Benzetim 11. Ders İmalat Yönetimde Benzetim

İMALAT SİSTEMLERİ SINIFLANDIRILMASI Mal İmalatı Endüstriyel İmalat Yapı İmalatı (İnşaat Sektörü) Tarımsal ve Hayvancılık Dalında İmalat İmalat Tekniği Proses Tekniği Enerji Tekniği

İmalat Tekniklerine Bağlı Sınıflandırma İmalat Tekniği Atölye Tipi İmalat Akış Tipi İmalat Tek İstasyon veya Montaj Hattı Tek veya küçük seviyeli imalatta Büyük seviyeli imalatta Kitlesel imalatta

ATÖLYE TİPİ İMALAT ve BENZETİMİ İmalat Sistemi Sınırı T11 T12 T1m T21 T22 T2m Tij: Çok amaçlı tezgahlar (Üniversal Tezgahlar) Tn1 Tn2 Tnm Ai: İşler değişik iş parçaları grupları(Parti) A1 A2 Ak

İşin Tezgahlar Arasında Geçirdiği Aşamalar - İşin gelişi ve bekleme hattına alınışı - Bekleme - İşin sırası geldiğinde tezgaha verilmesi - Tezgahta işlenme - İşin tamamlanması ve gelecek tezgaha götürme için bekleme ve taşıma -Gelecek işlemin yapılacağı tezgaha götürülme T1 T2

Atölye Tipi İmalatın Özellikleri Ve Problemleri Atölye tipi imalatta birbirinden çok farklı ürünler elde edilir. Takım tezgahı, su pompası, buhar kazanı vs. Bu ürünlerin parçaları değişik tip tezgahlarda birbirinden çok farklı sıralarla işlenirler. Bu nedenle atölye tipi imalatın organizasyonunda : -Hangi iş parçası -Hangi sayıda -Hangi tezgahta -Ne zaman işlenmelidir? sorularının cevapları üretim verimi açısından önem taşır.

Atölye tipi imalatın verimini arttırmak için çalışmalar Bu amaçla yapılan çalışmalar: Parti Büyüklüğü Hesabı Grup Teknolojisi Sıralama Kuralları Parti Bölme, Parti Paralel İşleme. - Kapasiteye Göre Atölyenin Yüklenmesi

Performans Göstergeleri1 Ortalama iş akış zamanı(dak.) : (i = İşler indisi) N: Benzetim hesabı süresince işlenerek işlemleri tamamlanmış iş sayısı (adet) Ortalama tezgah kul. Oranı (- ) (n:Atölyedeki tezgah grubu sayısı)

Performans Göstergeleri2 Bekleyen ortalama iş hacmi(dk) Benzetim hesabı süresince tezgah önlerinde işleme alınmak için bekleyen işlerin işlem süreleri toplamının ortalama değeri A: Benzetim hesabı süresince alınan gözlem sayısı It: t. gözlem anında bekleme hatlarında bulunan işlerin işlem süreleri toplamı İş gecikme ortalaması(dak) “ +” Erken bitiş(olumlu) “ –“ Geç bitiş (olumsuz)

Atölye Tipi İmalatta Stratejiler - İş akış stratejileri: * Öncelik kuralları * Parti paralel işleme Parti bölme -İş yükleme stratejileri * Değişik iş yükü derecelerinde iş yükleme * Mevcut kapasiteye göre iş yükleme (kapasite dengeleme) (yüke bağlı iş gönderme) -Yatırım stratejileri * Tezgahlara yatırım * Ara transport merkezlerine yatırım * İş gücüne yatırım

ENUZUN:(En uzun işlem süreli iş)(İng.LPT) Öncelik Kuralları Bekleme hatlarında bulunan işlerden tezgah boşaldığında hangisine öncelik verileceğinin belirlenmesidir. İGÖ :( İlk gelen önce) (FIFO,FIFS): Bekleme hattına ilk gelen işe öncelik verilmesidir. Yani işler geliş sırasına göre işleme alınır. SGÖ :(Son gelen önce) (LIFO, LCFSI): Bekleme hattına son gelen işe öncelik verilir. ENKISA:(En kısa işlem süreli iş) [İng.SPT(Shortest Processing Time)] Bekleme hattındaki işlerden en kısa işlem süreli olanı seçilerek tezgaha verilir. ENUZUN:(En uzun işlem süreli iş)(İng.LPT) DENKISA: (Değişik en kısa)(İng. MESPT) Kural uygulanırken belirli bir sınır bekleme zamanını aşan işe öncelik verilir. Bu tür bir iş yoksa, en kısa kuralı normalde uygulanır.

Öncelik Kuralları (devam) ENAZSE: (En az serbestlik süreli iş) Bekleme hattından serbestlik süresi en az olan işe öncelik tanınmasıdır. (Serbestlik Süresi) = - Örneğin bir ürünün teslim tarihi 18. gün ve bugün de 10. gün olsun. 18-10= 8 gün daha var. O ürünün işlemlerin tamamlanması için gereken işlem süreleri toplam 5 gün ise Serbestlik derecesi= 8-5= 3 gündür. Eğer serbestlik derecesi negatif çıkarsa o ürün gecikecek demektir. Bundan başka literatürde 90’ın üzerinde öncelik kuralının tanıtıldığı ve benzetim çalışmalarında değerlendiği belirtilmektedir. (Teslim Anına kadar olan zaman) (İşlemlerin tamamlanması için gereken işlem süreleri toplamı)

İş Geliş Ve İşlem Olayları İşin gelişi ( Dağılım fonksiyonu) Bekleme hattında işleme almaya bekleme Tezgaha yüklenmesi İşleme (Dağılım fonksiyonu) İşlem sonucu gelecek tezgaha nakil için bekleme Gelecek tezgaha nakil Bekleme hattında işleme alınmayı bekleme

Atölye Tipi İmalat Benzetiminde; Bilgisayar Programı Amaç Ana Hedefler Alt İşlemler İşler Kütüğü Oluşturulması Atölye Tipi İmalat Benzetiminde; Bilgisayar Programı Amaç, Ana hedefler ve Alt işlemler Veri Organizasyonu Tezgahlar kütüğü oluştur Raslansal Sayı üretimi Model içi saat uygulaması İşler kütüğünden rassal seçim Bekleyen işler ve bitirilen işler kütüklerinin yazılması Atölye Tipi Üretim Benzetimi Model Kodlaması Bekleme hatlarından öncelik kurallarına göre seçim Seçenek tezgah bulunması Parti bölme paralel işleme stratejileri Programın koşma süresinin belirlenmesi Benzetim hesabı sırasında oluşan bilgilerden istatistikler Hesap Sonuçları organizasyonu Sonuçların Yazdırılması

Benzetim bilgisayar programı bilgi akış şeması

ÖRNEK BENZETİM UYGULAMASI Bir atölye tipi üretim sisteminde I, II, III ve IV olmak üzere dört adet iş merkezi bulunmaktadır. Bu iş merkezlerinde işlenmekte olan iş parçalarının işlem sıraları ve süreleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Parça Operasyon Sırası ve Süresi A I(3) III(1) IV(2) B I(2) II(1) C II(2) III(2) IV(1) D III(3) Başlangıçta iş merkezlerinin boş olduğu varsayılacaktır. İşlem sürelerinin değişmediği kabul edilecektir. İş parçalarına gelen siparişlerin Gelişler Arası Süre Dağılımı şu şekildedir. Gelişler Arası Süre Dağılımı Parça 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 % A 3 4 B C 16 D Performans değerlerinin öncelik kurallarına bağlı olarak nasıl değişebileceğini bir benzetim modeli yardımıyla görmek istenmektedir

İGÖ kuralını kullanarak Elle Çalıştırma 1A_1(süre)= 1 numaralı sipariş A parçası_1.işlemi(süre)

İGÖ Kuralı Sonuçları Ortalama Akış Süresi = = 56 / 10 =5,6 İş Merkezi Kullanım Oranları I = (13 / 30) X 100 = % 43 II = (7 / 30) X 100 = % 23,3 III = (15 / 30) X 100 = % 50 IV = (16 / 30) X 100 = % 53,3 Sipariş No Başlama Zamanı Bitiş Zamanı Akış Süresi Bekleme Süresi 1A 5 11 6 2B 8 13 1 3D 9 15 2 4C 16 5A 14 20 6D 25 7B 27 7 8C 23 28 9A 24 30 10B 32

ENKISA kuralını kullanarak Elle Çalıştırma

ENKISA Kuralı Sonuçları Ortalama Akış Süresi = = 56 / 10 =5,6 İş Merkezi Kullanım Oranları I = (13 / 30) X 100 = % 43 II = (7 / 30) X 100 = % 23,3 III = (15 / 30) X 100 = % 50 IV = (16 / 30) X 100 = % 53,3 Yukarıdaki değerlerden de anlaşılabileceği gibi sonuçlar, her iki öncelik kuralı içinde aynı çıkmıştır. Fakat, yapılacak başka benzetimlerde sonuçların farklı olabileceği unutulmamalıdır. Sipariş No Başlama Zamanı Bitiş Zamanı Akış Süresi Bekleme Süresi 1A 5 11 6 2B 8 13 1 3D 9 15 2 4C 16 5A 14 20 6D 25 7B 27 7 8C 23 28 9A 24 30 10B 32

Teşekkürler