İÇİNDEKİLER Firmalarda Uzun Vadeli Yatırım Kararları (Sermaye Bütçelemesi) Sermaye Bütçelemesi ve Nakit Akımı Analizleri Projenin Nakit Akımlarının Tahmini Yatırım Projesini Değerleme Metodları Sermaye Bütçeleri ve Risk

Firmalarda Uzun Vadeli Yatırım Kararları (Sermaye Bütçelemesi) BÖLÜM 6 Firmalarda Uzun Vadeli Yatırım Kararları (Sermaye Bütçelemesi)

SERMAYE BÜTÇELEMESİ VE NAKİT AKIMI ANALİZLERİ Geçen bölümde firmanın bilânçosunda yer alan işletme sermayesi kalemleri incelenmeye çalışıldı. Bu bölümde yine bilânçonun aktifinde yer alan sabit kıymetler ele alınarak bu kalemlere yapılacak yatırımlar incelenecektir. Sermaye harcaması; firmaların mevcut ürünlerini geliştirmek, yeni ürünler üretmek, üretim giderlerini azaltmak ve verimliliği artırmak, Pazar payını genişletmek vb. sebeplerle bir yıldan daha uzun süreli nakit akışı sağlayacak varlıklara, tesislere yapılacak harcamaları ifade eder ve bu harcamalara yatırım harcamaları da denir.

10. Birleşme veya satın alma projeleri. 9. Kiralama (leasing), 8. Uzun vadeli yüksek faizli borçların (tahvillerin) düşük faizli borçlarla (tahvillerle) değiştirilmesi, 7. Ar-ge harcamaları, 6. Hizmet içi eğitim giderleri, 5. Devamlılık arz eden ve uzun vadeli hale gelmiş alacak ve stok yatırımları, 4. Uzun vadeli reklâm harcamaları, 3. Eskiyen varlıkların yenilenmesi ve giderleri azaltma yatırımları, 2. Tevsii yatırımları, Yeni bir mal ve hizmet üretmek üzere alınan yeni makineteçhizat, bina, atölye binası vb. yapılan harcamalar, 1. Yeni mal ve hizmet üretilmesi yatırımları, Firmalar aşağıdaki sebeplerden dolayı projeler hazırlarlar:

SERMAYE BÜTÇELEMESİNDE ANAHTAR KAVRAMLAR Sermaye Maliyeti Ekonomik Ömür Yatırım Tutarı Net Nakit Girişleri Batık Maliyetler Hurda Değer

PROJE ÇEŞİTLERİ Bağımsız Proje Bağımlı Proje Bağdaşmaz Projeler

6. Projenin uygulanması ve denetimi. 5. Gerekli fonların temini, 4. Teklif edilen projelerin değerlendirilmesi ve buna bağlı olarak firmanın sermaye bütçesinin hazırlanması, 3. Mevcut projelerin ve tesislerin gözden geçirilmesi ve yeni projelerden hangi yönde etkileneceklerinin rakamsal tespiti, bunların projenin nakit akımlarına ilave edilerek gerçek nakit akımlarının bulunması, 2. Projelerle ilgili bilgilerin toplanarak proje tekliflerin hazırlanması, 1. Firmada sermaye bütçesi projeleri için bir fikrin üretilmesi. Bu süreç şu bölümlere ayrılabilir: Sermaye bütçesi süreci

PROJENİN NAKİT AKIMLARININ TAHMİNİ Yatırım bütçesi süreci, projenin şirketin kârına ne ölçüde katkıda bulunacağının hesaplanmasından çok, bir projenin nakit akımlarının tahmini ile ilgilenir. Projenin kabul edilip edilmemesi konusunda karar bu nakit akımları serisine göre (kâr serisine göre değil) verilir. Bir yatırım projesi, yatırım tutarı olarak tarif edilen, bir başlangıç nakit çıkışı ile başlar. Ekonomik ömrü içerisinde projenin elde edeceği nakit girişleri serisi onun performansının belirlenmesinde son derece önemlidir.

AMORTİSMANLARIN NAKİT AKIMLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ A-normal Amortisman B-hızlandırılmış Amortisman C-olağanüstü Amortisman

NAKİT AKIMLARININ HESAPLANMASI A) Yatırım Tutarının Hesaplanması B) Nakit Girişlerinin Hesaplanması C) Teşviklerin Nakit Girişleri Üzerindeki Etkisi

YATIRIM PROJESİNİ DEĞERLEME METODLARI İkinci bölümde görülen finansal matematikte nakit akımlarının nasıl iskonto edileceğini ve yukarıda nakit akımlarının nasıl hesaplanacağını görmüş bulunuyoruz. Bir projeye ait nakit akımları tespit edildikten sonra sıra projenin, değerleme metotları kullanılarak, değerlemesine, kabul veya reddine gelmiş bulunmaktadır. Burada değerleme metotları ele alınacaktır.

Projeye ait nakit akımlarının değerlemesiyle ilgili olarak yaygın olarak kullanılan ve kabul gören metotlar şunlardır: 1. Net bugünkü değer metodu (NBD), 2. Net gelecekteki değer metodu (NGD), 3. Yıllık eşdeğer net hâsıla metodu (YENH), 4. İç kârlılık oranı metodu (İKO=k), 5. Kârlılık indeksi metodu (Kİ), 6. Geri ödeme süresi bir ve iki metodu (GÖS1, GÖS2 ).

Proje değerlemesinde karşılaşılan özel durumlar: 1- Eşit ekonomik ömre sahip olmayan projelerin mukayesesi 2- Ekonomik ömre karşı fiziki ömür 3- Sermaye kısıtlılığı

SERMAYE BÜTÇELERİ VE RİSK Risk; projenin gerçek nakit akımlarının tahmin edilen (beklenen) nakit akımlarından sapma olasılığıdır. Diğer bir ifadeyle proje riski; beklenen nakit akımlarından gerçek nakit akımlarının sapmasıdır. Finansta kabul edilen “risk arttıkça istenen getiri oranının artacağı” prensibi yatırımlar için de geçerlidir. Ortaklar yüksek oranlı riske sahip bir projenin kabulü halinde daha yüksek getiri talep edeceklerdir.

SERMAYE BÜTÇELERİ VE RİSK A) Projenin Toplam Riski C) Projenin Betası B) Projenin Portföy Riski