Havacılık Sektöründe Kullanılan Mobil Teknolojiler – Elektronik Uçuş Çantası Oncelikle Sunumunu tanit, ardindan kendini ve Cem Bey’I tanit ve ne gorevde calistigimizdan bahset… Akademik Bilişim 2014 Emrah Ayanoğlu Cem Gündüz Doruk Pancaroğlu 7 Şubat 2014

Havacılık Sektöründe Kullanılan Mobil Teknolojiler GÜNDEM STM Hakkında Havacılık Sektöründe Kullanılan Mobil Teknolojiler EFB Özet Bilgisi EFB’nin Kullanıldığı Operasyonel Süreçler EFB’nin Faydaları EFB Sınıfları STM AeroTab™ EFB Kazanımlarımız Sorular Burada sirasiyla nelerin anlatilacagindan kisaca bahset

amacıyla 1991 yılında kurulmuştur. Kuruluş STM, TSK ve Savunma Sanayii Müsteşarlığı’na (SSM) sistem mühendisliği, teknik destek, proje yönetimi, teknoloji transferi, lojistik destek hizmetleri sağlamak, Savunma sistemleri için yazılım teknolojilerini kazanmak ve yazılım geliştirme ve bakım/idame amaçlı milli bilgisayar merkezleri kurmak ve işletmek, amacıyla 1991 yılında kurulmuştur.

SSM % 34 SAVRONİK % 34 HAVELSAN % 31,9 STFA Enerji % < 0,1 Sermaye Yapısı SSM % 34 SAVRONİK % 34 HAVELSAN % 31,9 STFA Enerji % < 0,1 SAVRONİK Grup % < 0,1 STM hisselerinin % 65,9 ’u kamu kurum/kuruluşlarına aittir.

Kalite Yönetim Sistemi SEI-CMMI Seviye-3 (Sistem Mühendisliği, Yazılım Geliştirme, Alt Yüklenici Yönetimi) ISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi (Danışmanlık, Yazılım Ağırlıklı Sistem Tasarımı, Geliştirilmesi, Kurulumu ve Bakımı) NATO AQAP-160 (Yazılım Tabanlı Sistem Tasarımı, Geliştirme, Entegrasyon ve Bakımı) TS ISO/IEC 27001 BGYS Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi NATO Güvenlik Sistemi ile uyumlu Tesis Güvenlik Belgesi

% 97’si (443) Lisans ve Lisans Üstü öğrenim seviyesindedir. İnsan Kaynakları Toplam Çalışan : 457 % 97’si (443) Lisans ve Lisans Üstü öğrenim seviyesindedir.

Faaliyet Alanları Faaliyet Alanları Hizmetler Danışmanlık Uçuşa Elverişlilik Sertifikasyonu Tedarik ve Lojistik Mühendislik ve Geliştirme Sistem Mühendisliği Yazılım Geliştirme Deniz Sistemleri

Havacılık Sektöründe Kullanılan Mobil Teknolojiler Sivil Havacılık Online Rezervasyon E-Bilet Anlık İniş – Kalkış Bilgileri İndirimli Biletler Check-in Electronic Flight Bag Cabin Management Systems Sivil havacilikta kullanilan teknolojileri yandaki resimlerin yardimiyla anlat

Havacılık Sektöründe Kullanılan Mobil Teknolojiler Askeri Havacılık Askeri Uçuş Çantası (Military EFB) Askeri Mobil Cihazı Askeri havacilikta kullanilan teknolojileri yandaki resimlerin yardimiyla anlat

EFB ?

Electronic Flight Bag (EFB) Electronic Flight Bag (EFB), uçuş ekibine uçuş süreçlerinde yardımcı olmak, uçuş görevlerini daha kolay ve etkili biçimde, daha az basılı kağıt kullanarak gerçekleştirmelerini sağlamak amacıyla kullanılan elektronik bilgi sistemidir. EFB genel anlamda, pilotların uçuşlarda taşıdıkları, kullandıkları ve uçak içinde de kokpitte sabit olarak bulunabilen, içinde; Uçak İşletim Kılavuzu Uçuş Ekibi İşletim Kılavuzu Seyir Çizelgeleri gibi dokümanları barındıran ve “Uçuş Çantası” olarak adlandırılan basılı dokümanların zamanla tamamen yerini alacak olan bilgisayar platformlu uygulamalardır. Bunun yanında EFB sistemleri, günümüzde manuel olarak yapılan performans hesaplama, zaman&yakıt kontrolü gibi işlemleri otomatik olarak hesaplayan bir takım alt uygulamaları da sağlayabilmektedir.

Kokpitte Bulunan Dokümanlar FCOM 4 Bindings : Flight Manual 1 Binding : MEL 1 Binding : AFML 2 Bindings : SAFA Checklist 1 Binding : MTOW Charts : Trim and Load Sheet : Flight Charts 14 Bindings : OPMAN A-B-C : Dangerous Goods : Document Boxes 3 units : 42 Kgs

Toplam Maliyet : 53.927 $ / Filo (15 uçak için) / Yıl Doküman Maliyeti - Kokpitte taşınan 42 Kglık Yükün Maliyeti; Yıllık Uçuş Frekansı (2012-2013) : 22.909 (31.320 saat) Bir uçuşta 42kgı taşımak için gerekli yakıt : 1.68 Kg (2.14 Litre) Toplam yıllık uçuş frekansı yakıt maliyeti 2.14 Litre X 22.909 : 49.025 Litre 1 Litre yakıt maliyeti (Ortalama) : 1,1 $ Toplam Maliyet : 53.927 $ / Filo (15 uçak için) / Yıl This total cost

Dünyada EFB Sistemleri Havacılık sektöründe, doğru zamanda, doğru yerde doğru bilgilere erişebilmek karar verme süreci için önem arzetmektedir. Elektronik Uçuş Çantaları kullanıcılara dijital bir ortamda yenilikçi çözümler sunarak, kağıtsız bir kokpite doğru harekete yardımcı olmaktadır. Son yıllarda mobil tablet donanımlarının ucuzlamasıyla birlikte EFB sistemleri daha maliyet etkin olmaya ve sivil havacılık dünyasında yer etmeye başlamıştır. Süreçlerinin verimini artırmak isteyen ve maliyetlerini azaltmaya çalışan önde gelen havayolu şirketleri, EFB çözümlerini filolarına katmaya ve EFB projeleri için kurumsal destekler vermeye başlamıştır. Ülkemizde de AtlasJet ve THY öncülüğünde EFB sistemleri kullanılmaya başlanmıştır. Hava Kuvvetlerimiz de askeri uçuşlarda kullanmak üzere bir uçuş yardımcı sistemi projesine yönelik araştırmalara devam etmektedir.

EFB’nin Kullanıldığı Operasyonel Süreçler Uçuş planının oluşturulması Ekip atamalarının gerçekleştirilmesi Uçuş Planı Paketinin uçağa aktarılması Uçuşla ilgili dokümanların ve havacılık haritalarının yönetimi Uçuş Planının incelenmesi Weight&Balance Performans Hesabı Uçuş Planı ve Doküman Yönetimi Kalkış Öncesi EFB Kullanımı Uçuş Sonunda Uçuş Sırasında Uçuş Süreci Ve EFB Uçuş planı paketinin yer birimine aktarılması eLog ve Rapor Gönderimi Havayoluna Özel İşlemler Time & Fuel Check eLogs Uçuş Bilgilerine Erişim Uçuş planının doldurulması Bir sonraki Uçuş Planını İnceleme

EFB’nin Faydaları Pilotların işyükünü azaltır. Gerekli bilgiye, istendiği zamanda kolay erişim sağlar. Dijital ortamda uçuş operasyonlarını destekler. Durumsal farkındalık oluşturur. Kolay doküman revizyonu ile bilginin güncel tutulmasını sağlar. Basılı kağıtlar üzerinden yapılan işlemleri azaltarak maliyeti düşürür ve etkinliği artırır. Otomatik kalkış ve iniş hesaplamaları ile yakıt ve bakım maliyetlerini düşürür.

Class1 Class2 Class3 EFB Sınıfları Class 2 Type B Doküman okuma. Uçak sistemine bağlı değildir. Monte edilmez. Pilot yanında götürür Class2 Uçak üzerinde askıya monte edilir. Uçak güç sistemine bağlanabilir. Uçak üzeri sistemlerden pasif dinleme yapabilir Class3 Uçak üzerine sabitlenir. DO-160 testi gerekir. İki yönlü haberleşme yapabilir. Tamamlayıcı tip sertifikası. Teker teker class’lardan bahset, ve ardindan firmanin projesinin ana hedefinin class 1 ve class 2 olarak anlat. Class 2 Type B

EFB Yazılım Tipleri Tip A Tip B Tip C Döküman gösterme gibi statik bir uygulama yapısına sahiptir Tüm EFB sistemlerinde kullanılabilir Uçuş Kitabı gibi basılı olarak pilotların kullandığı dökumanların gösterimini gerçekleştirir Tip B Dinamik ve interaktif verileri kullanır Elektronik olarak uçuş planı görüntüleme, yaklaşma, mesafe ayarlama gibi işlemlerin yapılmasını sağlar Tip C MFD olarak kullanılabilir RTCA DO-178B gereksinimlerine tabidir Sadece Class 3 EFB sistemleri ile kullanılabilir

Electronic Flight Bag (EFB) Projesi Electronic Flight Bag (EFB), pilotların uçuş sırasında ihtiyaç duydukları ve kağıt üzerinde sakladıkları bilgileri elektronik ortamda tutan, uçaktaki aviyonik sistemler ile entegre olabilen, uçuş sırasında oluşturulan dökümanların elektronik ortamda yaratılmasına ve yönetilmesine imkan veren sistem. PROJE HEDEFLERİ: Mobil Teknolojiler kullanarak yazılım geliştirme yetkinliğini artırmak Ürüne dönüşebilir Class 2 Type B EFB prototipini geliştirmek Milli imkanlarla EFB geliştirmek ve dünya pazarına sunmak Sertifikasyon süreci konusunda deneyim kazanmak Burada yazilanlari teker teker oku...

AeroTab™ – STM EFB Çözümü 2012 Mart ayından beri STM A.Ş. bünyesinde geliştirilen EFB projesi ile ortaya çıkan EFB prototip ürünü yurtiçi sivil havacılık sektöründeki firmalara hizmet edebilecek seviyeye gelmiş bulunmaktadır. Electronic Flight Bag (EFB), pilotların uçuş sırasında ihtiyaç duydukları ve kağıt üzerinde sakladıkları bilgileri elektronik ortamda tutan, uçaktaki aviyonik sistemler ile entegre olabilen, uçuş sırasında oluşturulan dökümanların elektronik ortamda yaratılmasına ve yönetilmesine imkan veren sistem. Şu anda kokpit ile OCC entegrasyonunu büyük ölçüde tamamlamış ve eklenecek yeni yeteneklerle entegre bir bilgi yönetim sistemi olma yolunda ilerlemekteyiz.

AeroTab™ Yetenekler Ground Segment (ABIS) Performance OFP Management Document Management E-Log Management System Management EFB Management User Management Map Online, offline map display Moving map Display Waypoints, Airports Map enhancements Operational Flight Plan (OFP) Parse OFP data Display Parsed OFP Data on EFB Time & Fuel Check Waypoint Integration Fuel Planning & Checklist Authorize OFP (Digital Sign) Finalize Flight OFP to Map, Map to OFP Performance Load & Trim Sheet OFP Manager Online (Wireless/3G) Offline (SD-Card/USB) Activate – deactivate, edit OFP Document Manager (DMS) Enhancements Category structure Revision history Integration with Airline Business Management Systems Online/Offline document download Airport Details Display Airport Details on EFB Online/Offline METAR/TAF & NOTAM Information Airport details to Map, Map to Airport details HMI Enhancements

AeroTab™ Yetenekler Ground Segment (ABIS) Performance Flight Tracking OFP Management for AtlasJet E-Log Management New Capabilities System Management Aircraft Config Management Chart Management EFB Management Aircraft Management User Management Role Management Map ARINC 424 DB Integration in a layered architecture Operational Flight Plan (OFP) OFP Design and Implementation for AtlasJet Performance Take-off Performance OFP Manager OFP Management for AtlasJet Crew Assignment Document Manager (DMS) Bulk upload and download capability Revision Display E-Log Management E-Log grid view Import e-log to flight package AID Integration AID for the new iPad Use of ARINC 429 Data for new purposes

AeroTab™ Sistem Mimarisi Yer İstasyonu Uçak Arayüz Modülü Ethernet USB ARINC 429 Konum Bilgisi Yakıt Bilgisi Güç Senkronizasyon ve Veri Transferi 3G/USB Uçak Sistemi EFB Genel olarak sistem mimarisinden bahset… ground segment ten ve efb client’in ucak ile bagli oldugu aid(ucak arayuzu modulu)’unu anlat…

EFB Veri Akış Modeli

AeroTab™ Teknik Özellikler Kağıtsız kokpit konseptine uygun olarak modüler bir altyapı ile geliştirilmiştir. Sınıf 1 ve Sınıf 2 Tip B EFB çözümünü gerçekleştirmektedir. Online veya Offline olarak kayan harita kullanımını sağlamaktadır. Kayan harita üzerinde uçuşun yapılacağı rotayı, uğrayacağı noktaları ve güncel olarak uçağın hareketini ve konumunu göstermektedir. Operasyonel uçuş planı ayrıntılarını, uçuş planına ait hava durumu, yakıt ve performans bilgilerini göstermektedir. Kayan harita üzerinde havaalanı, uçuş yolu, şehir isimleri gibi seyir yardımcı araçlarının katmansal yapıda gösterimine imkan vermektedir. HTML5 tabanlı olarak geliştirilen esnek yer istasyonu sistemine sahiptir. (AeroTab™ ABIS) Gerekli Performans ve Ağırlık&Denge hesaplarını, havayolu şirketinin kullandığı yazılımlar ile entegre şekilde gerçekleştirir ve kullanıcıya sunar. Akıllı operasyonel uçuş planı işleme ve uçuş planı paketleme altyapısına sahiptir. Havayolu operasyonel sistemleri ile manuel ve otomatik entegrasyon sağlar. Uçuş öncesi ve sonrası süreçte kullanıma yönelik esnek ve modüler pilot asistanlık hizmetleri altyapısı sunmaktadır.

EFB projesi sayesinde: Kazanımlarımız EFB projesi sayesinde: Tamamen milli kaynaklar kullanılarak ülkemiz ve uluslararası piyasada yer alabilecek bir EFB sistemi geliştirilmiştir. Yurtiçi ve yurtdışında sivil havacılık pazarına açılım sağlanmaktadır. Şirketimizin mobil yazılım geliştirme ve aviyonik sistem bilgi birikimi gelişmiştir. Yeni nesil mobil teknolojiler ve uygulama geliştirme platformları üzerinde yazılım geliştirme yeteneği kazanılmıştır. Sivil Havacılık Bilişim Sistemleri konusunda uzmanlık geliştirilmiştir. Projenin öngörülen hedefleri doğrultusunda bir prototip ortaya çıkarılmış, ürün haline getirilen prototip sistem ile yurt içi ve global pazarda pay elde edilmiştir. Sertifikasyon süreci konusunda ciddi bilgi birikimi oluşturulmuştur. Uluslararası şirketlerle işbirliği yapma imkanı doğmuştur. (Fokker, Aeroconseil, DAC Int., Boeing) Elektronik Uçuş Çantası, pilotların ve uçuş ekibinin uçuş sürecini zaman ve maliyet etkin olarak kullanmasını sağlayan mobil teknolojilerin birarada bulunduğu bir sistemdir. Son yıllarda mobil cihazların ucuzlaması ile havayolu şirketleri filolarında uçuş süreçlerine yardımcı olacak mobil uygulamaların kullanımına başlamış bulunmaktadır. Türkiye’de de özellikle 2013 yılı, havayolu şirketlerinin filolarında mobil sistemlerin kullanımına ilişkin araştırmaların ve yoğun çalışmaların yapıldığı bir yıl olmuştur. STM'nin havacılık sektöründeki faaliyetleri sırasında, kağıtsız kokpit ve kağıtsız kabin konseptlerine uygun olarak geliştirilen mobil uygulamalara olan ihtiyacın arttığı ve bu ihtiyacın ülkemizden karşılanamayarak yurtdışından tedarik ile giderilmeye çalışıldığı görülmüştür. STM olarak, AeroTab™ projesi ile milli bir EFB projesi ortaya çıkararak askeri ve sivil havacılık alanında mobil teknolojilerin kullanıldığı, tamamen milli kaynaklar kullanılarak geliştirilen uygulamalarımıza başarılı bir örnek daha eklemek niyeti ve gayreti içindeyiz.

© STM 2014 All Rights Reserved ANKARA TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİ, BİLKENT CYBERPARK, E BLOK 5.CADDE NO: 6/A 06800, ANKARA, TURKIYE TEL : 0 312 266 35 50 FAKS : 0 312 266 35 51 www.stm.com.tr © STM 2014 All Rights Reserved Bu doküman ve içerdiği tüm bilgiler STM AŞ’nin fikri mülkiyetidir. Bu dokümanın dağıtımı veya sunumu ile bu haklar ortadan kalkmış olmaz. STM AŞ’nin yazılı izni olmadan bu dokümanın ve içerdiği bilgilerin üçüncü kişilere aktarımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. Bu doküman ve içeriği hazırlanma amacının dışında kullanılamaz. This document and all information contained herein is the sole property of STM AŞ. No intellectual property rights are granted by the delivery of this document or disclosure of its content. This document shall not be reproduced or disclosed to a third party without the express written consent of STM AŞ. This document and its content shall not be used for any other purpose other than for which it is supplied.