İŞLETME BÜTÇELERİ Çağatay ORÇUN

İşletme Nedir? * İnsan ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan, * Üretim faktörlerini verimli bir şekilde kullanarak ekonomik mal ve hizmet üreten ve * Temel amacı kar maksimizasyonu, faaliyet sürekliliği ve sosyal sorumluluk olan ekonomideki en küçük birimlerdir.

Kar Maksimizasyonu Nedir?

İşletme Fonksiyonları Nelerdir? Fon tedariki ve kullanımına yönelik doğru ve isabetli kararlardır. ÜRETİM FİNANS PAZARLAMA YÖNETİM Amaçların etkili ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesi için bir gruba yön vermek, onları koordine etmek anlamına gelmektedir. Slayt 4

Yönetim Fonksiyonları Nelerdir?

Planlama Nedir? Planlama; işletmenin kuruluş amacının çizdiği genel sınırlar içinde uygulamaya dönük özel amaçların ve bu amaçlara nasıl ulaşılacağının belirlenmesidir. * Planlama çalışmalarının başlıca aşamaları; Öngörülen amacın belirlenmesi, Belirlenen amaca ulaşılmasını sağlayan seçeneklerin araştırılması, Seçenekler arasında en uygun olanının saptanması, Saptanan seçeneğe göre; neyin, nerede ve nasıl yapılacağını gösteren bir planın hazırlanması aşamalarından oluşur.

Kapsadığı süreye göre planlar; Uzun vadeli planlar; birden fazla faaliyet dönemini içeren, stratejik planlardır. Buna karşın, uzun vadeli planlar doğrultusunda en çok bir faaliyet dönemini içeren kısa vadeli (yıllık) planlarda (bütçeler) hazırlanır.

Stratejik Planlama Uzun vadeli planlama, bir işletmenin bir yıldan daha uzun vadelerde ulaşmayı istediği hedefleri doğrultusunda gelecek faaliyetlerinin yönlendirilmesi ve kontrol edilmesi amacıyla gerçekleştirilen sistematik bir süreç olarak tanımlanır. Stratejik planlama ile işletmelerin var olma ve gelişim mücadelesinin ana çizgileri belirlenmektedir.

Firma Yaşam Eğrisi

Bütçeleme Kısa vadeli planlama, geleceğin değil cari dönemin çevresel şartlarına, firmaların sahip oldukları mevcut fiziksel, beşeri ve finansal kaynaklara göre maksimum bir yıllık süreye ait yol haritasını çizmeye çalışmaktadır. Bütçeleme, uzun süreli planların gerçekleşmesini sağlamaya yönelik kaynak tahsisleri ve kar planlarının yapılması süreci olarak ifade edilebilir.

Planlama Süreci

Temel Kavramlar Bütçe, gelecek faaliyet dönemi için, işletmenin amaçlarına, hedeflerine ve işletme politikalarına uygun olarak işletme yönetimi tarafından hazırlanan, gelecek dönem faaliyetlerini ve sonuçlarını parasal olarak ifade eden raporlara verilen addır. İşletme bütçeleri, planlama fonksiyonunun bir parçası olup, işletmelerin saptanmış amaçlarının gerçekleştirilmesinde ve yürütülmesinde yararlanılan araçlardır.

İşletme bütçelerinin hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken hususlar; Bütçe hedefleri açık bir şekilde saptanmalıdır. Hedeflerin ve bütçe varsayımlarının gerçekçi bir şekilde saptanmış olması gerekir. Bütçeler sorumluluk merkezleri itibari ile hazırlanmalıdır. Bütçeyi uygulayacak birimlerin bütçeleme sürecine aktif katılımı sağlanmalıdır. Bütçeler üst yönetim tarafından desteklenmeli ve sahip çıkılmalıdır. Uygulama döneminde bütçelerde çok zorunlu olmadıkça revizyona gidilmemelidir.

Bütçelerin işletmelere sağladığı başlıca yararlar; İşletmenin amaçlarını saptayarak temel politikaları belirler. İşletmenin amacına ulaşmak için gerekli üretim araçlarını belirler. İşletme yönetimine, akılcı karar alma geleneğini yerleştirir. Kesin hedefleri belirler. Bütçeler çeşitli departman yöneticilerinin eylemlerini koordine eder. Bütçeler, işletme yönetimini, üretim faktörlerini en verimli şekilde kullanılması için plan yapmaya zorlar. Bütçeler; eylemlerin dönemsel analiz ve değerlendirilmesini yaparak bütçelenmiş sonuçları ve fiili sonuçlar ile arasındaki farkları ortaya çıkarır. Böylece yöneticilerin gerekli önlemleri zamanında almalarına yardımcı olur.

İşletme Bütçelerinin İlkeleri Nelerdir? Yönetimin desteği ilkesi, Örgütsel uyum ilkesi, Katılımcılık ilkesi, Sorumluluk muhasebesi ilkesi, Geçerlilik ilkesi ve Esnek uygulama ilkesi.

Yönetimin Desteği İlkesi: Bütçelerden yarar sağlanabilmesi, bütçenin tüm yönetim basamakları ve özellikle üst düzeyde işletme yönetimi tarafından tam olarak desteklenmesine bağlıdır. Örgütsel Uyum İlkesi: Bütçe, yetki ve sorumlulukları açıkça belirlenmiş sağlıklı bir örgüt yapısına dayanmaktadır. İşletme bütçelerinde belirlenen amaçlar, politikalar ve planlar kişiler yoluyla uygulamaya konulup gerçekleştirileceğinden işletme bütçeleri, yetki ve sorumluluk merkezleri itibariyle düzenlenip uygulamaya konulmalıdır.

Katılımcılık İlkesi: Bu ilkeye göre bütçelerde belirlenen amaçların ve planların gerçekleştirilmesi için bütçelerin düzenlenmesine tüm yönetim kademelerinin katılması gerekir. Bu sayede üst yönetim, alt birimler hakkında bilgi sahibi olurken; alt birimlerde işletmenin gelecekle ilgili amaçları, planları ve sorunları hakkında bilgi sahibi olurlar. Sorumluluk Muhasebesi İlkesi: Alt birimlerde istenilen amaç ve hedefler çerçevesinde başarı ölçütlerinin değerlendirilebilmesi için, sorumluluk merkezleri oluşturulmaktadır. Örneğin kar ve yatırım merkezleri vb.

Geçerlilik İlkesi: Yönetimin amaç ve hedeflerin belirlenmesi noktasında, gereksiz kötümserlik ve yersiz iyimserlikten kaçınmaları gerekliliğini ifade etmektedir. Esnek Uygulama İlkesi: İşletme bütçelerinin gerekli görülen durumlarda ve değişen koşullar karşısında değiştirilebileceğini ve yeniden düzenlenebileceğini ifade eder.

Bütçelerin Zayıf Yönleri İşletme bütçeleri tahminlere dayanır, İş hayatı dinamiktir, İşletme bütçeleri kendiliğinden işlemez, İşletme bütçeleri yönetimin yerini alamaz.

İşletme bütçeleri tahminlere dayanır. İşletme bütçelerinin güçlü ya da zayıf olması, yapılan tahminlerin doğruluk derecesine bağlıdır. Yanlış tahminler bütçeyi zayıflatıp tümüyle faydasız kılarken, doğru tahminler bütçeyi güçlendirip faydalı bir yönetim aracı haline getirir.

İş hayatı dinamiktir. İşletme bütçeleri uzun bir zaman dilimi içinde hazırlanır. Gerek hazırlık gerekse uygulama aşamasında koşullar değişebilir. Bu nedenle bütçeler sürekli gözden geçirilmeli ve değişen koşullara uydurulmalıdır. Bütçeler iş hayatındaki dinamikliğe uygun olarak esnek bir yapıda hazırlanmalıdır.

İşletme bütçeleri kendiliğinden işlemez. İşletme bütçeleri hazırlandıktan sonra kendiliğinden işleyen bir araç değildir. Bütçeyi başarılı kılan temel etmen, üst yönetim ve işletme çalışanlarının çabasıdır. Bu nedenle başarılı bir bütçe uygulaması için işletmede bütçe bilincinin geliştirilmesi ve bütçenin beşeri yönüne ağırlık verilmesi çok önemlidir.

İşletme bütçeleri yönetimin yerini alamaz. İşletme bütçeleri yönetim faaliyetlerinin etkin bir biçimde yerine getirilmesinin önemli araçlarından birisidir. Fakat hiçbir zaman yönetim kendisi değildir. Bütçe, akıllıca kullanılan ve ondan en yüksek düzeyde fayda edilmeye çalışılan bir yönetim aracı olmalıdır.

Bütçelerin Başarısızlık Nedenleri Bütçeden çok şey beklemek, acele hazırlayıp çabuk uygulamaya geçmek, Kötü örgütlenme, elverişsiz denetim ve yönetim, Yetersiz işlem ve maliyet muhasebesi, Geçmişe ait istatistiklerin yetersizliği, Sonuçların yorumunu yanlış yapma, Tahminleri düzeltmeme yani bütçede esnekliğin yokluğu, Yetersiz pazar araştırması, Miktar bilgilerinin iyi kullanılmaması ve Üretim ve stoklar arasında uyumlaştırma kurulmaması.

Bütçeleme Süreci Genel bir işletme bütçesi birçok alt bütçenin birleşiminden oluştuğuna göre, bu bütçeler arasında yakın bir ilişki söz konusu olup, birinin hazırlanması diğer bütçenin tamamlanmasına bağlı olabilir. Örneğin satış bütçesi yapılmadan üretim bütçesi hazırlanamaz, üretim bütçesi olmadan tedarik veya üretim maliyeti bütçesi hazırlanamaz. Bu nedenle genel işletme bütçesinin zamanında tamamlanabilmesi için bütçeleme sürecinin koordineli bir şekilde yürütülebilmesi ve bu sürecin bir takvime bağlanması gerekmektedir.

Her işletme için ayrı olabilecek bu takvimde sırası ile yapılacak işler genel olarak aşağıdaki gibi özetlenebilir; 1. Planlama varsayımlarının belirlenmesi 2. Satış tahminlerinin yapılması 3. İlk taslakların hazırlanması 4. Bütçe tahminlerinin karşılaştırılması ve uzlaşma 5. Koordinasyon ve gözden geçirme 6. Onay

Bütçeleme Süreci