Başlangıç Hükümleri- 2. Hafta

MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI: Hukukta Kaynak Türleri 1- Yaratıcı Kaynak: Hukuk kuralını meydana getiren güçtür. 2- Yürürlük Kaynakları: Hukukun ne şekilde uygulanacağını gösteren kaynaklardır. (Örn. Kanun, Tüzük, Yönetmelik) 3- Bilgi Kaynakları: Hukuku açıklayan eserlerdir.

Medeni Hukukun Yürürlük Kaynakları: MK m. 1 “Kanun, sözüyle ve özüyle değindiği bütün konularda uygulanır. Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa,  hâkim, örf ve âdet hukukuna göre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir. Hâkim, karar verirken bilimsel görüşlerden ve yargı kararlarından yararlanır.”

Asıl Yürürlük Kaynağı: Kanun Tamamlayıcı Yürürlük Kaynağı: Örf ve Adet Hukuku Asıl ve Tamamlayıcı Kaynaklarda Hüküm Yoksa: Hâkim Tarafından Yaratılan Hukuk Kuralı

ASIL YÜRÜRLÜK KAYNAĞI: KANUN 1- (Teknik Anlamda) Kanun: Tanımı: TBMM tarafından Anayasa’da belirtilen usul ve şekillere uyularak kabul edilen, Cumburbaşkanı tarafından R.G.de yayınlanarak yürürlüğe giren yazılı hukuk kuralıdır. Özellikleri: Genellik Süreklilik

2- Kanun Hükmünde Kararname: İvedi hallerde, Bakanlar Kurulu tarafından,TBMM’nin verdiği yetki çerçevesinde çıkarılan yazılı hukuk kuralı. 3- Tüzük: Kanunların uygulanma esaslarını göstermek ve kanunun emrettiği diğer hususları düzenlemek üzere Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan yazılı hukuk kuralı. 4- Yönetmelik: Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanun ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere çıkardıkları yazılı hukuk kuralı.

Tamamlayıcı Hukuk Kaynağı: Örf ve Adet Hukuku Tanımı: Sürekli şekilde tekrarlanan davranışlar sonucunda oluşan ve toplumda bu davranış tarzına uyulmasının zorunlu olduğu kanaatinin yerleştiği yazılı olmayan hukuk kurallarıdır.

Örf ve Adet Hukuku Kuralının Doğumu İçin Gerekli Unsurlar: 1- Sürekli Uygulama: Örf adet, toplumda uzun süreden beri uygulanıyor olmalı. Gelenek ortaya çıkmalı. 2- Toplumda Doğan Geleneğe Uymanın Zorunlu Olduğu Kanısı Yerleşmeli: Tartışmalı Unsur: Devletin Örf Adete Uymamayı Yaptırıma Bağlamış Olması Gerekli mi?

Örf ve Adet Hukukunun Rolü: 1- Kanun boşluklarının doldurulmasında yararlanılır. 2- Sıradan bir geleneğin oynayacağı rolü evleviyetle oynar. 3- Kanun koyucuyu yeni bir kanun hükmünü kabule zorlayabilir.

Medeni Hukukun Temel Kaynakları: 1- Türk Medeni Kanunu: - Başlangıç Hükümleri - Kişiler Hukuku - Aile Hukuku - Miras Hukuku - Eşya Hukuku 2- Türk Borçlar Kanunu: - Genel Hükümler - Özel Borç İlişkileri

TMK m. 5 “Bu Kanun ve Borçlar Kanununun genel nitelikli hükümleri, TMK’nun ve TBK’nun Genel Hükümlerinin Tüm Özel Hukuk İlişkilerine Uygulanması: TMK m. 5 “Bu Kanun ve Borçlar Kanununun genel nitelikli hükümleri, uygun düştüğü ölçüde tüm özel hukuk ilişkilerine uygulanır.” Bir özel hukuk ilişkisi bulunmalı. İlgili kanunda özel bir düzenleme olmamalı. Genel hüküm özel hukuk ilişkisinin bünyesine aykırı düşmemeli.

KANUNLARIN UYGULANMASI: Kanunda Uygulanacak Hükmün Bulunması: MK m. 1 f. 1 “Kanun, sözüyle ve özüyle değindiği bütün konularda uygulanır.” Kanunda SÖZÜ ve ÖZÜ itibariyle uyuşmazlık konusu olayı kapsayan bir hüküm varsa + Bu hüküm YER, ZAMAN, NİTELİK itibariyle de uygulanabilir durumdaysa: kanunda o olaya uygulanacak hüküm vardır.

1- Kanun Hükmünün SÖZÜ İtibariyle Uygulanması: Hükmün sözü itibariyle uygulanması; /Hükmün düz anlamıyla uygulanması - Hükmün zıt anlamıyla uygulanması \Atıf sonucu uygulanması yoluyla olabilir.

i- Hükmün düz anlamı itibariyle uygulanması: ii- Hükmün zıt anlamı itibariyle uygulanması: Bunun için;zıt anlamdan çıkan sonuç, - hükmün amacı ile çelişmemeli - kanunun bir başka hükmü ile de çelişmemeli iii- Hükmün atıf yoluyla uygulanması: Atıf: Bir kanun hükmünün, kanunda düzenlenmemiş olan bir duruma, kanunda düzenlenmiş bir duruma ilişkin hükmün uygulanacağını ifade etmesidir.

2- Kanun Hükmünün ÖZÜ İtibariyle Uygulanması: Hükmün, o hükmün konuluş amacı, ruhu (ratio legis) tespit edilerek, tespit edilen bu anlama göre uygulanmasıdır. Hâkim, olaya uygulanacak hükmün, hem sözü, hem de özü itibariyle olaya uygun olmasını göz önünde tutacaktır.

Kanun Hükümlerinin YORUMLANMASI: Yorum: Kanun hükmünün anlamının açık olmadığı durumlarda, hükmün anlamının tespiti işlemidir. Yorum Türleri: -Yasama Yorumu -Bilimsel Yorum -Yargısal Yorum

Yorum Metodları: 1- Söze Göre Yorum Metodu: Sadece hükmün ifade tarzına bağlı kalan yorum yöntemidir. 2- Sübjektif Tarihî Yorum Metodu: Kanun koyucunun kanunu yaparken sahip olduğu gerçek iradeyi araştıran yorum yöntemidir.

3- Objektif Tarihî Yorum Metodu: Kanunun uygulanacağı dönemde “kanuna tâbi olan kişiler”in, dürüstlük kuralı çerçevesinde kanun koyucuya izafe edecekleri amacı esas alan yöntemdir. 4- Zaman Göre Objektif Yorum Metodu: Kanun koyucunun, kanunun uygulanacağı zamandaki şartlar ve ihtiyaçlar karşısında bulunmuş olsaydı taşıyacağı farazî amacı esas alan yöntemdir.

5- Serbest Yorum Metodu: Kanun metni ile bağlı kalmadan, serbestçe adil sayılan bir çözüme ulaşılabileceğini kabul eden yöntemdir.

Yorumda Dikkate Alınması Gereken Hususlar: Sadece lafzî yorum yeterli değil. Lafzî yorumla ulaşılan hükmün anlamının hükmün ruhu ile de örtüşmesi gerekir. Serbest bir yorum da yapılamaz.

Kanun hükmünün ruhundan çıkan anlam, lafzî yorumla varılan anlama /EŞİT ise --- Açıklayıcı Yorum \Ondan FARKLI ise --- Değiştirici Yorum yapılmış olur. Değiştirici yorum; hükmün lafzî anlamını /Genişletirse --- Genişletici Yorum \Daraltırsa --- Daraltıcı Yorum yapılmış olur.

Yorum Unsurları: 1- Gramatik Unsur 2- Sistematik Unsur 3- Tarihî Unsur 4- Teleolojik Unsur (Hükmün Amacı) 5- Yorumun Yapıldığı Zamanın Şartları ve İhtiyaçları