SPORDA TEKNİK ve TAKTİK ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ SPORTİF TAKTİK 5. hafta Antrenörlük Eğitimi Bölümü Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Sportif taktik Taktik davranış; sportif bir hedefe ulaşmak için sporcunun kondisyonel yeteneklerini, sportif tekniğini ve psikolojik gücünü mümkün olan en iyi şekilde kullanması ve uygulamasıdır. Taktik, belirlenmiş bir amaca ulaşmak için yapılan kısa süreli ve kurallı bir mücadelede (müsabaka) rakip ya da rakiplere karşı optimum sportif başarıyı elde etmek için oluşturulan davranış planlarından ve karar alternatiflerinden oluşan bir sistemdir. BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Sportif taktik Takım oyunlarında ise taktik, sporcuların bireysel, grup ve takım halinde saha, zaman, rakip ve kendi takım arkadaşını dikkate alarak nerede, ne zaman, nasıl ve ne şekilde davranması gerektiğidir. Taktik verimlilik Durumları değerlendirmeye yani algılama yeteneğine Buna uygun süreci bilmeye Buna uygun teknomotorik reaksiyon yeteneğine bağlıdır. BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Taktiğin sınıflandırılması TAKTİK TAKTİK TAKTİK Genel Taktik Özel Taktik Bireysel Taktik Kolektif taktik Bireysel Taktik Grup taktiği Takım taktiği Taktiğin genel ve özel kurallarını içerir. Yapılan spor dalına özgü taktiktir. Müsabakada bir sporcunun amaca yönelik davranışlarını içerir. İki ya da daha çok sporcunun işbirliği içinde ortaya koyduğu taktik anlayıştır. TAKTİK Bireysel Müsabakalarda Taktik Hücum taktiği, savunma taktiği Basketbolda, futbolda hücum taktiği, savunma taktiği İkili Mücadele Sporlarında Taktik Takım Müsabakalarında Taktik BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Taktiğin uygulama aşamaları Rodinov’a göre taktik karar, önce sporcunun zihninde gerçekleşir ve uygulama bunu takip eder. Taktik uygulama şu sırayla gerçekleşir: Müsabaka pozisyonunu algılamak ve analiz etmek, Düşünce olarak çözümü bulmak, Taktik görevin motorik çözümünü gerçekleştirmek. ALGILA ÇÖZÜM BUL UYGULA İLK İKİ AŞAMA KARAR VERME, 3. AŞAMA İSE EYLEM AŞAMASIDIR. BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Taktiğin uygulama aşamaları Müsabaka pozisyonunu algılamak ve analiz etmek Bu aşamanın kalitesi şunlara bağlıdır: Dikkat, bir konuya yoğunlaşabilme yeteneğinin kalitesi (İkincil derecede öneme sahip konularla, asıl konuya yoğunlaşabilmenin ayrımını yapabilme) Algılardan elde edilen bilgilerin çokluğuna Pozisyon devamının gelişimini önceden sezmeye Kendi davranış alanı için temel oluşturmak üzere doğru hesaplama yeteneklerine BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Taktiğin uygulama aşamaları Düşünce olarak çözümü bulmak Bu kavram aynı zamanda taktik düşünce olarak da kabul edilir ve taktik düşünce düzeyi şu elemanlardan oluşur: Müsabaka kurallarının katılan sporcular, antrenörler ve hakem tarafından bilinmesi ve aynı şekilde değerlendirilmesi (Örneğin, antrenörün yapacağı yanlış oyuncu değiştirme sonunda müsabakanın kaybedilmesi gibi) Rakibin davranışlarına ya da gelişen durumlara göre kendi davranışlarını düzenleyebilmek için belirli pozisyonlarda nasıl davranılacağına ait taktik kuralları bilmek Düşünce olarak çözümler üretmek için kullanılmak üzere hafızada toplanmış deneyimlere ait bilgilerin kalitesi ve miktarı Dış faktörler (seyirci, çevre koşulları vb.) BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Taktiğin uygulama aşamaları Taktik görevin motorik çözümünü gerçekleştirmek Taktik görevin hareketsel çözümü, önceki iki aşamanın sonucu olarak görülür. Uygulama sporcunun deneyiminde yer alan, bilinçli bir sonuç olarak ortaya çıkar. Sporcu problemi olumlu bir şekilde çözer ve ileride benzer durumlarda aynı çözüm olumsuz olursa; çözümlerde başarısızlığın sebeplerini bulabilmek için uygulamayı analiz eder. Başarısızlığın sebebi; müsabaka pozisyonlarını yetersiz algılama ve analiz olabileceği gibi, düşünce sürecinin yetersiz geliştirilmiş olması, yanlış teknik ve fiziksel gücün yetersizliği de olabilir. Olumlu sonuçlanan uygulama sık sık tekrar edilir ve böylece taktik beceri oluşturulur. Ancak unutmamak gerekir ki yenilgiden de yenilginin şartları öğrenilebilir. BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Taktik Eğitim Sporcunun taktik hazırlığı, müsabakada ortaya çıkabilen sorunları gerçekçi yöntemlerle çözümlemeyi amaçlar. Problem çözmenin etkinliği, zihinsel, sensomotorik ve psikolojik özelliklere bağlıdır. Sporcu taktik problemi çözmeye yönelik taktik eğitiminde aşağıdaki sırayla yeteneklerin eğitilmesi gerekir: Algılama (hissetme) sürati Operatif (hareketsel planda) düşünebilme Hareket sürati, koordinasyon yeteneği gibi sensomotorik özelliklerin geliştirilmesi Psikolojik yetenekler BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Taktik Eğitim Operatif düşünebilme (hareketsel planda) yeteneği üç bileşenden oluşur: 1. Yapı oluşturma Yani yapısal yaklaşımla bir davranış bütünü oluşturan elementlerin birbiriyle ilişkisini kurarak en büyük davranış birimi oluşturmak demektir. Örneğin, basketbolda oyuncunun içerisinde bulunduğu ortamda karşı karşıya olduğu elementler top, pota, arkadaşı ve rakibidir. Bunlar oyunun bütününü gerçekleştirir. 2. Dinamik elementi tanıma (Önemli olanı ayırt edebilme) Bir basketbolcu için temel amaç; topun rakibin çemberinden geçmesidir. Oyuncu daima kendini bu amaca yaklaştıracak yol izler. Savunmada ribaund alan bir basketbolcu her şeyden önce hızlı hücumu başlatmak için var olan şartlar altında değerlendirmesini yapar. Söz konusu görevin çözümüne yönelik yeni dinamik bir yapı oluşturur. Kararı verip olayı başlatma, görevin çözümünde dinamik bir elementtir. 3. Seçenekler hakkında karar verme eğilimi Topa sahip olan hücum oyuncusu bilinçli bir seçim yapar; ya sahanın köşesinde bulunan forvet arkadaşına topu verecekmiş gibi yaparak rakibin ona çıkmasını sağlar ve topu atış koridorundaki pivot arkadaşına verir ya da savunma oyuncusunun dışarı çıkmayıp pivot oyuncusuyla kaldığını görerek forvete pas verir. Topa sahip olan sporcunun başka bir alternatifi daha vardır: Kendisi şut atabilir. Oyuncu tüm seçenekleri önceden düşünce olarak yaşar ve çözüm için en uygun olanı uygular.

Taktik Eğitimin Bileşenleri Taktik eğitimi ilke olarak spor dalına özgü bir eğitimdir. Taktik antrenmanı ise çoğu kez amaca yönelik taktik önlemlerin sistematize edilmesiyle bunların uygulanmasını kapsar. Taktik uygulamaların hepsi duruma bağlı davranışlardır. Bu sebeple taktik problemlerin çözümü; sahip olunan teknik, kondisyonel ve çevre koşullarını da göz önünde bulundurarak somut, müsabakaya özgü problemlerin çözümü şeklinde gerçekleştirilir. BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Taktik Eğitimin Bileşenleri Barth taktik eğitimin bileşenleri üç bölümde ele alır: 1. Araştırmak 2. Gizlemek 3. Gerekli manevraları yapmak Müsabakanın akışı üzerinde etkili olmayı amaçlayan rakip davranışlarının önemli sinyallerini tanımak amacıyla, çoğu kez gözlem ve değerlendirmeye dayanan çalışmalardır. Rakipte kendi niyeti hakkında yanlış düşünceler yaratmayı sağlamak demektir. Duruma uygun davranış uygulamasını içerir. Örneğin takım oyunlarında bölge savunmasının değişik amaçlarla değişik varyasyonlarının uygulanması, bisikletçinin ara ataklar yapması… BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ

Taktik Eğitimin Aşamaları Taktik eğitim, teknik gelişmişlik düzeyine bağlıdır ve eğitimi aşağıdaki gibi aşamalara ayrılabilir: Basamak: Karar vermeyi gerektiren belirli durumlarla, müsabaka davranışlarını tipik özellikleriyle tekrar etmek. Bu basamağın amacı, sporcunun tipik özelliklerini tanıyabilmek ve giderek artan bir hızla davranışı gerçekleştirmektir. Basamak: Müsabaka pozisyonu hissetmek (sezinlemek). Bir başka anlatımla sporcunun rakibin muhtemel karakteristik davranışlarına dayanarak kendi davranışlarının gelişimini belirlemesi sağlanır. Basamak: Rakibin beklenen davranışları hakkında muhtemel bilgiler veren davranışları tanımak, doğru ve zaman kazandıran kararları vermeye yardım eder. Düşünce oyunları, küçük oyunlar, rekreasyon karakterindeki oyunlarda gelişime katkıda bulunur. Özel taktik gelişimi için değişik rakiplere karşı çok müsabaka yapmak yararlı olur. BSA 410 Sporda Teknik ve Taktik Öğretim Yöntemleri Öğr. Gör. Dr. Elif ÖZ