MADDEYİ TANIYALIM
MADDENİN TÜRLERİ Maddeler kullanıldıkları yere göre farklı isimler alırlar. Ancak bazı durumlarda birinin yerine öteki kullanılır. Örneğin; cetvel bir eşyadır ama kullanım alanından dolayı alet olarak da isimlendirilir. Aynı şekilde şapkayı hem eşya hem de cisim olarak isimlendiririz.
Madde: Çevremizde gördüğümüz hemen her şey maddedir Madde: Çevremizde gördüğümüz hemen her şey maddedir. Hava, su, toprak, taş, kalem, silgi gibi boşlukta yer tutan ve kütlesi olan varlıkları madde olarak isimlendiririz. Cisim, malzeme, alet ve eşya olarak adlandırdığımız her şey maddedir.
Cisim: Maddenin şekil verilmiş haline cisim deriz Cisim: Maddenin şekil verilmiş haline cisim deriz. Şekil verilebilme özelliklerinden dolayı yalnızca katı maddeler cisim olabilir. Eşya: Bir işimizde kullandığımız evde okulda bulunan çantamızda taşıdığımız nesnelerdir. Giyecek, masa, sandalye, dolap gibi cisimler birer eşyadır.
Alet: Maddelere şekil vermek, onlar üzerinde bir iş yapmak için kullandığımız cisimlerdir. Örneğin çekiç, makas, tornavida, toplu iğne gibi cisimler birer alettir. Malzeme: Bir maddenin yada cismin oluşmasında kullanılan bir çok maddeden biri malzemedir. Örneğin ekmek yaparken kullanılan su, un, maya, tuz birer malzemedir.
MADDENİN HALLERİ Maddeler hallerine göre, katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç kısma ayrılırlar. Katı Maddeler: Taş, tahta, hamur, gibi maddeler katı maddelerdir. Katılar akışkan değildir. Katı Maddeler düzgün olmasa da belli şekilleri vardır. Katıların şekilleri dışarıdan bir etki olmadıkça değişmez.
Sıvı Maddeler: Su, zeytinyağı, limonata gibi maddeler sıvı maddelerdir Sıvı Maddeler: Su, zeytinyağı, limonata gibi maddeler sıvı maddelerdir. Sıvı maddeler akışkandır, belirli şekilleri yoktur. Sıvılar konuldukları kabın şeklini alır. Bu nedenle şekilleri değişkendir.
Gaz Maddeler: Hava gaz maddedir. Havayı göremeyiz, elimizle tutamayız Gaz Maddeler: Hava gaz maddedir.Havayı göremeyiz, elimizle tutamayız. Havanın rengi ve kokusu yoktur. Solu alırken vücudumuza giren oksijen, soluk verirken dışarı attığımız karbondioksit birer gaz maddedirler. Gaz maddeler bulundukları kabı tamamen doldurur. Gazların belirli bir şekli yoktur. Gaz maddeler akışkandır. Örneğin içi hava dolu bir balonun herhangi bir ucundan sıktığınızda içindeki hava diğer tarafa akar.Gaz maddeler bulundukları ortamda hızla yayılır.
MADDENİN DEĞİŞİMİ Nesnelerin yapımında ve malzeme olarak kullanılan maddeleri doğal, işlenmiş ve yapay maddeler olarak sınıflandırırız. Doğal Maddeler: Ağaç, taş, demir, altın, sebze, meyve, pamuk gibi doğada kendiliğinden bulunan maddelere doğal maddeler denir. Doğal maddeler, çeşitli ürünleri elde etmek için ham madde olarak kullanılır.
İşlenmiş Maddeler: Doğal maddelerin insanlar tarafından fabrika, atölye vb. yerlerde işlenmesiyle elde edilen maddelerdir.Pamuktan yapılan kumaş yada iplik işlenmiş maddedir. İşlenmiş ürünlerin yapımında kullanılan maddeler malzemedir. Doğal maddelerin işlenmesi ile elde edilen madde yine doğaldır. Pamuk ipliğinin ürünü olan kumaş son üründür.
Yapay Maddeler: Doğal maddelerin yerine kullanılmak üzere çeşitli yollarla yapılan maddelere yapay madde denir. Ağaçtan elde edilen doğal tahta yerine kullanılan sunta yapay maddedir.Sunta, odun talaşının yapıştırılıp sıkıştırılmasıyla elde edilir.
MADDENİN AYRIŞTIRILMASI Karışımlar, karışımı oluşturan maddelerin niteliklerine göre farklı yöntemlerle ayrılırlar. Süzme: Suda çözünmeyen özellikle suda batan katı maddeleri ayırmak için süzme yöntemini kullanırız.Mercimeği yıkarken sudan ayırmak için süzeriz.Bu işlem için süzgeç kullanırız.
Yüzdürme: Suda çözünmeyen, su yüzeyinde kalan katı maddeleri ayırmak için yüzdürme yöntemi kullanılır.Kum-talaş karışımını su dolu kabın içine attığımız da kum batar, talaş yüzer. Su yüzeyinde yüzen talaş böylece kolaylıkla ayrılır.
Eleme: Farklı büyüklükteki katı maddelerden oluşan karışımları ayırmak için eleme yöntemi kullanılır. Örneğin mısır un karışımını eleme yöntemi ile birbirlerinden ayırabiliriz.
Mıknatısla Ayırma: Karışımı oluşturan maddelerden biri mıknatıs ile çekilebilen bir madde ise mıknatısla ayırma yöntemi kullanılır. Toplu iğne –talaş karışımına mıknatısı yaklaştırdığınızda, toplu iğneler mıknatıs tarafından çekilir. Geride talaş kalır.
Buharlaşma:Sıvıların içinde çözülen katı maddeleri ayırmak için buharlaştırma yöntemi kullanılır. Şekerli suyu buharlaştırdığınızda su uçar kabın dibinde şeker kalır