmasının sağlanması, takt zamanı (mevcut dönem üretim hızı / müşteri talep hızı) uygulamasının yerleştirilmesi, üretim temposunun talep hızına eşitlenmesi, çeken üretim sisteminin kurulması gibi prensipler üzerine kuruludur. Üretim sistemi içinde aksaklıklara kesinlikle izin vermeyen bir sistem yaratır, üretimde israfı ve ona neden olan etmenleri en aza indirir, tüm üretim süreçlerinde akış süresini azaltır.

YALIN ÜRETİM SİSTEMİNİN TEMEL KAVRAMLARI 1. TAM ZAMANINDA ÜRETİM

YALIN ÜRETİM SİSTEMİNİN TEMEL KAVRAMLARI 2.STOKSUZ ÜRETİM Üretim alanında ürün veya parça stoklarının sıfır düzeyinde gerçekleştirilmesi, yalın üretimin en önemli unsurlarındandır. Hatta bazı araştırmacılar, yalın üretim veya Toyota üretim sistemi yerine ‘stoksuz üretim’ ifadesini kullanırlar. Japon araştırmacı Shigeo Shingo’nun sözleriyle, ‘stok üretimdeki tüm kötülüklerin kaynağıdır’. Geleneksel kitle üretim sisteminde stok bir yandan üretim aksamalarını önleyici bir gereklilik, öte yandan da istenilse de kaçınılmayacak bir gerçeklik olarak algılanırken, yalın üretim 1950’lerden itibaren geleneksel üretimi ters yüz edercesine stoksuz çalışmayı hedeflemiş ve içinde barındırdığı teknikler yoluyla stoksuz çalışmanın mümkün olduğunu tüm dünyaya kanıtlamıştır

YALIN ÜRETİM SİSTEMİNİN TEMEL KAVRAMLARI 3. İSRAFLAR (3M KAVRAMI) Yalın üretim, üretime yük getiren tüm israflardan arınmayı hedef alan bir yaklaşımdır. Yalın üretimin ana stratejisi üretim hızını artırıp, işlem akış süresini azaltarak kalite, maliyet, teslimat performansını aynı anda iyileştirmektir. Yalın üretimde, gereksiz faaliyetler yani israflar 3M terimiyle tanımlanır. 3M terimi Japonca’da M harfi ile başlayan üç kelimenin baş harflerinden meydana gelmiştir. Bu kelimeler muda, muri ve mura olarak sıralanabilir.

YALIN ÜRETİM SİSTEMİNİN TEMEL KAVRAMLARI 3. İSRAFLAR (3M KAVRAMI) Bu kelimelerin ifade ettikleri anlamlar şöyledir : Muda : Kayıp anlamına gelir. Yapılması halinde ek bir fayda sağlamayan işlemlerdir. Başlıca muda türleri; gereğinden fazla üretim, taşıma mudası, bekleme mudası, gereksiz işlem mudası, stoklama mudası, hareket mudası ve tamir mudasıdır. Muri : Aşırı yük anlamına gelir. Çalışma alanında bulunana ekipman ve insanların normal kapasitelerinin üzerinde çalıştırılarak zorlanmaları olayıdır. Mura : Düzensizlik anlamına gelir. Çalışma alanındaki işi engelleyen veya zorlaştıran her türlü düzensizliklerdir.

YALIN ÜRETİM TEKNİKLERİ 1. KANBAN ve ÇEKME SİSTEMİ 2 .TEK PARÇA AKIŞI 3 .DENGELİ ÜRETİM (HEIJUNKA) 4 .TOPLAM İŞ DENETİMİ 5 .U-HATLARI 6 .İŞ ROTASYONU (SOUJINKA) 7 .OTOMASYON (JIDOKA) 8 .DENEY TASARIMI 9 .BİR DAKİKADA KALIP DEĞİŞTİRME (SMED) 10.TOPLAM ÜRETKEN BAKIM 11.5S (DÜZEN ve TEMİZLİK) 12 .KAIZEN ve KALİTE ÇEMBERLERİ

YALIN ÜRETİM TEKNİKLERİ 1. SMED – Bir Dakikada Kalıp Değiştirme Seri üretim sisteminde stoklu çalışmaya birinci sırada gösterilen gerekçe, makinelerde bir kalıptan diğer kalıba hatasız ürün elde edecek şekilde geçme süresinin çok uzun olmasıdır. Hazırlık süresi uzadıkça büyük kitleler halinde üretim yapma zorunluluğu ortaya çıkar, çünkü makine herhangi bir kalıbı en az hazırlık süresi kadar kullanmalıdır ki makineden alınan verim yüksek, isçilik maliyetleri düşük olsun. Bu nedenle stoksuz çalışma (parçaları istenildiği zaman üretme) imkansız hale gelmektedir. Shigeo Shingo’nun geliştirdiği SMED yöntemi ile hangi makine olursa olsun hazırlık süresi bir dakikaya indirebilir

YALIN ÜRETİM TEKNİKLERİ 1. SMED – Bir Dakikada Kalıp Değiştirme SMED yaklaşımını şekillendiren ve uygulamasına yön veren asıl amaç, yalın üretim anlayışının diğer tekniklerinde olduğu gibi, gereksiz zaman harcamalarından ve faaliyetlerden kurtulmaktır. SMED bir ilkeler bütünüdür ve bu ilkelerin bir çoğunda kalıp değiştirme sürelerinin sadece mevcut kalıp değiştirme prosedürü yeniden gözden geçirerek kısaltma anlayışı egemendir. Kalıp değiştirme süresi; bir partinin son parçasının üretimi ile, bir sonraki partinin ilk hatasız parçasının üretimi arasında geçen süredir. Bir üretim sürecinde kalıp değiştirme; parça ve aletlerin toparlanması, parçaların değiştirilmesi, kalıpların makinalara yerleştirmesi, makinaların yeni parça tipi için ayarlanması unsurlarından oluşur.

YALIN ÜRETİM TEKNİKLERİ Kalıp değiştirme sürelerinin kısalması; üretim faaliyetlerinde daha küçük çapta parti büyüklüklerini, daha kısa geçiş sürelerini beraberinde getirecektir. Böylece üretim alanlarında daha az malzeme ve parça stoku amaçlarına ulaşılabilecektir. Setup Süresini Neden Kısaltıyoruz? Kalitenin geliştirilmesine öncülük eder Ekipman kullanılabilirlik oranını yükselterek kapasite artırımını sağlar Esnek üretim ve teslimatın zamanında yapılmasına olanak verir Daha küçük parti büyüklükleri ile çalışmamız mümkün olur Stoklarımızı azaltabiliriz, Tasarım geliştirmelerini teşvik eder

YALIN ÜRETİM TEKNİKLERİ SMED’İN ÜÇ EVRESİ SMED ÇALIŞMALARI TEMELDE ÜÇ EVRE OLUŞTURUR : Ölçü Değişim Süresi Evreler Başlangıç 1 2 3 Dış Çalışma İç Çalışma