ISPARTA UYGULAMALI BİLİMLER ÜNİVERSİTESİ BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİ HAKKINDA AÇIKLAYICI BİLGİLER 2018

Mutlak değerlendirmede, çoğu kez sınavın kendisi ölçüt alınmakta, fakat güçlük derecesi dikkate alınmamaktadır. Bir sınavda elde edilen puanlar, sadece öğrencilerin başarısını yansıtmaz, aynı zamanda o sınavın güçlük derecesinin de bir göstergesi olur. Sınav soruları çok güç yada çok kolay maddelerden oluşabilir. Çok güç bir sınavdan elde edilen puanların tümü, geçer puanın altında; çok kolay bir sınavdan elde edilen puanların tümü ise geçer puanın üstünde olabilir.

Mutlak değerlendirmeye göre not vermede, öğrencilerin bireysel durumları dikkate alınmaz. Öğrenciler arasında yetenek, ilgi, ihtiyaç ve çalışma koşulları gibi etkenler bakımından bir takım farklılıklar vardır. Yetenek bakımından düşük öğrencilerin, önceden belirlenen geçer puanın üstünde bir puan almaları çok güçtür. Onun için Mutlak değerlendirmede yetenek bakımından düşük öğrenciler daima düşük not alacaktır. Düşük not, o notu alan öğrencinin çalışma isteğini ve güdülenmesini olumsuz yönde etkileyecek ve dolayısıyla öğrenci tekrar düşük notlar alacaktır. Salt mutlak değerlendirmeye göre not verilmesi durumunda böyle bir kısır döngüye düşülür ve bu kısır döngüyü kırmak da oldukça zordur.

Yeterli sayılacak başarı düzeyi yada öğretim elemanlarınca önceden konulan standartlar öğretim elemanından öğretim elemanına, bir öğretim elemanı içinse belli bir süreç içerisinde (zamandan zamana) değişebilir. O yüzden, bu yönteme göre farklı öğretim elemanlarınca ya da aynı öğretim elemanı tarafından değişik zamanlarda verilen notları birbiriyle kıyaslamak neredeyse olanaksızdır.

Üstelik herhangi bir öğretim faaliyeti içerisinde öğrencilerin aldıkları notlar tek başına öğrencilere ait faktörlere bağlı olarak ortaya çıkmamaktadır. Esasen bütün ölçme ve değerlendirme yaklaşımları için öğrencinin başarısını etkileyen üç ana unsurdan bahsedilebilir. Bunlar; a.Öğretim üyesine bağlı faktörler, b.Öğrenciye bağlı faktörler, c.Çevresel faktörlerdir. Öğrencilerin başarısını etkileyen bu faktörlerle ilgili bazı önemli hususlara burada kısaca değinmek yararlı olacaktır.

Öğretim Üyesine Bağlı Faktörler a) Öğrenci ile iletişim kurabilme yeteneği 1. Dersi sunuş şekli, 2. Dersi sevdirmesi, 3. Bilgileri aktarabilme, 4. Öğrencinin motivasyonunu sağlayabilme, 5. Dersin yararlılığına inandırabilme.

b) Öğrencinin bilgisini ölçebilme yeteneği 1. Sınav sorusu hazırlayabilme özelliği, 2. Cevap kağıtlarını değerlendirme özelliği, 3. Sınav sorusu hazırlarken yada sınav kağıtlarını değerlendirirken objektif olabilmesi.

Öğrenciye Bağlı Faktörler 1.Genel olarak bölümüne ve derslere karşı ilgisi, 2.Öğrencinin genel düzeyi, 3.Dersin öğretim üyesine yaklaşımı, 4.Sağlık ile ilgili sorununun bulunup bulunmadığı, 5.Sınıf içinde arkadaşları ile olan grup çalışması.

Bütün bu faktörler, öğrencinin bir dersin sınavında alacağı not üzerinde az veya çok şekilde bir etkiye sahiptir. Bağıl Değerlendirme Sistemi; bu faktörlerin öğrencinin başarısı üzerindeki olumsuz etkisini en aza indirmek amacıyla çok uzun yıllardan beri Dünyadaki ve Türkiye’deki Yükseköğretim Kurumlarında da uygulana gelen bir sistemdir.

Bağıl Değerlendirme Sistemi ;  Öğrenciler arasındaki çalışma, bilgi ve başarı düzeyini kıyaslama işlemini en kapsamlı ve gerçekçi bir şekilde yaptığı ve öğrencileri başarıya yönlendirdiği için,  Öğrenci ve öğretim elemanlarının çalışmalarını yapıcı bir şekilde yönlendirme özelliği taşıdığı için,  Öğretim elemanı, öğrenci ve çevresel faktörlerden kaynaklanabilecek çeşitli faktörlerin etkilerini değerlendirmeye yansıtabildiği için, Mevcut değerlendirme sistemleri içerisinde öğrenci başarısı değerlendirmede en uygun yöntem olduğu için günümüzde üniversitemizde olduğu gibi dünyanın hemen hemen tüm eğitim kurumlarında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Bağıl Değerlendirme Sistemlerinde Karşılaşılabilecek Olası Sorunlar ve Çözüm Yolları

Bağıl değerlendirme sisteminin de eleştiriye açık yönleri vardır Bağıl değerlendirme sisteminin de eleştiriye açık yönleri vardır. Aşağıda olası sorunlar ve çözüm yolları sıralanmıştır: Öğrencilerin kasıtlı olarak genel başarı düzeyini düşürmeleri durumu Bazı öğrenciler bağıl değerlendirme sisteminin istatistiksel temellerinden yararlanarak, kasten çok düşük not alacak kağıtlar verip, ham başarı notu ortalamasını yapay olarak düşürmek ve standart sapmayı yükseltmek isteyebilirler. Çözüm: Normal dağılımı kasıtlı olarak etkileyecek notların hesaplama dışı bırakılması için Bağıl Değerlendirme Katma Limiti (BDK Limiti) kullanılır. Dağılıma yapay olarak müdahale amacı taşıyan Ham Başarı Puanlarına doğrudan " FF" Harf notu verilerek bu notlar bağıl değerlendirmeye hiç katılmaz. Böylece bu notların ortalamaya ve standart sapmaya olacak olumsuz etkileri ortadan kalkmış olur.

Öğrencilerin, özellik arz eden bazı derslerden yetersiz sayılabilecek ham başarı notları ile başarılı sayılma durumu Bağıl değerlendirme sistemi, göreceli harf notlu dağılımı sağladığı için, herhangi bir dersten yeterli performans karşılığı olmadığı düşünülen düşük ham başarı notları, geçer ya da koşullu geçer harf notu olabilir. Çözüm: Bir öğrencinin bir dersten başarılı sayılabilmesi için, belli bir barajın üzerinde ham başarı notu almasının istendiği durumdur. Bu durumda öğrencilerin başarılı sayılabilmesi için alması gereken en az ham başarı notu belirlenir ve buna Ham Başarı Notu Alt Limiti denir. Belirlenen ham başarı notu alt limitinin altında not alan öğrenciye FF verilerek başarısız sayılması sağlanır, ancak aldığı not sınıf ortalamasına ve standart sapma hesaplarına katılır.

Öğrencilerin, ek sınav gibi nedenlerle, ait oldukları grubun dışında aynı dersten yeniden değerlendirilmesi durumu Öğrenciler; mazeret, af, ek sınav gibi nedenlerle ait oldukları dönem dışındaki gruplarla değerlendirilmek zorunda kalabilirler. Ancak, öğrencilerin sonradan oluşturdukları, bir grubun içinde değerlendirmeleri sonucu alacakları bağıl notlar, dersi zamanında birlikte aldıkları ve yeterli performans sergileyen grubun bağıl notlarına kıyasla daha fazla olacağından, bu durum zamanında normal performans göstermiş öğrencilere karşı haksızlığa yol açacaktır. Çözüm: Karşılaştırma Yöntemi kullanılmalıdır. Bu yöntemde, bu tür öğrenciler daha önce ders aldıkları gruba ait olarak düşünülürler ve önceden içinde bulundukları grubun öğrencilerinin aldıkları notlara kıyasla değerlendirilirler.

Bağıl Değerlendirme Sisteminin Sağlıklı Biçimde Uygulanması için Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Bağıl değerlendirme sistemi, ham başarı notlarının bağıl notlara dönüştürüldüğü bir değerlendirme işlemidir ve ölçmeden farklıdır. Sağlıklı bir değerlendirme yapılabilmesi için, değerlendirilecek ham başarı notları öğrencinin performansını iyi bir şekilde ölçen ölçücü sınavlardan elde edilmelidir. Eğer ölçme, yani sınav ve notlandırma iyi bir şekilde yapılmamışsa, öğrenciler arasındaki düzey farkları tam olarak ortaya çıkmayacaktır. Bu da bağıl değerlendirmeye tabi tutulacak ham başarı notlarının, gerçek performansı yansıtmamasına ve sonucun sağlıksız olmasına neden olacaktır.

Aşağıda sıralanan önlemler, performansın iyi bir şekilde değerlendirilmesini sağlayacaktır. Not verilecek etkinlik sayısının artırılması: Bağıl değerlendirme ruhuna uygun bir ölçme yapabilmek için, öğrencilere en az bir ara sınav, bir veya iki kısa sınav, birde ödev, proje veya uygulama notu verilmesi önerilmektedir. Ayrıca dersin niteliğine bağlı kalmak kaydıyla, bu sınavlara ek olarak laboratuar, sözlü sunum, araştırma gibi diğer etkinliklerde notlandırılabilir. Böylece öğrencinin sadece dönem veya yıl sonunda değil, sürekli çalışması, konuları özümsemesi, arkadaşları ile bir yarış içinde olması, ödev sunum gibi etkinliklerle yaratıcı ve araştırmacı yönünü geliştirerek sergilemesi, sonuçta eğitim öğretim etkinliklerinde pasif rolden aktif konuma geçmesi ve dolayısıyla bilimsel bir kişilik kazanması sağlanmış olacaktır.

Sınav sorularının zorluk düzeylerinin dengelenmesi: Sınav soruları hazırlanırken; soruların zor, orta ve kolay olarak kategorilere ayrılması, daha sonra da bir sınavda bu kategorilere ait soruların oranının yaklaşık olarak eşit şekilde düzenlenmesi önerilmektedir. Soruların çoğunun veya tümünün bu kategorilerden sadece birinden seçilmesi durumunda sınavın ölçücü özelliği azalacak ve farklı dünyalardaki öğrencileri birbirinden ayırıcı niteliği olmayacaktır. Sınavlarda kullanılacak soru sayısının ve sınav türünün belirlenmesi: Öğrencilerin öğrenme seviyesini objektif olarak ölçebilmek için sınavlardaki soru sayısı mümkün olduğu kadar fazla olmalıdır.

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİ UYGULAMA ESASLARI

Üniversitemizde Bağıl Değerlendirme Sistemi, Bağıl Değerlendirmeye katılmaya hak kazanan öğrenci sayısı 30 ve üzerinde ise uygulanır.

Bağıl Değerlendirme Sürecinin Aşamaları 1- Devam durumlarına göre ağırlıklı ham başarı notu hesaplanacak öğrencilerin belirlenmesi Bağıl Değerlendirmeye katılacak öğrenci sayısına ulaşmak için öncelikle devamsız öğrenciler sınıf mevcudundan düşülür. Devamsız öğrencilere NA verilir. Bu durumdaki öğrencilerin notları, Bağıl Değerlendirme istatistiği dışında tutulur; ortalama ve standart sapma hesaplamasına katılmaz.

2- Ham Başarı Notlarına göre Bağıl Değerlendirmeye katılmaya hak kazanan öğrencilerin belirlenmesi: Üniversitemiz öğrencilerinin notlarının Bağıl Değerlendirmeye katılabilmesi için bu öğrencilerin ham başarı notlarının da belirli bir baraj değerini aşması gerekmektedir. Bu baraj değeri Bağıl Değerlendirmeye Katma Limiti (BDKL) olarak tanımlanmaktadır. Bu limit aşırı düşük notlar alan öğrencilerin istatistik değerlendirme üzerindeki olumsuz etkisini ortadan kaldırmak amacıyla tasarlanmıştır.

Bağıl Değerlendirmeye katılmaya hak kazanan öğrencilerin belirlenmesi için devamsız öğrenciler gibi ham başarı notu BDKL altında kalan öğrencilerin sayısı da sınıf mevcudundan düşülür ve bu öğrencilerin notları sınıf ortalaması ve standart sapma hesaplamasına katılmaz. BDKL altında kalan öğrencilere doğrudan FF verilir. Üniversitemizde BDKL=15 olarak uygulanmaktadır.

Bağıl Değerlendirmeye 3- Sınıf mevcudundan devamsız öğrenci ve BDKL altında kalan öğrenci sayısı düşülerek bağıl değerlendirmeye katılmaya hak kazanan öğrenci sayısı belirlendikten sonra bu sayıya bağlı olarak aşağıdaki yöntemlerden uygun olanı kullanılır: Bağıl Değerlendirmeye Önerilen Yöntem katılmaya hak kazanan öğrenci sayısı 1-29 ise Tablo I’deki sınıfın ham başarı notu ortalamasına karşılık gelen katsayı ile Ham Başarı notlarının çarpılması sonucu elde edilen sayısal değer Tablo II'deki katalog değerleri esas alınarak Öğrenci İşleri Otomasyon programı tarafından harf notuna dönüştürülür. (Örnek 1) ≥30 ise Harf notları, sınıfın ham başarı notu ortalamasına bağlı olarak ve standart sapmanın kullanıldığı istatistiki yöntem sonucu elde edilen T skoru cinsinden değer aralıklarının yer aldığı Tablo III esas alınarak Öğrenci İşleri Otomasyon programı tarafından verilir. (Örnek 2 ve 3)

DEĞERLENDİRMEYE KATILACAK ÖĞRENCİ SAYISININ 1-29 ARASINDA OLMASI DURUMU Değerlendirmeye katılacak öğrenci sayısı 1-29 arasında ise herhangi bir istatistiksel işlem yapılmaz; öğrencinin ham başarı notunun, sınıfın ham başarı notu ortalamasının Tablo I’deki aralığına karşılık gelen katsayı ile çarpılması sureti ile elde edilen yeni ham not Tablo II’deki değerler esas alınarak harf notuna dönüştürülür. (Örnek 1)

: Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması Örnek Tablo II Başarı Notu Katsayı 100 Puan Üzerinden Değeri AA 4,00 88-100 BA 3,50 81-87 BB 3,00 74-80 CB 2,50 67-73 CC 2,00 60-66 DC 1,50 53-59 DD 1,00 46-52 FD 0,50 39-45 FF 0,00 0-38 Tablo I Sınıf Ortalaması Çarpım Katsayısı 60.00-100 1.00 30.00-59.99 0.00-29.99 1.35 : Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması Örnek Çarpım Katsayısı Çarpım Sonrası 1,00 60.00-100 CC-AA 59 için 1,06 62.54 CC Çarpım Katsayısı Çarpım Sonrası 55 için 1,10 60.50 CC 50 için 1,15 57.50 DC 45 için 1,20 54.00 DC Çarpım Katsayısı Çarpım Sonrası 40 için 1,25 50.00 DD 35 için 1,30 45.50 DD 30 için 1,35 40.50 FD

DEĞERLENDİRMEYE KATILACAK ÖĞRENCİ SAYISININ 30 ve ÜZERİNDE OLMASI DURUMU Öğrencinin ham başarı notu, sınıfın ham başarı notu ortalamasına bağlı olarak ve standart sapmanın kullanıldığı istatistiki yöntem sonucu elde edilen T skoru cinsinden değer aralıklarının yer aldığı Tablo III esas alınarak harf notuna dönüştürülür. (Örnek 2 ve 3)

T-Skor Hesap Yöntemi

Örnek 1: Sınıf mevcudunun 15 olduğu bir sınıfta yapılan ölçme sonuçlarını değerlendirelim. Bu sınıfta 1 öğrenci devamsızlık göstermiş, 4 öğrencinin ise ham başarı notu BDKL altında kalmış olsun. 1- Devamsız öğrenciler sınıf mevcudundan düşülür. Sınıf mevcudu= 15 Devamsız öğrenci sayısı= 1 15-1=14 2- Elde edilen sayıdan ham başarı notu BDKL altında kalan öğrenci sayısı düşülür. Elde edilen öğrenci sayısı=14 BDKL altında kalan öğrenci sayısı=4 Değerlendirmeye katılacak öğrenci sayısı 14-4=10

Değerlendirmeye katılan öğrencilerin HBN Toplamı= 509 3- Değerlendirmeye katılmaya hak kazanan öğrenci sayısı 10 olduğu için 3. aşamada (slayt no 7) sözü edilen yöntemlerden çarpım katsayısı yöntemi kullanılır. 4- Değerlendirmeye katılacak öğrencilerin yarıyıl içi çalışmalarının %40’ıyla yarıyıl/yıl sonu sınavının % 60’ının toplanması suretiyle elde edilen ham başarı notları (HBN) toplanır ve değerlendirmeye katılan öğrenci sayısına bölünür. (Not: Ara sınavın yanı sıra ödev, proje, uygulama ve benzeri yarıyıl içi çalışmaları yapılmışsa yarıyıl içi sınav ve etkinliklerin başarı notuna katkısı %50, yarıyıl/yıl sonu sınavının alınan notun başarı notuna katkısı % 50’dir.) Değerlendirmeye katılan öğrencilerin HBN Toplamı= 509 Değerlendirmeye katılan öğrenci sayısı= 10 Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması 509/10= 50.9

5- Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması olan 50 5- Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması olan 50.9’a karşılık gelen çarpım katsayısı Tablo 1’de verilen formülle şu şekilde hesaplanır: Tablo I Sınıf Ortalaması Çarpım Katsayısı 60.00-100 1.00 30.00-59.99 0.00-29.99 1.35 : Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması Çarpım Katsayısı : 1.14

6- Elde edilen katsayı ile sınıftaki öğrencilerin ham başarı notları çarpılarak aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere yeni notlar bulunur. Bulunan notlara Tablo 2’deki aralıklara göre uygun düşen harf notları verilir. Sıra No Vize Final HBN KATSAYI HBN x KATSAYI HARF NOTU 1 69 41 52 1,14 59 DC 2 100 95 97 AA 3 44 53 60 CC 4 57 47 54 5 70 66 75 BB 6 26 58 45 51 DD 7 19 56 8 62 39 48 55 Tablo 2 Başarı Notu Katsayı 100 puan Üzerinden Değeri AA 4,00 88-100 BA 3,50 81-87 BB 3,00 74-80 CB 2,50 67-73 CC 2,00 60-66 DC 1,50 53-59 DD 1,00 46-52 FD 0,50 39-45 FF 0,00 0-38 Buna göre ham başarı notu 53 olan 3. sıradaki öğrenciye CC harf notu verilmiştir.

ÖRNEK 1’de yer alan sınıftaki tüm öğrencilerin durumu Sıra No Vize Final HBN KATSAYI HBN x KATSAYI HARF NOTU 1 69 41 52 1,14 59 DC 2 100 95 97 AA 3 44 53 60 CC 4 57 47 54 5 70 66 75 BB 6 26 58 45 51 DD 7 19 56 8 62 39 48 55 9 10 42 29 FF 35 28 31 11 14   12 13 15 -1 NA Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması 50.9 BDKL=15 HBAL=30 YSSL=35 DEĞERLENDİRMEYE KATILAN ÖĞRENCİLER HBAL altında kalan öğrencilere doğrudan FF verilir. Ham Başarı Notu Ortalamasına katılırlar. HBAL YSSL YSSL altında kalan öğrencilere, ham başarı notu 39’un altında ise doğrudan FF, 39 ve üzerinde ise FD verilir. Ham Başarı Notu ortalamasına katılırlar. BDKL DEVAMSIZ BDKL altında kalan öğrencilere doğrudan FF verilir. Ham Başarı Notu Ortalamasına katılmazlar.

Ham Başarı notu Alt Limiti (HBAL): Kesin kalma – koşullu geçme sınırı için belirlenmiş olan ham başarı notu cinsinden alt limittir. Bu limit altında kalan öğrencilere FF verilir. Üniversitemizde HBAL=30 olarak uygulanmaktadır. Yarıyıl Sonu Sınav Limiti (YSSL): Yarıyıl içi etkinlik notları ne olursa olsun öğrencilerin bir dersten koşullu veya doğrudan geçebilmeleri için yarıyıl/yılsonu sınavında 100 üzerinden belirlenen alt limittir. Bu limit altında kalan öğrencilere, ham başarı notu 39’un altında ise doğrudan FF, 39 ve üzerinde ise FD verilir. Üniversitemizde YSSL=35 olarak uygulanmaktadır.

Örnek 2: Sınıf mevcudunun 43 olduğu bir sınıfta yapılan ölçme sonuçlarını değerlendirelim. Bu sınıfta 1 öğrenci devamsızlık göstermiş, 3 öğrencinin ise ham başarı notu BDKL altında kalmış olsun. 1- Devamsız öğrenciler sınıf mevcudundan düşülür. Sınıf mevcudu= 43 Devamsız öğrenci sayısı= 1 43-1=42 2- Elde edilen sayıdan ham başarı notu BDKL altında kalan öğrenci sayısı düşülür. Elde edilen sayı=42 BDKL altında kalan öğrenci sayısı=3 Değerlendirmeye katılacak öğrenci sayısı 42-3=39

Değerlendirmeye katılan öğrencilerin HBN toplamı= 1557 3- Değerlendirmeye katılmaya hak kazanan öğrenci sayısı 39 olduğu için 3. aşamada (slayt no 7) sözü edilen İstatistiki Yöntem kullanılır. 4- Değerlendirmeye katılacak öğrencilerin yarıyıl içi çalışmalarının % 40’ıyla yarıyıl/yıl sonu sınavının % 60’ının toplanması suretiyle elde edilen ham başarı notları (HBN) toplanır ve değerlendirmeye katılan öğrenci sayısına bölünür. (Not: Ara sınavın yanı sıra ödev, proje, uygulama ve benzeri yarıyıl içi çalışmaları yapılmışsa yarıyıl içi sınav ve etkinliklerin başarı notuna katkısı %50, yarıyıl/yıl sonu sınavının alınan notun başarı notuna katkısı % 50’dir.) Değerlendirmeye katılan öğrencilerin HBN toplamı= 1557 Değerlendirmeye katılan öğrenci sayısı= 39 Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması 1557/39=39.92

5- Sınıfın ham başarı notu ortalaması 39 5- Sınıfın ham başarı notu ortalaması 39.92 olduğundan m katsayısı Tablo 3’de verilen formül kullanılarak 8.03 olarak hesaplanır . Tablo 3 Bağıl Değerlendirmeye Katılmaya Hak Kazanan Öğrenci Sayısı 30 ve üzerinde ise Bağıl Notların T Skoru Cinsinden Sınır Değerleri ve Harf Notu Karşılıkları Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı AA (4.0) ≥(78+m) BA (3.5) (73.00+m) (77.99+m) BB (3.0) (68.00+m) (72.99+m) CB (2.5) (63.00+m) (67.99+m) CC (2.0) (58.00+m) (62.99+m) DC (1.5) (53.00+m) (57.99+m) DD (1.0) (48.00+m) (52.99+m) FD (0.5) (43.00+m) (47.99+m) FF (0) ≤(42.99+m) : Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması

6- Dolayısıyla Tablo 3’de m katsayısının hesaplanan değeri kullanılarak harf notlarının alt ve üst sınırları hesaplanır. Tablo 3 Bağıl Değerlendirmeye Katılmaya Hak Kazanan Öğrenci Sayısı 30 ve üzerinde ise Bağıl Notların T Skoru Cinsinden Sınır Değerleri ve Harf Notu Karşılıkları Not: Bu tablo sınıfın ham başarı notları ortalamasının 39.92 olması durumunda hesaplanan m=8.03 için geçerlidir. Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı AA (4.0) ≥86.03 BA (3.5) 81.03 86.02 BB (3.0) 76.03 81.02 CB (2.5) 71.03 76.02 CC (2.0) 66.03 71.02 DC (1.5) 61.03 66.02 DD (1.0) 56.03 61.02 FD (0.5) 51.03 56.02 FF (0) ≤51.02

-(Σx)² Σ x² 7- Standart Sapma değerinin elde edilmesi: Standart sapma,bir sınıftaki notların sınıf ortalamasına göre nasıl bir dağılım gösterdiğini belirten bir ölçüdür. Sınıf ortalaması hesabında olduğu gibi, ham başarı notları Bağıl Değerlendirmeye Katma Limiti (BDKL) altında olan öğrencilerin notları ve devamsız öğrenciler bu işleme katılmazlar. -(Σx)² S= 1 N Σ x² Değerlendirmeye katılan öğrenci sayısı Ham başarı notlarının karelerinin toplamı Ham başarı notlarının toplamının karesi

1 S= 39 x 63105 - 2424249 39 S= 4.9219 (Standart Sapma)

8- T-skorlarının hesaplanması T-skor hesabında standart sapmaya bağlı olarak iki ayrı formül kullanılmaktadır: a-) Standart sapma 10’un altında ise b-) Standart sapma 10 ve üzerinde ise Bu örnekte standart sapma 10’un altında yani 4.9219 olduğu için T-skor hesabında birinci formül kullanılır.

Ham başarı notu 50 olan 1 no’lu öğrencinin T skorunu hesaplayalım: (s=4.9219 olduğundan t-skor 1. yönteme göre hesaplanmıştır.) Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı CB (2.5) 71.03 76.02 Buna göre ham başarı notu ortalaması 39.92 olan sınıftaki ham başarı notu 50, T skoru 75.27 olan 1 no’lu öğrencinin harf notu CB’dir.

Ham başarı notu 41 olan 2 no’lu öğrencinin T skorunu hesaplayalım: (s=4.9219 olduğundan t-skor 1. yönteme göre hesaplanmıştır.) Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı DC (1.5) 61.03 66.02 Buna göre ham başarı notu ortalaması 39.92 olan sınıftaki ham başarı notu 41, T skoru 61.55 olan 2 no’lu öğrencinin harf notu DC’dir.

Ham başarı notu 37 olan 31 no’lu öğrencinin T skorunu hesaplayalım: (s=4.9219 olduğundan t-skor 1. yönteme göre hesaplanmıştır.) Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı FD (0.5) 51.03 56.02 Buna göre ham başarı notu ortalaması 39.92 olan sınıftaki ham başarı notu 37, T skoru 55.91 olan 31 no’lu öğrencinin harf notu FD’dir.

Ham başarı notu 56 olan 36 no’lu öğrencinin T skorunu hesaplayalım: (s=4.9219 olduğundan t-skor 1. yönteme göre hesaplanmıştır.) Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı BA (3.5) 81.03 86.02 Buna göre ham başarı notu ortalaması 39.92 olan sınıftaki ham başarı notu 56, T skoru 85.27 olan 36 no’lu öğrencinin harf notu BA’dır.

Örnek 2’de yer alan ham başarı notu ortalaması 39 Örnek 2’de yer alan ham başarı notu ortalaması 39.92 olan sınıftaki harf notlarının dağılımı: Sıra No Vize Final HBN T Skoru HARF 1 46 52 50 75,27 CB 2 30 49 41 61,55 DC 3 32 47 4 40 5 6 37 44 7 33 8 9 28 10 42 63,00 11 39 12 13 14 43 15 16 17 58 18 19 56

YSSL HBAL BDKL altında kalanlar Devamsız 19 41 61,55 DC 20 21 22 23 24 39 42 25 26 27 28 29 30 31 37 55,91 FD 32 13 48 34 51,86 33 12 47 50,54 FF 10 49,24 35 15 47,95 36 82 56 85,27 AA 46 38 40   14 43 -1 NA BDKL altında kalan öğrencilere doğrudan FF verilir. Ham Başarı Notu Ortalamasına katılmazlar. HBAL altında kalan öğrencilere doğrudan FF verilir. Ham Başarı Notu Ortalamasına katılırlar YSSL altında kalan öğrencilere, ham başarı notu 39’un altında ise doğrudan FF, 39 ve üzerinde ise FD verilir. Ham Başarı Notu Ortalamasına katılırlar YSSL HBAL BDKL altında kalanlar Devamsız

Örnek 3: Sınıf mevcudunun 62 olduğu bir sınıfta yapılan ölçme sonuçlarını değerlendirelim. Bu sınıfta 1 öğrenci devamsızlık göstermiş, 13 öğrencinin ise ham başarı notu BDKL altında kalmış olsun. 1- Devamsız öğrenciler sınıf mevcudundan düşülür. Sınıf mevcudu= 62 Devamsız öğrenci sayısı= 1 62-1=61 2- Elde edilen sayıdan ham başarı notu BDKL altında kalan öğrenci sayısı düşülür. Elde edilen sayı=61 BDKL altında kalan öğrenci sayısı=9 Değerlendirmeye katılacak öğrenci sayısı 61-9=52

3- Değerlendirmeye katılmaya hak kazanan öğrenci sayısı 52 olduğu için 3. aşamada (slayt no 7) sözü edilen İstatistiki Yöntem kullanılır. 4- Değerlendirmeye katılacak öğrencilerin yarıyıl içi çalışmalarının % 40’ıyla yarıyıl/yıl sonu sınavının % 60’ının toplanması suretiyle elde edilen ham başarı notları (HBN) toplanır ve değerlendirmeye katılan öğrenci sayısına bölünür. Değerlendirmeye katılan öğrencilerin HBN toplamı= 1643 Değerlendirmeye katılan öğrenci sayısı= 52 Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması 1643/52=31.6 Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması 35’den küçük olduğu için T-skor hesabında 35 olarak alınır.

5- Sınıfın ham başarı notu ortalaması (35 5- Sınıfın ham başarı notu ortalaması (35.00) kullanılarak m katsayısı Tablo 3’de verilen formül kullanılarak 10 olarak hesaplanır . Tablo 3 Bağıl Değerlendirmeye Katılmaya Hak Kazanan Öğrenci Sayısı 30 ve üzerinde ise Bağıl Notların T Skoru Cinsinden Sınır Değerleri ve Harf Notu Karşılıkları Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı AA (4.0) ≥(78+m) BA (3.5) (73.00+m) (77.99+m) BB (3.0) (68.00+m) (72.99+m) CB (2.5) (63.00+m) (67.99+m) CC (2.0) (58.00+m) (62.99+m) DC (1.5) (53.00+m) (57.99+m) DD (1.0) (48.00+m) (52.99+m) FD (0.5) (43.00+m) (47.99+m) FF (0) ≤(42.99+m) : Sınıfın Ham Başarı Notu Ortalaması

6- Dolayısıyla Tablo 3’de m katsayısının hesaplanan değeri kullanılarak harf notlarının alt ve üst sınırları hesaplanır. Tablo 3 Bağıl Değerlendirmeye Katılmaya Hak Kazanan Öğrenci Sayısı 30 ve üzerinde ise Bağıl Notların T Skoru Cinsinden Sınır Değerleri ve Harf Notu Karşılıkları Not: Bu tablo sınıfın ham başarı notları ortalaması 35 ve altında olması durumunda geçerlidir. Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı AA (4.0) ≥88.00 BA (3.5) 83.00 87.99 BB (3.0) 78.00 82.99 CB (2.5) 73.00 77.99 CC (2.0) 68.00 72.99 DC (1.5) 63.00 67.99 DD (1.0) 58.00 62.99 FD (0.5) 53.00 57.99 FF (0) ≤52.99

-(Σx)² Σ x² 7- Standart Sapma değerinin elde edilmesi: Standart sapma,bir sınıftaki notların sınıf ortalamasına göre nasıl bir dağılım gösterdiğini belirten bir ölçüdür. Sınıf ortalaması hesabında olduğu gibi, ham başarı notları Bağıl Değerlendirmeye Katma Limiti (BDKL) altında olan öğrencilerin notları ve devamsız öğrenciler bu işleme katılmazlar. -(Σx)² S= 1 N Σ x² Değerlendirmeye katılan öğrenci sayısı Ham başarı notlarının karelerinin toplamı Ham başarı notlarının toplamının karesi

1 S= 52 x 61435 - 2699449 52 S= 13.5324 (Standart Sapma)

8- Standart skorların (z) hesaplanması Standart sapma değeri, bir sınıftaki tüm notların dağılımını yansıttığı için tek başına öğrencilerin notlarını değerlendirmede bir anlam taşımamaktadır. Asıl önemli olan, standart sapma değeri ve ham başarı notlarından yararlanarak her bir öğrencinin 100 üzerinden aldığı ham başarı notunun sınıf ortalamasından standart sapmanın kaç katı kadar aşağıda veya yukarıda olduğunu hesaplamaktır. İşte her bir öğrenciye ait bu değere “standart skor (z skoru)”adı verilmektedir. Standart Sapma Sınıfın Ham Başarı Ortalaması Bir öğrencinin ham başarı notu z

Ham başarı notu 44 olan 2 no’lu öğrencinin z skoru : 44-35 13.5324 36-35 Z= 0.0739 Z= 13.5324 Ham başarı notu 59 olan 9 no’lu öğrencinin z skoru : 59-35 Z= 1.7735 Z= 13.5324 Ham başarı notu 32 olan 43 no’lu öğrencinin z skoru : 32-35 Z= - 0.2217 Z= 13.5324

9- T-skorlarının hesaplanması Sınıf ortalamasının altında yer alan ham başarı notlarına ait z skorlarının negatif değerler taşıdığı görülmektedir. Bu sorunu ortadan kaldırmak için “T-skorları” kullanılmaktadır. T-skor hesabında standart sapmaya bağlı olarak iki ayrı formül kullanılmaktadır: a-) Standart sapma 10’un altında ise b-) Standart sapma 10 ve üzerinde ise

Ham başarı notu 44 olan 2 no’lu öğrencinin T skorunu hesaplayalım: (s=13.5324 olduğundan t-skor 2. yönteme göre hesaplanmıştır.) Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı DC (2.0) 63.00 67.99 Buna göre ham başarı notu ortalaması 31.6 olan sınıftaki ham başarı notu 44, T skoru 67.83 olan 2 no’lu öğrencinin harf notu DC’dir.

Ham başarı notu 36 olan 9 no’lu öğrencinin T skorunu hesaplayalım: (s=13.5324 olduğundan t-skor 2. yönteme göre hesaplanmıştır.) Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı DD (1.0) 58.00 62.99 Buna göre ham başarı notu ortalaması 31.6 olan sınıftaki ham başarı notu 36, T skoru 60.87 olan 9 no’lu öğrencinin harf notu DD’dir.

Ham başarı notu 59 olan 6 no’lu öğrencinin T skorunu hesaplayalım: (s=13.5324 olduğundan t-skor 2. yönteme göre hesaplanmıştır.) Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı BB (3.0) 78.00 82.99 Buna göre ham başarı notu ortalaması 31.6 olan sınıftaki ham başarı notu 59, T skoru 80.87 olan 6 no’lu öğrencinin harf notu BB’dir.

Ham başarı notu 32 olan 43 no’lu öğrencinin T skorunu hesaplayalım: (s=13.5324 olduğundan t-skor 2. yönteme göre hesaplanmıştır.) Harf Notu T Skor Alt Sınırı T Skor Üst Sınırı FD (3.0) 53.00 57.99 Buna göre ham başarı notu ortalaması 31.6 olan sınıftaki ham başarı notu 32, T skoru 57.39 olan 43 no’lu öğrencinin harf notu FD’dir.

Örnek 3’de yer alan ham başarı notu ortalaması 31 Örnek 3’de yer alan ham başarı notu ortalaması 31.6 olan sınıftaki harf notlarının dağılımı: Sıra No Vize Final HBN T Skoru HARF 1 67 72 70 90,43 AA 2 48 41 44 67,83 DC 3 33 11 20 46,96 FF 4 46 8 23 49,57 5 51 22 34 59,13 6 85 59 80,87 BB 7 25 13 18 45,22 28 15 9 26 42 36 60,87 DD 10 17 40,87 31 12 27 48,70 43 14 52,17 47 66,96 30,44 HBAL YSSL BDKL=15 HBAL=30 YSSL=35 HBAL BDKL HBAL BDKL HBAL altında kalan öğrencilere doğrudan FF verilir. Ham Başarı Notu Ortalamasına katılırlar.

Örnek 3’de yer alan ham başarı notu ortalaması 31 Örnek 3’de yer alan ham başarı notu ortalaması 31.6 olan sınıftaki harf notlarının dağılımı: Sıra No Vize Final HBN T Skoru HARF 16 62 41 49 72,17 CC 17 1 2 31,31 FF 18 36 60,87 DD 19 14 44,35 20 11 22 45,22 21 45 48 47 70,43 23 29 24 42 66,09 DC 25 7 35 50,44 26 68 52 74,78 CB 27 74 57 79,13 BB 28 15 43,48 4 30 43 BDKL HBAL HBAL HBAL HBAL BDKL YSSL altında kalan öğrencilere, ham başarı notu 39’un altında is doğrudan FF, 39 ve üzerinde ise FD verilir. Ham Başarı Notu ortalamasına katılırlar.

Örnek 3’de yer alan ham başarı notu ortalaması 31 Örnek 3’de yer alan ham başarı notu ortalaması 31.6 olan sınıftaki harf notlarının dağılımı: Sıra No Vize Final HBN T Skoru HARF 31 20 4 10 FF 32 50 41 45 38,26 CC 33 39 40 68,69 DC 34 26 43 36 64,35 DD 35 3 8 6 60,87 53 42 46 34,78 37 13 -2 69,56 38 15 22 19 33,05 46,09 17 24 21 42,61 59 47,83 40,87 FD 44 57,39 23 BDKL BDKL BDKL HBAL BDKL HBAL BDKL altında kalan öğrencilere doğrudan FF verilir. Ham Başarı Notu Ortalamasına katılmazlar.

Örnek 3’de yer alan ham başarı notu ortalaması 31 Örnek 3’de yer alan ham başarı notu ortalaması 31.6 olan sınıftaki harf notlarının dağılımı: Sıra No Vize Final HBN T Skoru HARF 47 54 57 56 78,26 BB 48 6 11 9 37,39 FF 49 -1 NA 50 28 19 46,09 51 26 22 24 50,44 52 18 30 55,65 53 43 35 38 62,61 DD 21 47,83 55 46 25 51,31 45 16 53,91 41 27 33 58,26 58 62 37 70,43 CC 59 14 20 46,96 60 23 48,70 61 34 10 52,17 BDKL Devamsız HBAL YSSL HBAL YSSL HBAL

Sınıfın bir dersteki ham başarı notu ortalamasının 60 ve üzerinde olması halinde herhangi bir istatistiksel yöntem uygulanmaz; öğrencinin o dersteki başarı notu ham başarı notuna göre Tablo 2’deki katalog değerleri göz önüne alınarak belirlenir. Tablo II Başarı Notu Katsayı 100 Puan Üzerinden Değeri AA 4,00 88-100 BA 3,50 81-87 BB 3,00 74-80 CB 2,50 67-73 CC 2,00 60-66 DC 1,50 53-59 DD 1,00 46-52 FD 0,50 39-45 FF 0,00 0-38

Öğrenci devamsız mı? EVET HAYIR EVET HAYIR HAYIR EVET EVET HAYIR HAYIR Öğrencinin ham başarı notu hesaplanır. Bu hesaplamada yarıyıl içi etkinlik notları ile yarıyıl sonu sınav sonucunun ağırlıklı ortalaması alınır. Öğrenci dersten NA alarak kalır. Sınıf ortalaması ve standart sapma hesaplamasına katılmaz. Öğrencinin ham başarı notu BDKL (Bağıl Değerlendirmeye Katma Limiti) altında mı? EVET HAYIR Öğrenci dersten FF alarak kalır. Öğrencinin ham başarı notu sınıf ortalaması ve standart sapma hesaplamasına katılmaz. Öğrencinin ham başarı notu HBAL (Ham Başarı Notu Alt Limiti) altında mı? HAYIR EVET Öğrencinin yarıyıl sonu sınavından aldığı not, YSSL (Yarıyıl sonu Sınav Limiti) altında mı? Öğrenci dersten FF alarak kalır. Ancak öncekilerin tersine öğrencinin ham başarı notu sınıf ortalaması ve standart sapma hesaplamasına katılır. Sınıfın ham başarı notu ortalaması 60 ve üzerinde mi? Öğrencinin ham başarı notu, sınıf ortalaması ve standart sapması kullanılarak öğrencinin “z ve T skorları” hesaplanır. Sınıf düzeyine göre Tablo 3’de verilen T skoru sınır değerleri kullanılarak öğrenciye bağıl notu verilir. EVET HAYIR HAYIR Öğrenci dersten yarıyıl içi etkinlik ortalaması ne olursa olsun ham başarı notu 39’un altında ise doğrudan FF, 39 ve üzerinde ise FD verilir. Öğrencinin ham başarı notu sınıf ortalaması ve standart sapma hesaplamasına katılır. EVET Tablo 2’de 100 puan üzerinden verilen değer aralıkları kullanılarak öğrenciye bağıl notu verilir.