VERİ YOLLARI VE ARABİRİMLER

Veri Yolları ve Çeşitleri Anakart üzerindeki bileşenlerin birbiri ile iletişime geçebilmesi için kullanılan birimlere veri yolu denir. Bilgisayarlarda genellikle iki tip veri yolu (bus) kullanılmaktadır. Birinci tür veri yolları köprüler aracılığı ile sisteme bağlanan ( ISA, AGP, PCI gibi) veri yollarıdır. İkinci tür veri yolları ise doğrudan işlemciye ve sistem belleğine bağlanan Sistem Veri Yolu (System BUS)dir.

Yonga Seti Nedir? Performansı Etkiler Mi? Yonga seti, anakartın beyni niteliğini taşıyan entegre devrelerdir. Bilgisayarın içerisindeki işlemci, önbellek, sistem veri yolları, çevre birimleri..kısaca tüm birimler arasındaki iletişimi denetlemesi yönünden bilgisayarların trafik polisleri olarak da düşünülebilir. Yonga seti veri akışını denetlemesi yönünden doğrudan performansı etkileyen etkenlerin başında gelmektedir. Eğer yonga setiniz kaliteli ise veriler daha hızlı bir şekilde iletileceğinden performansı olumlu bir şekilde etkileyecektir.

ISA (Industry Standard Architecture) Veri Yolu Ana kartın kenarına yakın yerde bulunan uzun siyah kart yuvalarına ISA yuvalar denmektedir. 1984 yılına kadar 8 bitlik kartlar ile çalışan ISA kart yuvaları 1984 yılında 16 bitlik kartlar ile çalışabilir hale getirilmiştir.

PCI (Peripheral Component Interconnect) Veri Yolu Anakartta ISA veri yollarının hemen yanında bulunan, ISA' ye daha kısa olan beyaz renkli kart yuvalarıdır. PCI veri yolları, PCI kartlarının genişleme yuvalarına takılması ile çalışır. PCI veri yolu tak-çalıştır özelliğinde üretilirler. Tak-çalıştır özelliği, sisteme takılan herhangi bir birimin sistem tarafından otomatik olarak tanınabilmesi ve ona ait sürücülerin yine otomatik olarak yüklenebilmesi özelliğidir. 1993'te 64 bitlik bir kapasite ile Intel tarafından üretilen bu veri yolu uyumluluk sorunları nedeni ile 32 bitlik kapasite ile çalışmaktadır.

AGP (Advanced Graphics Port) Yalnızca ekran kartları için üretilmiş olan bu veri yolu, ekran kartının işlemciye doğrudan ulaşmasını sağlar. PCI veri yolu, sınırlı bant genişliğinden dolayı 3D grafiklerinin işlenmesi gereken uygulamalarda yetersiz kalıyordu. AGP, PCI'a göre daha hızlı olduğundan ve sistem belleğine erişebilmesi gibi özelliklerinden dolayı tercih edilmiştir.

USB USB, bilgisayar ile bilgisayara harici olarak takılabilir aygıtlar arasında kullanılan arabirimdir. Joystick, klavye, fare, dijital kamera, taşınabilir bellekler, modem, bluetooth, tarayıcı, yazıcı, TV kartı gibi birimler USB veri yolunu kullanabilen çevre birimleridir. USB veri yolunu kullanan herhangi bir birim tak-çalıştır özelliği taşımasının yanında hiçbir bağdaştırıcı kart kullanmadan veya bilgisayarı kapatmaya gerek duymadan bilgisayara takılabilir.

IEEE (FIREWIRE) Veri Yolu Saniyede 400 megabitlik veri transferine olanak sağlayan, henüz yeni olmasına rağmen hızlı bir yol standardıdır. 400 Mbps ile 1200 Mbps arasında bir bant genişliğine sahip olan bu veri yolu, tek bir bağlantı noktasına 63 adet çevre birimi takılabilmesini desteklemektedir.

MINI PCI Veri Yolu Diz üstü bilgisayarlar için üretilen bu genişleme yuvaları modem ya da ethernet kartı gibi birimler ile kullanılır. PCI yuvasına takılan kartlara göre çok daha küçük olan Mini PCI kartları, telefon ya da ağ kablosunu bağlamak amaçlı RC11 ya da RJ45 bağlayıcısı (connector) ile bağlanarak işlem görürler.

PCI ExPress Veri Yolu PCI Express, temelde bir endüstri standardıdır. Genellikle seri giriş-çıkış birimlerinin bağlantısında kullanılan bu kartlar yüksek performans sağlarlar. Günümüzde masaüstü, sunucu, işlemci ve gömülü sistemlerde kullanılmaktadır. Bu teknolojinin yapısı ile benzerlik gösteren veri yolları Seri ATA ve SCSI teknolojisinde de kullanılmaktadır. PCI Express'in üretilişindeki temel amaç paralel ve paylaşımlı veri yollarının yerine noktadan noktaya seri veri yolunu kullanmaktır.

IDE (Integrated Device Elektronics) Veri Yolu Öncelikli olarak sabit sürücüleri kontrol etmek amacı ile geliştiren bu veri yolu aslen bir arabirimden başka bir şey değildir. CD ROM, DVD ROM, sabit sürücü gibi saklama birimleri bilgisayara IDE ara birimi aracılığı ile bağlanırlar. Bu bağlanma işlemi ise IDE kablosu ile sağlanmaktadır.

IDE Kablosu 40 ya da 80 telden oluşturulmuş veri kablolarına IDE kablosu denilmektedir. Her kablonun baş ve sonunda bir bağlantı birimi (connector) bulunmaktadır. Bazı kablolarda ortada bir bağlantı birimi daha bulunmaktadır. Mavi uçlu bağlayıcı her durumda ana karta bağlanmalıdır. Siyah olan daima birincil (primary, master) aygıta bağlanmalıdır. Gri bağlayıcı ise daima ikincil (secondary- slave) aygıta bağlanmalıdır. Bir kişisel bilgisayar (PC- Personal Computer) dört adet IDE aygıtını destekler. IDE kablosunun ilk ucuna takılı olan aygıt birincil olarak işlem görürken; orta uca takılan aygıt ikincil olarak işlem görür.

EIDE (Enhanced IDE) Bu standart sabit disk kapasitesini 528 MB sınırının üzerine çıkartmak amaçlı tasarlanmıştır. Anakarta eklenmiş şekilde gelen bu teknoloji, daha fazla disk erişimi sağlamaktadır. Saniyede 100 MB veri transferine olanak sağlaması da bir avantajıdır.

Serial ATA (SATA) SATA kablosu, düşük voltajda çalışmakla birlikte görünüşü ince ve uzundur. 150 MB veri transferine olanak sağlayan SATA, Master/Slave Jumper ayarlarına gereksinim duymaz. Paralel ATA (PATA) 80 telden yapılmış iken; SATA yalnızca 7 telden oluşmaktadır.

RAS'de ağ arabirimleri şöyle kategorilere ayrılır: Özel arabirim. Özel arabirim, özel bir ağa fiziksel olarak bağlı bir ağ bağdaştırıcısıdır. Özel ağların büyük bölümü özel ağ IP adresi aralığı kullanılarak, özel arabirim de özel bir adresle yapılandırılır. Özel bir ağ, teorik olarak, bilinen kullanıcılar ve bilgisayarlardan oluştuğundan, özel arabirim için ortak arabirime göre güvenlikle ilgili daha az endişeniz olur.  Ortak arabirim. Ortak arabirim, Internet gibi ortak bir ağa fiziksel olarak bağlı ağ bağdaştırıcısıdır. Ortak arabirim ortak IP adresiyle yapılandırılır. Ortak arabirimi ağ adresi çevirisi (NAT) yapmak üzere yapılandırabilirsiniz. Ortak arabirim teorik olarak ortak ağ üzerindeki herkese erişilebilir olduğundan, güvenlik konusu özel arabirime göre daha fazla önem taşır.  İsteğe bağlı arama arabirimi. İsteğe bağlı arama arabirimleri, ortak veya özel ağlar üzerindeki belirtilen yönlendiricileri bağlar. İsteğe bağlı arama arabirimi, isteğe bağlı (yalnızca gerek duyulduğunda etkinleştirilir) veya sürekli (her zaman bağlantı halindedir) olabilir.