Ümit FIÇICI - Yasin SEZER İş Müfettişi – İş Müfettişi İŞ MEVZUATINDA KISA ÇALIŞMA Ümit FIÇICI - Yasin SEZER İş Müfettişi – İş Müfettişi

4857 sayılı İş Kanunu Madde 65 Kısa Çalışma ve KÇ Ödeneği Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete 31.03.2004 / 25419) ÇSGB Tebliğ (Resmi Gazete 26.08.2004 / 25565) 5763 sayılı Kanun (Resmi G. 26.05.2008 / 26887) (4857 s. K. M.65 Mülga / 4447 Ek 2)

Kısa Çalışma ve KÇ Ödeneği Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete 13. 01 Kısa Çalışma ve KÇ Ödeneği Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete 13.01.2009 / 27109) (Resmi Gazete 30.04.2011 / 27920) Yönetmelik değişikliği (Resmi Gazete 09.11.2018/ 30590

GENEL GEREKÇE / 4857 Kısa Çalışma Konusuna Atıf “Ekonomik kriz dönemlerinde işçi ve işverenlerin esnek kurallardan yararlanmalarına 1475 sayılı İş Kanunu’nun katı hükümlerinin olanak vermediği, bu yüzden belirtilen yasa hükümlerine aykırı uygulamaların yaygınlaştığının gözlendiği” (Esnek Çalışma Modeli)

MADDE GEREKÇESİ / 4857 - 65 Maddenin özellikle genel ekonomik ve zorlayıcı sebeplerle çalışma hayatında sıkça görülen ücretsiz izin uygulamalarında işçilere sınırlı da olsa bir gelir güvencesi sağlamak amacıyla hazırlandığı, Kısa çalışmaya başvurulacak hallerin Ekonomik Kriz ve Zorlayıcı Sebep olarak sınırlandırıldığı,

MADDE GEREKÇESİ / 4857 - 65  Aşağıda belirtilen hallerin kısa çalışma yapılmasını haklı gösterecek nedenlerden olmadığı, Ekonomik ya da yönetsel veya organizasyona dayalı olarak işyerinin kendisinden kaynaklanan bir krize girmesi Pazara bağlı olarak sektörel bir krizin ortaya çıkması (Kuş Gribi, Terör olayları nedeniyle turist sayısının azalması gibi)

MADDE GEREKÇESİ / 4857 - 65  Bir ekonomik kriz veya zorlayıcı bir sebebin varlığı halinde işyerindeki işçi sayısının azaltılması (işyerinden işçi çıkarmak) yerine işçilerin tamamının veya bir kısmının işveren tarafından geçici olarak ücretsiz izne çıkartılmasının yasa koyucu tarafından ekonomik ve sosyal politika olarak tercih edildiği,

MADDE GEREKÇESİ / 4857 - 65  İşçilerin belirtilen hallerde geçici olarak ücretsiz izne çıkartılmasının “geçici bir işsizlik” olarak nitelendirildiği ve bu anlamda işveren tarafından ücretsiz izne çıkartılan işçilerin işsizlik sigortasından “kısa çalışma ödeneği” almalarının öngörüldüğü, Açık olarak ifade edilmiştir.

Kısa Çalışmada Yasa Koyucunun Amacı Yasada yer alacak düzenlemeler doğrultusunda bazı hallerde (genel ekonomik kriz ve zorlayıcı sebepler) işverenlere işyerindeki çalışma sürelerini azaltmak veya işyerindeki faaliyeti kısmen veya tamamen durdurmak suretiyle esnek bir çalışma modeli uygulama imkanı sağlamak;

işçilere ise yaygın olarak görülen ücretsiz izin uygulamalarında kısmen de olsa ücret ve iş garantisi (güvencesi) sağlamak olduğu ifade edilebilir.

(KRİZ – ZORLAYICI SEBEP) Kısa Çalışmada Yasa Koyucunun Amacı İŞVEREN ----- İŞ VERME / ÜCRET ÖDEME İŞÇİ ----- İŞ GÖRME / ÜCRET (KRİZ – ZORLAYICI SEBEP) İŞVERENİN TEMERRÜDÜ / ÜCRETSİZ İZİN İŞÇİNİN ÜCRET YOKSUNLUĞU ESNEK ÇALIŞMA / ÜCRET – İŞ GARANTİSİ

KISA ÇALIŞMA – UYGUNLUK TESPİTİ HUKUKİ KAYNAKLARI 1- 4447 sayılı Kanun Madde Ek 2 2- Kısa Çalışma ve KÇ Ödeneği Hakkında Yönetmelik 3- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulu Kararı (20.11.2018 / 125)

Kısa Çalışma Nedir: 3 ayı geçmemek üzere genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle; İşyerinde uygulanan haftalık çalışma süresinin, İşyerinin tamamında veya bir bölümünde Geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılmasını Veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az 4 hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulmasını ifade eder.

Genel Ekonomik Kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisini ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlar

Sektörel Kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumlar

Bölgesel Kriz: Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumlar

Zorlayıcı Sebep: İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, Geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan

Zorlayıcı Sebep: Dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar ya da Deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar

Uygunluk Tespiti: İşverenin kısa çalışma talebinin uygunluğuna ilişkin İş Müfettişleri tarafından yapılan inceleme faaliyetlerini ifade eder.

Kısa Çalışma Nasıl Uygulanır: 3 ayı geçmemek üzere İşyerinin tamamında veya bir bölümünde haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması İşyerinde faaliyetin süreklilik koşulu aranmaksızın en az 4 hafta süreyle tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması

Kısa Çalışma Talebini Kimler Yapabilir: Kısa çalışma ile ilgili olarak ancak 4447 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılan kişileri çalıştıran işverenler başvuruda bulunabilirler. Sigortalı kavramı 4447 sayılı Kanunun 47. maddesinde tanımlanmıştır. 4447 sayılı Kanun kapsamına giren bir işyerinde bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan ve çalıştığı süre içerisinde işsizlik sigortası primi ödeyen kimsedir.

Kısa Çalışma Talebi Ne Şekilde Yapılır: İşverenler (4447 sayılı Kanuna göre sigortalı) Türkiye İş Kurumu ilgili birimine bildirim Varsa taraf işçi sendikasına yazılı bildirim

Kısa Çalışma Talebi / Bildirim - Form: Yönetmelik madde 4 Kısa Çalışma Talep Formu Kısa çalışma uygulanacak işçi listesi (Yazılı / Manyetik Ortam: USB Bellek, CD)

Kısa Çalışma Talebi / Bildirim - Form: İşveren başvuru esnasında kısa çalışmaya ilişkin kanıtlarını talebine ekleyebilir Veya uygunluk tespiti esnasında Bakanlık İş Müfettişine teslim edebilir.

Talep Formu Eki Belgeler (1) Gerekçeli ve Yazılı Beyanı, Ücret Bordroları Ücret, Sigorta Primi ve Vergi Kesintileri Ödeme Belgeleri Kısa Çalışma Uygulanan/Talep Edilen Döneme Ait Çalışma Sürelerini Gösteren ve İşçi İmzalarını İçeren Belgeler (Puantaj Kayıtları, İşçi Takibinin Yapıldığı Elektronik Dökümler vb.),

Talep Formu Eki Belgeler (2) Cari Yıl ve Bir Önceki Yıla ait; Geçici Gelir Beyannameleri ile Tasdikli Mali Tabloların Kayıtları, Üretimde Meydana Gelen Artış ve Azalış Miktarlarını Gösteren Belgeler Veya Aynı Döneme Ait Söz Konusu Bilgileri İçerir Nitelikte Düzenlenmiş Tasdikli Bir Mali Analiz Raporu,

Talep Formu Eki Belgeler (3) Alınan ve İptal Edilen Siparişlere ve Sözleşmelere İlişkin Belgeler, Varsa Faaliyetin Kısmen ya da Tamamen Durduğuna İlişkin Belgeler, Varsa İşyerindeki Toplu İş Sözleşmesi Tarafı Sendika İle Kısa Çalışma Uygulanmasına İlişkin Düzenlenmiş Protokol,

Talep Formu Eki Belgeler (3) Varsa Yangın, Deprem, Sel, Su Baskını, Salgın Hastalıklar Gibi Mücbir Sebeplerin Varlığını Gösteren Belgeler, Varsa Konuya İlişkin Diğer Belgeler

Kısa Çalışma Talebinin Alınması Kısa Çalışma Talebi öncelikle Kurum Birimi tarafından incelenir varsa eksiklikleri tamamlattırılır

Kurum Kararı Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebeplerin varlığı, İşçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarının iddia etmesi Ya da bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde, Yönetim Kurulunca karara bağlanır.

Kurum Kararının Olmaması Belirtilen sebeplerle Yönetim Kurulunca alınmış bir karar bulunmuyorsa İşverenlerce yapılan başvurular Kurum birimi tarafından reddedilir.

Kısa Çalışma Talebi İşlem Süreci Talepler uygunluk tespiti için Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ilgili birimine ivedilikle gönderilir. Sonuç, ilgili Kurum Birimine gönderilir. Sonuç, Kurum Birimince işverene bildirilir. İşveren tarafından işyerinde ilan edilir. Varsa TİS tarafı işçi sendikasına bildirilir. İlan yoluyla işçilere duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim yapılır.

Değişiklik Talepleri Uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra, Kısa çalışma uygulanacak işçi listesinin değiştirilmesine ve/veya işyerinde uygulanan kısa çalışma süresinin arttırılmasına yönelik işveren talepleri, Yeni başvuru olarak değerlendirilir.

İşçilerin Ödenekten Yararlanma Koşulları İşverenin talebinin uygun bulunması İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması (fesih hariç) (4447 / Madde 50 çalışma süreleri, prim ödeme gün sayıları bakımından)

Kısa Çalışma Ödeneği Tutarı Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.

ORTALAMA ÜCRET SON 12 AY KÇ ÖDENEĞİ BRÜT (% 60) DAMGA VERGİSİ (‰ 7,59) KÇ ÖDENEĞİ NET 2.558,40 1.535,04 11,65 1.523,39 3.000,00 1.800,00 13,66 1.786,34 7.000,00 4.200,00 / 3.837,60* 29,13 3.808,47 Aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. (Asgari Ücret 2.558,40-TL)

Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma süresi kadardır Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde, çalışılmayan süreler için aylık olarak hesaplanır. Kısa çalışma ödeneği, uygunluk tespitinde belirtilen süreyi aşmamak kaydıyla fiilen gerçekleşen kısa çalışma süresi üzerinden verilir.

Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında (2) Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. (4447 / Madde 50 esaslar) Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.

İşverence Belirleme Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.

Yarım Ücret Dönemi Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, Ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen Bir haftalık süreden sonra başlar.

Sigorta Primleri İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için, 5510 sayılı Kanun gereği ödenecek sigorta primi, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna aktarılır. (Genel sağlık sigortası primleri ödenir, kısa ve uzun vadeli sigorta primleri aktarılmaz.5510)

İşten Ayrılma Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işçi, İşsizlik sigortasından yararlanmak için 4447 sayılı Kanunda öngörülen koşullar gerçekleşmeden işsiz kalırsa, Kısa çalışma ödeneği aldığı süre düşüldükten sonra, Daha önce hak ettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar İşsizlik ödeneğinden yararlanır.

Dönem Uzatımı ve Mahsup Kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.

Tatil Günleri Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından ödenir.

Fazla Ödemeler İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir. İşçinin kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faizi ile birlikte işçiden tahsil edilir.

Ödeneğin Denetimi ve Durdurulması: Denetim iş müfettişlerince yapılır. İnceleme sırasında işverenin ödenek alan işçilerin çalışma süreleri ile ilgili hatalı bilgi ve belge verdiğinin tespit edilmesi ve iş müfettişinin yazılı talebi halinde hakkında hatalı bilgi verilen işçi sayısı da dikkate alınarak kısa çalışma ödeneği durdurulur.

Kısa Çalışma Ödeneğinin Kesilmesi: Kısa çalışma ödeneği alanların; İşe girmesi, Yaşlılık aylığı almaya başlaması, Herhangi bir sebeple silâhaltına alınması, Herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde Geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda (raporun başlama tarihi)

İşverenin Kayıt Tutma Zorunluluğu: Kısa çalışma yapan işveren, İşçilerin çalışma sürelerine ilişkin kayıtları tutmak İstenilmesi halinde ibraz etmek zorundadır.

Erken Sona Erdirme İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde Durumu Kurum birimine, Varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına Ve işçilere Altı (6) işgünü önce Yazılı olarak bildirmesi zorunludur. 

Kısa Çalışmanın Erken Sona Ermesi (2) Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

TEŞEKKÜRLER ARA