NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Görsel iletişime giriş Göstergeler ve anlamlandırma NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Sanat Tasarım Fakültesi stf.nisantasi.edu.tr

Göstergeler ve anlamlandırma Grafik-görsel iletişim tasarımcıları ve sanatçılar izleyenin algısına hitap ederken çeşitli göstergeler kullanarak bir dil oluşturmaya çalışırlar. Bu dil, görsel ve yazınsal öğeler içerebilir. Bu öğeler anlamlandırmanın oluşturulması için bir araya getirilirler. Anlamlandırma, bireylerin sosyokültürel durumları ve sahip oldukları bilgi birikimleriyle doğrudan ilişkilidir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Ai Weiwei, bu yapıtında vazo üzerindeki geleneksel süslemelerde sadece hanedanların kullanabildiği 5 tırnaklı ejderha figürünü 6 tırnağa çıkararak güç, iktidar ve aristokrasi kavramlarını eleştirir. Bu örnekte görüldüğü gibi, burada verilen göstergenin anlaşılabilmesi için, ejderha figürünün ve tırnak sayısının hangi anlamları taşıdığını da bilmek gerekecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Anlamın oluşması: Kültür ve İletişim Fiziksel çevre: İnsan aynı zamanda hem fiziksel hem de insanlar tarafından oluşturulmuş (sembollere dayalı) çevrede yaşar. Fiziksel çevre doğal çevre ve insanın inşa ettiği yapay çevrelerden oluşur. Kendimiz dâhil, beş duyularımızla algıladığımız, algılayamadığımız ama var olduğunu bildiğimiz veya bilmediğimiz her şey doğal çevreyi oluşturur. Üretilen (ev, yol, telefon, giysi gibi) her şey yapay fiziksel çevremizi oluşturur.

Düşünsel çevre Düşünsel çevre, insanın kendisini ve yaşam çevresini kendine ve birbirine açıklamasıyla inşa ettiğidir. Bu inşayı da dil aracılığıyla yapar. İnsan, toplum içindeki maddi yaşamını, ancak sembollere dayalı çevre denen “düşünsel” olanı yaratarak gerçekleştirebilir.

Sembollere dayalı çevre Sembole dayalı çevre ise tümüyle insan tarafından inşa edilen çevredir. Maddi çevredeki şeyler, ilişkiler ve sonuçlar hakkındaki isimlendirmeler, gruplandırmalar, kurduğumuz ilişkiler ve nedensellik bağları ve çıkardığımız sonuçlar, yaşamın açıklanmasıyla yaratılan soyut düşünsel yapılar (bilgiler, duygular ve inançlar) sembollere dayalı çevreyi oluştururlar. Sembollere dayalı çevre, fiziksel çevrenin ve bu çevredeki tüm yaşamın, ilişkilerin, düşüncelerin, duyguların ve inançların “ne ve nasıl olduğu ve nasıl olması gerektiği” hakkındaki düşünsel anlayış ve ifadeler bütünüdür. Bu ifadeler, doğru ve yanlış bilgileri, duyguları ve inançları da içerir.

Sembol nedir? Sembol kelimesi Yunanca “symbolon” kelimesinden gelir. Eski Yunan’da gizli topluluklarda, bir kil plakayı parçalara ayrılır, sonra topluluğun her bir üyesine bir parça verilirdi. Bu parçalar topluluğun üyesi olmayı sembolize ederdi. Sembol, çağrışımıyla görünür olmayan bir şeyi temsil eden görünür bir şeydir. Sembol görünen bir şeydir, bu nedenle görsel iletişimin bir parçasıdır.

Sembol Semboller genellikle soyut ve rastlantısal biçimlerdir ve anlamlarını sonradan kazanmışlardır. Semboller gerçekçi olarak bir şeylere benzeyebilirler ancak onları bir obje veya düşünce ile ilişkilendirme eylemi öğrenilen bir eylemdir. Radyasyonu temsil eden sembolü düşünün. Radyasyon gözle görülemeyen bir şeydir.

Temsil ettiği görünür olmayan şey Sembol Temsil ettiği görünür olmayan şey Kartal Amerika Birleşik Devletleri Beşiktaş Jimnastik Kulübü Eiffel Kulesi* Paris Beyaz güvercin Barış £ İngiliz Sterlini *Bazen şekil net bir şekilde anlaşılırdır, ancak biz onun kendinden daha fazlasını temsil ettiğini öğrenmişizdir.

Göstergeler ve reklamcılık Aristoteles (M.Ö 384-322) ve Platon’un (M.Ö. 427-347) her ikisi de sembolizmi keşfetmiş ve üzerinde düşünceler üretmişlerdir. Ancak göstergebilimin reklamcılıktaki gücünün farkına varılması 1950’lerde gerçekleşti. Sidney J. Levy ‘Satılık Semboller’* (1955) makalesiyle reklamın sembolizmi ne kadar sık kullandığını anlattı. Roland Barthes 1957’de yayınladığı kitabı Mitolojiler’de (Çağdaş Söylenler) reklamları ve olguları göstergebilimsel bir bakış ile yazdı. Vance Packard The Hidden Persuaders (1957) kitabıyla reklamcıların bilinçaltıyla nasıl oynadıklarını anlattı... * Metin okuması üzerinden tartışma

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Barthes, R. (2000) Camera Lucida. İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları. Burke, P. (2000) Tarih ve Toplumsal Kuram, çev. Mete Tuncay. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Crow, D. (2010) Visible Signs, 2nd edition. Lausanne: AVA Books. Dora, S. (2003) Büyüyen Fotoğraf Küçülen Sosyoloji. İstanbul Babil Yayınları. Ertan, G. & Sansarcı, E. (2017) Görsel Sanatlarda Anlam ve Algı. İstanbul: Alternatif Yayıncılık. Gombrich, E.H. (2011) Sanatın Öyküsü. İstanbul: Remzi Kitabevi. Gombrich, E.H. (2015) Sanat ve Yanılsama: Resim yoluyla betimlemenin psikolojisi. çev.Ahmet Cemal. İstanbul: Remzi Kitabevi. Günay, V. & Parsa, A. (2012) Görsel Göstergebilim. İstanbul: Es Yayınları. Hall, S. (2012) This Means This This Means That: A User’s Guide to Semiotics, 2nd Edition. London: Laurence King Publishing. Oskay, Ü. (1999) İletişimin ABC’si. İstanbul: DER Yayınevi. Price, M. (2004) Fotoğraf: Çerçevedeki Gizem. İstanbul: Ayrıntı Yayınları Steichen, E. (1984) Fotoğraf İnsanlığın Tanığı ve Kayıt Aracı, çev. Abdullah Ersoy, ed. Ahmet Tolungüç. AFSAD Fotoğraf Dergisi, Ocak 1984, 14(2). Walter, J. A. (1985) bir Fotoğraf Üzerine Notlar. AFSAD Fotoğraf Dergisi, çev. Ahmet Tolungüç, ed. Ahmet Tolungüç. sayı: 1-2 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©