Hazırlayan: Prof. Dr. Bilgehan Doğru Lipid Peroksidasyonu Hazırlayan: Prof. Dr. Bilgehan Doğru

Lipid peroksidasyonu nedir,nasıl başlar? Yağlar, bileşimlerindeki doymamış moleküllerin yükseltgenmesi ile bozulur Bu tip bozulmaya peroksidasyon denir. Peroksidasyona duyarlı yağ asitleri özellikle doymamış çifte bağ içeren yağ asitleridir. Lipid yan zincirindeki metilen karbonundan H koparmaya yeterli enerjisi olan herhangi bir kimyasal (serbest radikal) ile başlar.

Serbest radikal nedir ? Serbest radikaller dış atomik ya da moleküler orbitallerinde bir ya da daha fazla çiftleşmemiş e_ içeren kimyasal yapılardır. Serbest radikaller aşırı reaktif moleküller olup hücre yaralanması ve ölümüne neden olurlar.

Süperoksid anyon radikali O2, e_ alarak çok reaktif süperoksid anyon radikaline (O2._ ) döner. O2 + e_ O2._ Moleküler O2 ne göre toksiktir. Süperoksid anyon radikali diğer reaktif oksijen türlerinin ve raktif türlerin oluşmasında merkezi rol oynar.

HÜCRE ÖLÜMÜ

Lipid peroksidasyonu mekanizması Hedefler doymamış yağ asitleri ve lipoproteinlerdir LDL peroksidasyonu atherosklerozise neden olmaktadır Lipid peroksidasyonu H koparmaya yeterli enerjisi olan herhangi bir kimyasal (serbest radikal) ile başlar

Serbest radikaller lipid peroksidasyonuna neden olur Lipid peroksitlerinin önemi bunların aldehid vererek bozunmaları, oluşan aldehidin ise proteinler, nükleik asitler ve lipitlerle çapraz-bağ oluşturmasıdır.

Lipofuskin; Seroid; Yaşlılık pigmentleri Lipid peroksidlerinin bozunma ürünleri arasındaki aldehidlerden en önemlisi malondialdehiddir. Malondialdehid (MDA) proteinler, nükleik asitler ve lipidlerin aminleri ile Schiff bazı oluşturur. Bu makromoleküle lipofuskin, seroid ya da yaşlılık pigmenti denir.Yaşla birikir.

Lipid peroksidasyonu sonucunda Lipidler, proteinler, DNA hasarlanır: Protein sentezi inhibisyonu, Polipeptid zinciri kırılması, Enzimatik aktivitelerde bozukluk, DNA da karsinojenik, mutajenik etkiler, Membran ve lipid hasarı, yapı ve fonksiyonlarında değişiklikler oluşur.

Serbest radikallere karşı korunma (Antioksidanlar) Enzimatik korunma Nonenzimatik korunma

Enzimatik korunma Süperoksid dismutaz (SOD),(Cu, Mn veya Zn içerir) Glutatyon peroksidaz (Se içerir) Katalaz Nonenzimatik korunma E vitamini, C vitamini, Karotenoidler (beta-karoten, likopen) Bazı -SH grubu içeren moleküller (sistein, glutatyon) Plazma proteinleri (seruloplazmin, transferrin) Ürat, Bilirübin, Flavonoidler