ORMAN ve SU İŞLERİ BAKANLIĞI Genel Müdür Yardımcısı T.C. ORMAN ve SU İŞLERİ BAKANLIĞI 21. Yüzyılda Uluslararası Su Politikaları ve Su Yönetimi Riskler-Fırsatlar Dr. Yakup KARAASLAN Genel Müdür Yardımcısı 24 Mart 2015

Muhteva Dünyada ve Türkiye’de Su Kaynakları Türkiye’de Su Yönetiminin Kurumsal ve Yasal Yapısı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü (SYGM) SYGM Faaliyetleri

Dünyadaki Suların Sadece %3’ü Tatlısudur Yeryüzünün %70’i sıvı veya kar/buz formunda bulunan sularla kaplı Yeryüzündeki toplam su hacmi 370 milyar galondan fazla Ancak sadece yaklaşık %3’ü tatlı su

İçilebilir Suların Büyük Bölümü Buzullardır Temiz suların büyük bölümü buzullarda Şu anda temiz suların %1’ine ulaşılabilmektedir. Başka bir deyişle yeryüzündeki suların %0,007’sinden az bir kısmı içilebilir.

Suya Erişim Dünyada; 1,4 milyar insan yeterli içme suyundan yoksun 2,3 milyar insan sağlıklı suya erişemiyor 2.4 milyar insan atıksu hizmetinden yoksun 2025 yılından itibaren 3 milyardan fazla insanın su kıtlığı ile karşı karşıya kalacağı tahmin ediliyor.

Suyun Sektörel Kullanım Oranları

Türkiye’nin Su Potansiyeli

Su Zengini - Su Fakiri? Falkenmark Göstergesi Shiklomanov Göstergesi Sınıflandırma Su miktarı (m3/kişi/yıl) Su baskısı yok  1700 Su baskısının başlaması 1000-1700 Yoğun su baskısı 500-1000 Yoğun su sorunlarının yaşanması  500 Türkiye Nüfus: 77.695.904 (19.03.2015) Su potansiyeli: 112 Milyar m3 Su miktarı 1441 m3/kişi/yıl Shiklomanov Göstergesi Sınıflandırma Su miktarı (m3/kişi/yıl) Çok az 2000 Az 2000-5000 Orta 5000-50000 Yüksek 50000

Türkiye’deki Su Kaynaklarının Havzalara Göre Dağılımı Suların havzalara dağılımında eşitsizlik Toplam yıllık akışın  % 50 si Dicle-Fırat, Doğu Karadeniz, Doğu Akdeniz ve Antalya havzasında bulunmaktadır. Havzaların su potansiyeli- nüfus dengesizliği Örneğin Marmara Havzası toplam nüfusun % 28 ‘ine, toplam akışın ise sadece % 4’lük kısmına sahiptir!

Evsel Su Kullanımı Diş fırçalama vs. İçme ve yemek pişirme Tuvalet sifonları Banyo/Duş Çamaşır ve bulaşık

Su Ayak izi   Su Ayak İzi –Bir üretici veya tüketicinin doğrudan veya dolaylı olarak kullandığı su miktarını tespit etmeye yarayan bir indikatördür. Su miktarı birim zamanda tüketilen veya kirletilen temiz su hacmi cinsinden ölçülür. Su ayak izi bir ürün, tüketici veya üretici cephesinden hesaplanabilmektedir.

Su Kaynakları İle İlgili Tespitler? Ne Yapılmalı? Su sınırsız bir kaynak değil, son derece sınırlı bir kaynaktır. Su kaynakları; nüfus artışı, iklim değişikliği ve tüketim politikalarının baskısı altındadır. Dünya nüfusunun %40’ını barındıran 80 ülkede şimdiden su sıkıntısı çekilmektedir. Bilimsel çalışmalar 2100 itibariyle de orta enlemler ve yarı tropikal kurak bölgelerde su kaynaklarının azalacağını göstermektedir. Bu da gösteriyor ki, Su kaynaklarının sürdürülebilir ve entegre bir şekilde korunması, iyileştirilmesi ve kullanılması ile ilgili olarak SUYUN YÖNETİMİNİN Dünyada ve Türkiye’de hayati bir öneminin olduğunu göstermektedir.

Su Yönetimi Canlıların ve toplumun bütün kesimlerinin taleplerini dikkate alarak, havza bazında su kaynaklarının optimum faydalı kullanımlarını sağlamak, olumsuz etkilerini kontrol altına almak ve korumak maksadıyla yapılacak koordinasyon, planlama, organizasyon, yatırım, izleme, izin verme, denetim ve yaptırım faaliyetlerinin bütünüdür.

Ülkemizde Su Yönetiminin Kurumsal Ve Yasal Yapısı

Türkiye’de Su Yönetimi Temel Kurumlar Orman ve Su İşleri Bakanlığı - Su Yönetimi Genel Müdürlüğü - Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü - Meteoroloji Genel Müdürlüğü - Türkiye Su Enstitüsü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü - Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü - İlbank A.Ş. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı - Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü - Toprak Reformu Genel Müdürlüğü - Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı - Türkiye Halk Sağlığı Kurumu İçişleri Bakanlığı - Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü -Belediyeler SLAYT DEĞİŞTİRİLMİŞTİR.

Türkiye’deki su ile ilgili kurumlar ve sorumlulukları   Orman ve Su İşleri Bakanlığı Nehir havzalarının yönetimi, su kaynaklarının korunması ve planlanması, su kalitesinin belirlenmesi ve izlenmesi, taşkın yönetimi planlaması, kurak dönem su planlaması, su hukuku ve politikasının geliştirilmesi, su güvenliğinin sağlanması, ulusal su bilgi sisteminin kurulması DSİ Su yapılarının (depolama, taşkın koruma, sulama, HES, su ve atıksu arıtma tesisleri) planlaması tasarımı ve işletilmesi, su kaynaklarının geliştirilmesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre mevzuatını uygulamak ve denetimini yapmak, izin, denetleme, yaptırım, izleme (kısmen), ÇED, arıtma tesisi onayı. atıksu arıtma tesisi proje, ihale ve yapım işleri, finansman  Sağlık Bakanlığı İçme suyu, kaynak suyu, mineral ve şifalı suların kalitesini kontrol edilmesi, içme suyu standartlarının oluşturulması   İlbank A.Ş. Kentsel yerleşimlerdeki yağmur suyu drenajı, su ve atık su arıtma tesislerinin tasarımı ve finansmanı Kalkınma Bakanlığı  Su kaynakları yatırımlarının genel planlamasının yapılması Büyükşehir Belediyeleri Kentsel su altyapı tesislerinin planlanması, inşaası ve işletilmesi, Evsel ve endüstriyel atık su deşarjlarının izlenmesi, denetlenmesi BU SLAYT DEĞİŞTİRİLMİŞTİR. 16 16

Türkiye’deki su ile ilgili Kurumlar ve sorumlulukları Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı  Tarımsal alanların yönetimi ve meralar, balıkçılık ve su ürünleri mevzuatı ve sahaların kalitesinin izlenmesi, zirai ilaç kontrolünün yapılması ve izlenmesi Kültür ve Turizm Bakanlığı  Turistik bölgelerin ve merkezlerin planlanması; su, atıksu ve katı atık bertarafı altyapı hizmetlerinin planlanması ve kontrolü Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji üretiminin planlanması, denetimi, izlenmesi İl Özel İdareleri Belediyeler dışındaki alanlara içme suyu, kanalizasyon, sulama suyu hizmetlerinin verilmesi MTA Genel Müdürlüğü Jeotermal sular ve doğal mineralli suların araştırılması, izlenmesi TÜİK Su istatistiklerinin üretilmesi veya üretiminin sağlanması Meteoroloji Genel Müdürlüğü Hava tahmini, yağış ve iklimle ilgili verilerin elde edilmesi, değerlendirilmesi, yayımlanması İl Özel İdarelerinin Durumunun kontrol edilmesi

Türkiye’deki Su İle İlgili Kurumlar Ve Sorumlulukları Dışişleri Bakanlığı Sınır aşan ve sınır oluşturan sular, uluslararası sözleşmeler İçişleri Bakanlığı Büyükşehir dışındaki alanlarda doğal mineralli su ve kaynak suyu işletme ruhsatı vermek Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Limanlar, barınaklar ve bunlarla ilgili teçhizat ve tesisler, kıyı koruma yapıları, kıyı yapı ve tesislerinden, her türlü kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, özel idareler, tüzel ve gerçek kişilerce yaptırılacakların proje ve şartnamelerini inceleyip tasdik etmek Su Kullanıcı Örgütleri (Sulama Birlik ve Kooperatifleri) Sorumluluklarındaki tesislerin işletme, bakım ve yönetimi Araştırma Kuruluşları (Üniversiteler, TÜBİTAK, Su Enstitüleri) Su ile ilgili araştırma yapmak ve veri üretmek Sivil Toplum Kuruluşları Su ile ilgili araştırma yapmak ve veri üretmek, politika geliştirilmesine katkıda bulunmak

Türkiye’de Mevcut Su Yönetimine Genel Yaklaşım Kirliliği önleme odaklı Belirli su kütlelerini kapsayan tekil çözüm Kendi içinde veya diğer politikalarla bütünleştirilmemiş çözüm arayışları Tekil su taleplerini karşılama odaklı İdari sınırlara bağımlı su yönetimi yaklaşımı Yönetim anlayışının tüm aktörleri kapsamaması Kurumlararası koordinasyon eksikliği Su hukuku ve politikası uzman eksikliği SONUÇ Su yönetimi verimi düşük

Su Politikası Yaklaşımı Ne Olmalı? Suyun havza temelli yönetimi Kirleten ve kullanan öder prensibi Suyun ekolojik kalitesinin korunması Kirliliğin kaynağında önlenmesi Kirliliğin kaynağında azaltılması Kirliliği önleyici teknolojilerin kullanılması

İhtiyaç Ne? Havza Bazında Suyun Yönetimini Sağlamak Kurumlar Arası Koordinasyon Ulusal Su Politikasını Geliştirmek

Yönetimsel karmaşanın giderilmesi, AB Su Çerçeve Direktifine uyum ihtiyacı çerçevesinde Ulusal ve Uluslararası düzeyde koordinasyon sağlamak, Su kaynaklarının havza bazında kalite ve miktar olarak değerlendirilmesinde koordinasyon sağlamak, Su mevzuatı hazırlamak üzere, 4 Temmuz 2011 tarihli ve 27984 (Mükerrer) Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 645 sayılı KHK ile kurulmuştur.

SYGM Görevleri - I 1. Planlama (Havza Eylem ve Yönetim Planları) 2. Koordinasyon 3. Su Politikası, Sınıraşan ve Sınıroluşturan Sular 4. Su ile Alakalı Uluslararası İlişkiler 5. Su Hukuku ve Mevzuat Geliştirme, Su Güvenliği 6. Envanter ve Ulusal Su Bilgi Sistemi 7. Havza Esaslı Sektörel Su Tahsisi 8. Su Kütlelerinin Kalitesini Belirleme ve Sınıflandırma 9. Alıcı Ortam Su Kalite Standardı ve Kriterleri Geliştirme

SYGM Görevleri - II 10. Hassas Alanların Belirlenmesi ve Yönetimi 11. İzleme İstasyonlarını, İzlenecek Parametreleri, İzleme Periyotlarını ve Metotlarını Belirleme 12. İzleme Programı Hazırlama ve Uygulamaları İzleme 13. Kalite Ölçümlerinin Koordinasyonu 14. Taşkın Yönetimi Planlaması 15. Kuraklık Yönetimi Planlaması 16. İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisi ve Uyum 17. Su Verimliliği 18. Arıtma Sistemleri ve Su Teknolojisi 19. Su Kaynaklarının Modellenmesi 20. Yeraltı Sularının Kalitesinin Yönetilmesi

Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Faaliyetleri

Çevre Faslı Müzakere Süreci Çevre faslı tarama toplantıları 2006 yılında tamamlanmış ve Fasıl 2009 yılında açılmıştır. Çevre ve Orman Bakanlığı; Ulusal Program ve AB Çevre Mevzuatı uyum çalışmalarından sorumlu kurumdur. Çevre faslı tarama toplantıları 2006 yılında tamamlanmıştır.

Çevre Faslı Kapanış Kriterleri Avrupa Birliği’nin yatay ve çerçeve çevre müktesebatını kabul etmesi, SÇD’yi kabul ederek ilerleme sağlaması ve uyumlaştırılması. Nehir Havza Yönetim Planlarını Hazırlaması Endüstriyel kirlilik ve risk yönetimi çevre müktesebatını kabul etmesi. Doğa Koruma, atık ve geri kalan sektörler Denetimi de esas alacak koordinasyonu ve idari kapasiteyi geliştirecek Ek Protokol yükümlülüklerini yerine getirmesi Su Kanunu başta olmak üzere, su alanında hazırlanan mevzuatın çoğu AB mevzuatının uyumlaştırılması kapsamında yürütülmektedir. 27 27

Mevzuat/su Kanunu İhtiyacı 1926’da çıkarılan 831 sayılı Sular Hakkında Kanun’un ihtiyaca cevap vermemesi Mevcut su mevzuatındaki yetki ve sorumluluk karmaşası: Yetkili ve sorumlu kurum ve kuruluşların mümkün olduğu kadar azaltılması AB Su Çerçeve Direktifi ile uyum ihtiyacı Su ile ilgili mevzuattaki boşlukların doldurulması Suyun sadece miktarının değil kalitesinin de dikkate alınma zorunluluğu

Yeni Su Kanununun Getirileri Su Yönetimindeki Çok Başlılığın Önüne Geçilmesi Havza Bazında Su Yönetimi Suyun Miktar ve Kalite Olarak Yönetimi Havza Bazında Tahsis, Taşkın Yönetim Planları Hazırlanması ve İmar Planlarında Bunların Dikkate Alınması, Ulusal Su Planı Hazırlanması Ulusal Su Bilgi Sisteminin Kurulması Su Kullanımında ve Su Yapılarının İnşaasında Doğal Hayatın Dikkate Alınması AB Su Çerçeve Direktifine Uyumun Sağlanması

Özet olarak 2011 yılından bugüne kadar; Mevzuat Çalışmaları Özet olarak 2011 yılından bugüne kadar; 14 adet mevzuat yayınlanmıştır. 4 adet mevzuat yayınlanmak üzere ilgili birime iletilmiştir. 8 adet mevzuatın hazırlık çalışmaları devam etmektedir.

Özet olarak 2011 yılından bugüne kadar; Proje Çalışmaları Özet olarak 2011 yılından bugüne kadar; 27 adet proje başarıyla bitirilmiştir. 19 adet proje devam etmektedir. 16 adet proje planlanmıştır.

Havza Esaslı Projeler Devam eden Planlanan Tamamlanmış 17.01.2019 HKEP'larının NHYP'lere Dönüştürülmesi NHYP Kapsamında Ekonomik Analiz ve Su Verimliliği Çalışmaları için TA Kurak Yönetim Ve Eylem Planları Hazırlanması Projesi İklim Değişikliği Adaptasyon Stratejisi Geliştirme Taşkın Risk Yönetim Planlarının Hazırlanması Projesi Dsi Master Planı Çevresel Kalite Hedeflerin Belirlenmesine Yönelik Metodolojinin Geliştirilmesi SKİ Kapasisite Geliştirme için Havza izleme Programları ve izleme kılavuzları, ve Ulusal izleme Planı Online İzleme Havza İzleme Ve Referans Noktalarının Belirlenmesi Tehlikeli Madde Kirliliği Kontrolü Projesi BİKOP Entegre havza yönetimi Projesi Hassas Alanlarda Su Kalitesi Belirleme Akarçay   Antalya Aras Asi B.Akdeniz B. Karadeniz Burdur B.Menderes Ceyhan Çoruh D. Akdeniz D. Karadeniz Fırat – Dicle Gediz Kızılırmak Konya Kuzey Ege K. Menderes Marmara Meriç - Ergene Sakarya Seyhan Susurluk Van Yeşilırmak 17.01.2019

Havza Koruma Eylem Planları (HKEP) Gaye; Havza bazında kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerin belirlenmek, su kaynaklarının kontrollü ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak

HKEP Eylemler Eylem 1 Kentsel Atıksu Yönetimi Eylem 2 Endüstriyel Atıksu Yönetimi Eylem 3 Katı Atık Yönetimi Eylem 4 Yayılı Kaynaklı Kirlilik Yönetimi ve Kontrolü Eylem 5 Ağaçlandırma, Sel, Erozyon Kontrolü Eylem 6 Arıtma Çamuru Kontrolü Eylem 7 İçme Suyu Havzalarında Havza Koruma Planlarının Hazırlanması Eylem 8 Taşkın Yönetimi Eylem 9 Kuraklık Yönetimi Eylem 10 İzleme, Envanter ve Su Bilgi Sistemi Çalışmaları Eylem 11 Su Yatırımları Eylem 12 Arıtılmış Atıksuların Yeniden Kullanımı Eylem 13 İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisinin Kontrolü Eylem 14 Sektörel Tahsis Planları Eylem 15 Sıcak Noktalarda Getirilecek Çözümler 17.01.2019

Havza Esaslı Yapılanma Su Yönetiminde Havza Esaslı Yapılanma Merkezde toplanır. Su politikaları belirlenir. Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu Havza çalışmaları değerlendirilir. Sonuçları Su Yönetimi Koordinasyon Kuruluna raporlanır. Havza Yönlendirme Kurulu 25 Havzada toplanır. Suların korunması ve kullanılması konularında kurumların yapacakları çalışmaların koordinasyonu sağlanır. Havza Yönetim Heyetleri 17.01.2019

Tehlikeli Maddelerden Meydan Gelen Su Kirliliği TMKK (2011-2013) KIYITEMA (2012-2014) BİKOP (2012-2014) İç sularda noktasal kaynaklı kirlilik Kıyı ve geçiş sularında noktasal kaynaklı kirlilik İç sular ile kıyı ve geçiş sularında yayılı kaynaklı kirlilik Ergene Havzası Susurluk Havzası Konya Kapalı Havzası İzmit Körfezi İzmir-Nemrut ve Aliağa Körfezleri İskenderun Körfezi Samsun Limanı Büyük Menderes Havzası Fırat-Dicle Havzası Seyhan-Ceyhan Havzası Amasya, Manisa, Sakarya illeri

Tehlikeli Maddelerden Meydan Gelen Su Kirliliği TMKK-KIYITEMA-BİKOP Proje Kapsamında Yürütülen Çalışmalar ve Elde Edilen Çıktılar: Endüstriyel faaliyetler ile zirai faaliyetler sonucunda su kaynaklarına ulaşan noktasal ve yayılı kaynaklı tehlikeli maddeler ile bunların kaynakları belirlendi. Tesis ve alıcı ortam izleme çalışmaları gerçekleştirildi. Ulusal spesifik kirletici listesi oluşturuldu. Spesifik kirleticiler için çevresel kalite standartları belirlendi. Tehlikeli Maddeler Bilgi Sistemi geliştirildi. 118 noktasal kaynaklı ve 160 yayılı kaynaklı spesifik kirletici

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ:TÜBİTAK-MAM PROJENİN HEDEFLERİ: Türkiye’de Havza Bazında Hassas Alanların ve Su Kalitesi Hedeflerinin Belirlenmesi Projesi PROJENİN SÜRESİ : 2012-2015 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ:TÜBİTAK-MAM PROJENİN HEDEFLERİ: 1 Hassas su alanları ile nitrata hassas su alanlarının ve hassas bölgelerin belirlenmesi, 2 Hassas su kütlelerinde su kalitesi hedeflerinin belirlenmesi, 3 Su kalitesinin iyileştirilmesine yönelik noktasal ve yayılı kaynaklardan gelen kirliliklerin önlenmesi için alınacak tedbirlerin belirlenmesi, 4 Hassas su kütleleri ve hassas bölgelerin yönetimi ile ilgili taslak mevzuat hazırlanmasıdır.

Taşkın Yönetim Planlarının Hazırlanması Projesi Projelerin aşamaları; Taşkın riski altında kalabilecek alanlar değerlendirilecek. Değişik tekerrür debilerine bağlı olarak taşkın suyunun arazide yayılacağı alan belirlenerek harita üzerine işlenerek gösterilecek. Taşkın tehlike haritaları üzerinde , tehlikenin risk açısından sınıflandırması yapılacak ve harita üzerine işlenerek gösterilecek. Taşkın öncesinde, taşkın anında ve taşkın sonrasında yapılması gereken eylemleri gösterir bir plan hazırlanacak.

Taşkın Yönetim Planlarının Hazırlanması Projesi Ceyhan, Sakarya ve Susurluk Havzalarında Taşkın Yönetim Planlarının hazırlanması Projelerine 2015 yılı içerisinde başlanacaktır. Kuzey Ege ve Doğu Akdeniz Havzaları Taşkın Yönetim Planlarının hazırlanması Projeleri IPA ya teklif edilmiştir

Kuraklık Yönetim Planlarının Hazırlanması Projesi Doğu Akdeniz, Kuzey Ege ve Küçük Menderes Havzaları Kuraklık Yönetim Planı hazırlanması projelerine 2015 yılı içerisinde başlanacaktır. Gediz Havzası için IPA Projesi teklif edilmiştir.

İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisi Projesi İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisi Projesi 2013 yılında başlamış olup 2016 yılında tamamlanacaktır.

Ulusal İzleme Ağı 12 Havza için İzleme Programları 2015 yılında tamamlanacaktır. 13 Havza için İzleme Programları hazırlandı. Büyük Menderes, Sakarya, Susurluk, Ergene, Akarçay, Konya Kapalı, Batı Karadeniz, Yeşilırmak, Doğu Akdeniz, Seyhan, Asi, Ceyhan, Batı Akdeniz Marmara, Kuzey Ege, Gediz, Küçük Menderes, Antalya, Burdur, Kızılırmak, Fırat-Dicle, Doğu Karadeniz, Çoruh, Aras, Van Gölü Havzaları BU SLAYT DEĞİŞTİRİLMİŞTİR. Böylece Su Çerçeve Direktifine uygun Ulusal İzleme Ağı kurulmuş olacaktır. Ayrıca Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmeliğin ana hedefi gerçekleşmiş olacaktır.

Otomatik Sürekli Ölçüm İstasyonları Kurulmaktadır BU SLAYT DEĞİŞTİRİLMİŞTİR.

Yeraltı Suyu Yönetmeliği Ve Eylem Planı Genelgesi Yeraltı suyunun miktar ve kalitesinin bütüncül bir şekilde yönetimini sağlamak maksadıyla hazırlanan “Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik” 07.04.2012 tarih ve 28257 sayılı RG. de yayımlanmıştır. Yönetmeliğin uygulanması maksadıyla hazırlanan “Eylem Planı” 2013/5 sayılı Bakanlık Genelgesi ekinde 11.07.2013 tarihinde imzalanarak yürürlük kazanmıştır.

Ulusal Su Bilgi Sistem(USBS) Modülleri

Teşekkür ederim.