Öğrenme İçin Motivasyon

Motivasyon nedir ? İdeal sınıfta tüm öğrenciler öğrenme ile meşguldür. Ancak tüm sınıflar ideal değildir. Bazı sınıflarda öğretmenler öğrenme etkinlikleri için büyük çaba harcarlar. Ancak öğretmenler değişik kuramlardan yararlanarak öğrencileri motive etmeye çalışırlar. Organizmanın hedefe ulaşmasına yol gösteren ve enerji sağlayan güç motivasyon olarak tanımlanır.

Motivasyon, Kişilerin belirli bir amacı gerçekleştirmek için kendi arzu ve istekleri ile harekete geçmeleridir. Niçin motive olamadım?

Motivasyonla ilgili bazı kavramlar; İç güdü; türe özgü doğuştan gelen davranış Dürtü; biyolojik eksikliklere bağlı vücudun eksikliğe karşı uyarılma durumu Dürtü azalması kuramı; güdülenmiş bir davranışın, bedensel bir gerginlik halini ya da uyarılma durumunu azaltarak, organizmayı dengeye dengeye kavuşturmayı hedeflediğini belirten kuram. Biyolojik denge; organizmanın etkili bir şekilde çalışmasını olanaklı kılan denge ve durağanlık durumu Özendirici; hedefe yönelik davranışı başlatan çevresel uyarıcı.

Motivasyon ile başarı arasında güçlü bir ilişki bulunmuştur Motivasyon ile başarı arasında güçlü bir ilişki bulunmuştur. Motive olmuş öğrencilerde şu davranışlar gözlenir; Okula karşı olumlu düşünceye sahiptir. Güç görevlerde ısrarcı olurlar. Az sayıda yönetim problemine sebep olurlar. Bilgiyi derinlemesine işlerler. Sınıfın işleyişine olumlu katkıda bulunurlar.

Öğrenme İçin Motivasyon Dışsal Motivasyon İçsel Motivasyon

Dürtüler (Incentives) Motivasyon İçsel kaynaklar Dış kaynaklar Dürtüler (Incentives) Biyolojik ihtiyaçlar (yemek, su, kan şekeri, sex vs.) Dış uyaranlar Sosyal ihtiyaçlar Güdüler (Drives)

Dışsal motivasyon; dışardan verilen pekiştireçlerin (ödül, ceza ve benzeri uyarıcıların) etkisi ile ortaya çıkar. Örnek: Bu soruya cevap verene 100 vereceğim. İçsel motivasyon; bireyin içsel ihtiyaçlarına karşı geliştirdiği tepkilerdir. Örnek: Bilme ve anlama isteği sonucu deney yapan öğrenci

BİRİNCİL VE İKİNCİL GÜDÜLER Birincil güdüler, biyolojik temeli olan dürtülere dayanan güdülerdir (açlık, susuzluk, öğrenilmemiş güdüler). İkincil güdüler ise, psikolojik ve sosyal temellidir. Bu güdüler öğrenilmiş veya öğrenilmemiş olabilirler. (sevecenlik ve birlikte olma isteği, sosyal onay, kendilik değeri ve başarı).

DURUMLUK VE SÜREKLİ GÜDÜLER Durumluk güdü, belli bir durumun etkisiyle ortaya çıkar ve geçicidir. Sürekli güdü ise kalıcıdır. Örneğin, Bir dersi sevmeyen fakat sınava gireceği için o derse çalışan bir öğrencinin güdüsü durumluktur. Ama o derse ilgi duyan, bu alanı öğrenmek için çalışan bir öğrencinin güdüsü ise süreklidir.

Araştırmalar içsel olarak motive eden etkinlikler için en az dört özellik gerekir; Uğraştırıcı; başarının garanti olmadığı etkinlikler Kontrol veya özerklik; öğrencinin öğrenmeleri üzerinde bir miktar etki ve etki hakimiyeti olduğunu hissettiği etkinlikler Merak veya yenilik; şaşırtıcı veya öğrencinin var olan fikirlerinden farklı deneyimler Estetik değer; duygusal tepkiler uyandıran, kısmen güzellikle ilgili olan deneyimler

MOTİVASYON KURAMLARI Davranışçı Kuram; Organizmanın davranışını izleyen pekiştireçler kendisinden önceki davranışı pekiştirir. Bu durumda davranışları izleyen pekiştireçlerin bir bölümü ödül olarak anılır. Ödüller öğrencinin motivasyonunu artırır. Sınıfta ödül kullanmak gerekir.

Pekiştireç; izledikleri davranışın yapılma sıklığını artıran çevresel uyarıcılara denir. Pekiştirme; izledikleri davranışın yapılma sıklığını artıran çevresel uyarıcıların verilmesine denir. Olumlu Pekiştirme; Organizmanın içinde bulunduğu duruma hoş bir uyarıcının eklenmesidir. Okumayı gerçekleştiren öğrenciye öğretmenin aferin demesi. Olumsuz Pekiştirme; Organizmanın içinde bulunduğu durumdan hoş olan bir uyarıcının çekilmesidir. Sınıfta çok konuşan öğrenciye öğretmenin söz hakkı vermemesi

Pekiştireçlerin davranış değişikliklerini sağlaması için; Hemen kullanılabilen İstenilen davranışın hemen arkasından verilebilen Bireyde doygunluk yaratmayan Tüketilmesi zaman almayan türde uyarıcılar olması gerekir.

Pekiştirme tarifeleri; her davranışın ardından pekiştireç kullanılması bazen davranışın tekrarı ya da terk edilmesi için yeterli olmayabilir. Bu durumda pekiştireçler zaman ve verilme sıklığı açısından tarifelendirilmiştir. Sürekli pekiştirme; yapılan her her istendik davranıştan sonra pekiştireç verilmesine sürekli pekiştirme denir.

Sabit Aralıklı Pekiştirme; pekiştireçlerin sabit zaman aralıklarına göre verilmesidir. Örneğin öğretmen her on dakikada bir olumlu davranışlara pekiştireç verilemesidir. Değişken Aralıklı Pekiştirme; öğrencinin olumlu davranışlarına zaman sabit tutulmadan pekiştireç verilmesidir. Bu durumda öğretmen zamanın dolmasını beklemeden olumlu davranışlardan sonra bazen 1 dk, bazen 5 dk geçince pekiştireç verilmesidir.

Sabit oranlı pekiştirme; öğrencilerin belirli sayıdaki istendik davranışından sonra verilen pekiştireçlerdir. Örneğin her olumlu beş davranıştan sonra öğrenciye yüksek not verilmesi Değişken oranlı pekiştirme; öğrencinin kaçıncı davranıştan sonra ödül verileceğinin belli olmadığı durumlarda verilen pekiştireçlerdir.Örneğin beklenmedik bir davranışın ortaya çıkması durumunda öğretmenin öğretmenin çok iyi not vermesi

Premack İlkesi; öğrencinin yapmak istemediği bir davranışın yapılması için çok sevdiği bir şeyi daha sonra yapabileceği varsayımına dayanan pekiştirme durumudur. Örneğin oyun oynamak isteyen bir çocuğa annesinin eğer ödevini yaparsan oyun oynamana izin vereceğim demesi. Burada yapılma ihtimali yüksek davranış yapılma ihtimali düşük davranışın yapılmasını pekiştirir.

Bazı ödül(Pekiştireç) örnekleri İlköğretim için tüketilir maddeler verme (şeker, çikolata, kurdele v.b) Ortaöğretim için yüksek not verme, sessizce veya bireysel olarak yapılan övgü

Bilişsel Kuram; öğrenmede zihinsel süreçleri ön plana çıkaran bu kurama göre, dünyayı anlama, bilme ve denge kurabilme ihtiyacından dolayı güdüleniriz. Neden ? Niçin ? Nasıl ? Soruları insanı merak ettiklerini bilmeye taşımıştır.

Çocuğun denemeleri o andaki bilişsel güçleri ile tutarsız olduğunda veya bilişsel dengesizlik yaşadığında yani daha önce öğrendikleri ile anlayamadıkları kendilerine henüz açıklanmamış şeyleri tecrübe ettiklerinde doğal olarak güdülenirler.

Bilişsel kuram her insanın dünyayı anlama ihtiyacından dolayı motive olduğunu ileri sürer. Piaget’e göre insan deneyimlerini daha önceden var olan tasarımları ile açıklayamadığında planlarını değiştirmek için motive olur ve bu süreç gelişme ile sonuçlanır. Doğal olarak insan kendi gelişme planlarını uygulamak için güdülenir.

İnsancıl Kuram; insanın sahip olduğu doğal bir eğilim ve bir bütün olarak potansiyelini geliştirmek için yaptığı teşebbüsler motivasyondur. İnsan davranışlarını zihinsel, fiziksel ve sosyal olarak görmek yerine bütün olarak görmek ve davranışları hakkında karar vermek gerekir. İnsanda yaşantıları düzenleyen birleştiren ve insanın tepkilerini belirleyen bir öz kavramı vardır. Bu algılama biçimi motivasyonu etkiler.

İnsancı yaklaşım motivasyonu insanların büyüme ve gelişmelerine neden olan etkin bir güç olarak görür. Güdülenme öğretmenin öğrenciye dışsal olarak yaptığı bir şey değildir.Aksine büyüme, gelişme ve yeni yaşantıları denemek için halihazırdaki var olan pozitif eğilimi beslemedir. İnsancıl bakış açısı öğrenmenin ve öğretimin duygusal ve kişisel yönleri üzerinde durur. Öğrencinin güdülenmesi onların kendilerini insan olarak nasıl gördüklerini ve okulun kendilerinin gelişimine nasıl bir katkıda bulunduklarını algılamalarına bağlıdır.

MOTİVASYON VE İHTİYAÇLAR İhtiyaç organizmanın yokluğunu hissettiği şeydir. İhtiyaçlar hem somut hem de soyut fiziksel, sosyal, ve biyolojik eksikliklerdir. Maslow ve İhtiyaçlar Hiyerarşisi, 1.Yaşamı devam ettirmek ve güvenlik; insanların öncelikli ihtiyaçlarıdır. Bunlar eksiklik ihtiyaçlarıdır. 2. Gelişim ihtiyacı; insan geliştikçe deneyim kazandıkça artan ihtiyaçlardır.

GELİŞİM İHTİYACI GELİŞİM İHTİYACI Kendini gerçekleştirme Estetik ihtiyaçlar Bilme ve anlama ihtiyacı Saygınlık ihtiyacı EKSİKLİK İHTİYACI EKSİKLİK İHTİYACI Sosyal ihtiyaçlar Güvenlik ihtiyacı Fizyolojik ihtiyaçlar

Kendini gerçekleştirme Ben Ait olma BU YÖNDE GİTMELİSİNİZ… Güvenlik Yaşamak Doç.Dr.Yücel Gelişli, Sınıf Yönetimi-Motivasyon

Maslow’un çalışmasının öğretimde kullanılması; Maslow’a göre alt düzeydeki ihtiyaçlar kısmen de olsa karşılanmamışsa üst düzeydeki ihtiyaçlar hissedilmez. Sevgi ait olma güvenlik ihtiyacından sonra ortaya çıkar Öğretmenler öğrencilerin kendini gerçekleştirmeleri amacıyla, onları kabul etmeyi öğrenmeli, öğrencilerin öğrenme sitillerini, yeteneklerini,ilgilerini ve değerlerini tanımalı ve nasıl geliştirilebileceğini bilmelidir.

Ona göre Kendini Gerçekleştirmiş Bireyin Özellikleri: Açık bir gerçeği kavrayışları vardır Kendisini, diğerlerini ve dünyayı olduğu gibi kabul eder Düşünme ve eylemde doğaldır Şahısa odaklı olmaktan çok probleme odaklıdır Özerk ve bağımsızdır İnsanların durumlarına duyarlıdır Dünyaya demokratik bir bakış açısı vardır Yaratıcıdır Çok sayıda insanla yüzeysel bağ kurmak yerine az sayıda insanla derin ve anlamlı ilşkiler kurar

Sosyal ve Duygusal İhtiyaçlar; Aitlik ihtiyacı; bir sosyal çevrede diğer bireylerle bağlantılı olduğunu, sevgi ve saygıya açık olduğunu hissetme ihtiyacı ait olma ihtiyacı olarak tanımlanır. Sınıfa ait olduğunu hisseden, öğretmeninden kişisel destek alan öğrencilerin sınıf çalışmalarında daha ilgili oldukları gözlenmiştir.

Onanma ihtiyacı; öğrenciler yaptıkları çalışmaların diğer öğrenciler tarafından onanmasını isterler, aksi durumda grup tarafından çalışmaları red edilme kaygısı duyan öğrencilerin çalışmalarında isteksizlik ortaya çıkmıştır. Öğretmenler öğrencilerin motivasyonunu ve öğrenmesini artırmak için kendisinin ve diğerlerinin onanmalarını kullanarak öğrencilerin onanma ihtiyaçlarını karşılayıp onlara yardımcı olmalıdır.

Endişeyi azaltma ihtiyacı; endişe ile motivasyon arasında önemli derecede ilişki vardır. Hafif hissedilen endişeler motivasyonu artırır. Ancak yüksek miktarda duyulan endişeler ise motivasyonu olumsuz etkiler. Kaygı motivasyonu azaltırken, umut motivasyonu artırır.

. Üzerinde konuşulan başlıkları örneklendiren yeterli örnek sağlayarak Öğretmen öğrenciye, endişesiyle başa çıkmada çeşitli şekillerde yardımcı olabilir . Beklenti ve standartları açık ve ulaşılabilir yaparak . Anlamayı arttıran çalışma stratejileri modellendirerek . Üzerinde konuşulan başlıkları örneklendiren yeterli örnek sağlayarak . Her öğrencinin öğrenme aktivitelerine aktif olarak katılmalarını sağlayarak . Öğrenmenin ilerlemesi hakkında açık geri bildirimler sunarak . Sınıf dışında yardımcı olmaya istekli olarak

Bilişsel Öğrenme İhtiyaçları; Özerklik ihtiyacı; bireyin kendi kendisini kontrol ederek yönetme ihtiyacıdır. Özerklik bağımsızlık duygularını geliştirdikleri için özellikle ergenler için önemlidir. Öğretmen sınıf çalışmalarında öğrencilere seçenek sunmalıdır.

Öğrenci bir hedefe ulaşmanın kendi becerisini artırmaya öncülük ettiğini hissederse bunu daha çok yapmaya çalışır.Beceriyi arttırma bir bireyin bizzat kendisi motive edici olan bir çevrede üstesinden gelme açısından kapasitesini artırıcıdır.

Sınıfta özerkliği geliştirmek Faktör Tanım Öğrenciye seçme şansı tanımak Sınıf kurallarını belirleme gibi durumlarda öğrenciye tercih hakları verildiği öğrenciler kendilerini özerk hissederler. Öğrenci katılımı Öğrenmeye aktif olarak katılan öğrenci, pasif olanlara göre kendini daha özerk hissederler Aitlik Konuları gerçek yaşam deneyimleri ile ilişkilendirmek başarı ve ilgiyi artırır ve özerkliği geliştirir. Geri bildirim Bilgi yada performansa bağlı geri bildirimler özeklik duygusunu yükseltir. Derslerle ilgi sözler. Öğrenmeye odaklanma özerklik duygusunu artırır…

Başarma ihtiyacı; engelleri aşma üstesinden gelme ihtiyacıdır Başarma ihtiyacı; engelleri aşma üstesinden gelme ihtiyacıdır. Ayrıca öğrenme görevinde çok iyi olma ve başarıdan duyulan gururu görme ihtiyacıdır. Başarı motivasyonu sınıfta önemlidir, çünkü hem öğrenciyi başarıya yönlendirir, hem de başarısızlıktan kaçma ihtiyacını düşürür.

Başarı ve başarısızlığı açıklama ihtiyacı; bireylerin başarı ve başarısızlık yaşantılarını bireysel olarak nasıl değerlendirdiklerini açıklamadır. Yüklenme kuramına göre, insanlar gözledikleri her olayın nedenini bulmaya çalışırlar ve bu süreçte kendilerince geçerli bir neden bulana kadar çalışmaya devam ederler. Yüklenme kuramına göre bireyin motivasyonu olayları nasıl yorumladığına bağlıdır.

Bireyler başarıyı içsel nedenlere, başarısızlığı da dışsal nedenlere bağlamıştır. Başarı ve iç denetim arasında yüksek ilişki bulunmuştur.

Öğrenciler başarı ve başarısızlığı dört etkene bağlarlar, bunlar; çaba, şans, işin zorluğu ya da kolaylığı ve yetenektir. Yüklenme Biçimi Duyuşsal Tepki Bilişsel Tepki Çaba….Bu test için iyi çalıştım….Kendine güvende artış….Farklı performans beklentisi Yetenek…..Matematikte iyiyim…. Kendine güvende artış….Benzer performans beklentisi Görev güçlüğü….Test kolaydı…Kendine güvende azalma…Benzer performans beklentisi Şans….Doğruları tahmin ettim…Kendine güvende azalma…Farklı performans beklentisi

Kişisel değeri koruma ihtiyacı; “Ne kadar çalıştığımı hesaba katarsak fena değil. Bu testten bu notu alamayabilirdim.” Bu ifade öğrencinin kendi değerini koruma ihtiyacı içinde olduğunu göstermektedir. Kendini kabul insan için önemli bir önceliktir.Bu kabulde bireyin yeteneklerinin önemli etkisi vardır.

Motivasyon ve Yüklenmeler Yetenek hakkındaki inanışlar; yeteneklerin durağan ve kontrol edilemez ilkesine dayanır. Başarısızlıktan kaçma eğilimindeki öğrenciler bu davranışları gösterir. “Daha çok çalıştıkça daha çok gelişiyorum”

Kapasite hakkındaki inanışlar (öz yeterlik); Öğrenci bir görevde başarı beklentisi ve görevdeki başarının değeri ölçüsünde motive olur. Eğer her ikisi de varsa öğrenci belirli görevlerde başarılı olma kapasitesi anlamına gelen öz yeterlik duygusunu geliştirebilir. Öz yeterlik olumlu duygusal deneyimdir. Öz yeterliği geçmiş performans, modelleme, sözlü ikna, psikolojik durum etkiler.

Öğretmen ve öğrenci arasındaki öz yeterlik ilişkisi; öğretmenler öğrencilerin, öz yeterlik inanışlarını Yüklenme biçimlerini Övgü ve eleştiriler Duygusal gösterimler Yardım önerisi ile değişitirebilir.

Öğrenen Odaklı Sınıf Kendini düzenleyici öğrenci Öğretmen Karakteristiği Motivasyonu artan öğrenci Eğitimsel değişkenler Okul ve sınıf ortamı

Motivasyon teknikleri Motivasyon, optimum bir seviyede tutulmalıdır. Yüksek motivasyon da düşük motivasyon kadar tehlikelidir.

Motivasyon Teknikleri Hayatta ne yapmak istediğinizi belirleyin. Tutkularınızı, yeteneklerinizi, kapasitenizi tanıyın. Olumsuz alışkanlıklarınızı yenmeyi öğrenin. Her gün kendinize bir hedef (parçası) belirleyin. Uzun ve kısa vadeli planlarınız olsun. Rüyalarınız ve arzularınız olsun. Kendinizi adadığınız bir işiniz ve ekibiniz olsun. Başka insanların hedeflerinin gerçekleşmesine de yardımcı olun. İş hayatınızda hiç olmaz ise %50 verimli olsun.

Motivasyon Teknikleri Stresi atmayı, sakin düşünme ve hareket etmeyi öğrenin. Stres düşürme teknikleri öğrenin. Düğmeye ne zaman basacağınızı bilin. Her günkü hayatınız anlamlı ve neşeli olsun. İlham kaynaklarınız olsun. Hayal gücünüzü ve rüyalarınızı asla öldürmeyin. En önemli motivasyon güçleri onlardır. Hayatınızda hedef koymayı ve onlara ulaşmayı bilin. Enerji ve güç artırmayı bilin. Olumsuz havadan hemen kurtulmayı öğrenin.

Öğrenci doyumu ve başarısı için motivasyonun önemi

Eğitimde motivasyon 1- Öğretmen nitelikleri : Öğretmenin iyi bir model olması, coşkulu olması, sıcak ve empatik bir yaklaşımı taşıması motivasyonu arttırır.

2-  İklim değişkenleri : Sınıf ortamının düzenli ve sıcak olması, başarıya yönlendiren ve destekleyen bir atmosferde olması, çok şiddetli olmayan bir yarışma havasının bulunması motivasyonu arttırır.

3. Öğretim değişkenleri : Öğretimde konuya uygun bir giriş, eğitimin bireyselleştirilmiş olması, öğrencinin sürece dahil edilmesi ve geri bildirimin mümkün olması motivasyonu arttırır.

Öğrencileri Motive Etmenin Yolları Öğrencinin hedef belirlemesini sağlayın. Derse başlarken ilginç, şaşırtıcı, merak uyandırıcı sorular sorun. Çalışmaları mümkün olduğu kadar aktif, araştırıcı, heyecanlı, ve yararlı hale getirin. Öğrenciler arasında zeka, sosyo-ekonomik-kültürel geçmiş, okula ve bazı derslere karşı tutum açılarından bireysel ayrılıklar olduğunu her zaman dikkate alın. Öğrencilerin temel ihtiyaçlarını doyurmalarına yardımcı olun. Sınıfın fiziksel şartlarını hesaba katın. Öğrencilere sorumluluk vererek, kendileriyle yarıştırarak onların başarı güdüsünü geliştirici teknikler kullanın. Her öğrencinin takdir edilme ihtiyacını karşılayacağı ders içi ders dışı etkinlikler düzenleyin

Kendi öğrenmelerinde kullandıkları bilişsel stratejileri fark ettirin. Öğretim içeriğini zenginleştirin. Öğretim içeriğini öğrenci düzeyine göre düzenleyin. Olumlu yanları vurgulayarak vurgulayarak, sonuçlar hakkında geri bildirim verin. Olumlu benlik kavramı geliştirmelerine yardımcı olun Öğrencilere saygı duyun. Onlara önemli olduklarını hissettirin. İhtiyaç duyan öğrencilerin öz güvenlerini geliştirmeleri için cesaretlendirmeye çalışın. Değerlendirme sistemini objektif hale getirin. Okul ve sınıfın güvenli olmasını sağlayın. Dersi yaşamla ilişkilendirin.