TAKTİK OYUN YAKLAŞIMI MODELİ (Teaching Games for Understanding)

Spor sadece kazanmak ve kaybetmek üzerine kurulu değildir Spor sadece kazanmak ve kaybetmek üzerine kurulu değildir. Oyunları eğlenceli, sağlıklı egzersizlerle süslemek ve yarışma ruhunu ortaya çıkarıcı hale dönüştürmek gerekmektedir. Doğru olan eğitim şekli, geleneksel yaklaşımda olduğu gibi sporu fiziksel bir eğitim olarak düşünmenin yanı sıra taktiksel yaklaşımlarla sporun zihinsel bir olay olduğunu da göstermektir (Griffin, Mitchell ve Oslin, 1997: 6).

Geleneksel yaklaşımla sportif oyun ve beceri öğretiminde, öğretmen öğrencilere; Açıklama yapar, Becerileri gösterir, Temel alıştırmaları yaptırır ve Dersin sonunda oyun oynatır (Thorpe, 1983:12).

Geleneksel yaklaşımın dezavantajı, gelişime uygun olmaması ve becerilerin oyuna transfer edilememesidir. Ayrıca, oyun içerisinde kullanılmayan izole edilmiş (ayrıştırılmış) becerilerin oyunda aynı şekilde kullanılamamasıdır (Baily, 1982:135).

Geleneksel yaklaşımın dezavantajları şöyle sıralanabilir; Çalışmalarda performans üzerine yoğunlaşılması nedeniyle, öğrencilerin büyük bir bölümünün başarı düzeyinin düşük olması, Esnek olmayan tekniklere sahip, karar verme kapasitesi zayıf ve yeteneği sınırlı olan öğrencilerin yetişmesi, Karar verirken öğretmenlerine ya da antrenörlerine bağlı kalan oyuncuların yetişmesi, Gençlerin büyük bir çoğunluğunun oyunlar hakkında çok az bilgiyle sahip olmalarıdır (Bunker ve Thorpe, 1982:5).

“Söylersen (anlatırsan) unuturum, gösterirsen öğrenirim, katılırsam hatırlarım”

Bu model geleneksel öğretim modelleriyle kıyaslandığında öğrencinin gelişimine ve oyun anlayışına odaklanan bir yaklaşıma sahiptir. Bu modelde “Neden yapıyorum?” sorusu “Nasıl yapıyorum?” sorusunun önünde yer almaktadır (Koca ve diğerleri, 2007).

Modelde genel amaç, bilginin anlamlı olarak yapılandırılmasıdır. Oyunu anlamanın en derin düzeyde gerçekleştirilmesi, sentez, karar verme ve bilgiyi farklı oyun ortamlarında ve durumlarda kullanabilme yeteneğinin kazanılması bu modelin genel amacını oluşturur. Öğrenci, dışarıdan gelen bilgiyi her zaman içselleştiremeyebilir ve gözlem yoluyla bir öz düşünme yaratabilir. Bu yaklaşım, öğrencinin kendisinin deneyimlediği problemleri gözlemlemesine, tanımlamasına ve değiştirmesine yardımcı olacaktır (Koca ve diğerleri, 2007).

Taktik Oyun Yaklaşımıyla Öğretimin Felsefesi Tüm düzeylerdeki öğrencilerin ilgi, istek ve heyecanlarının sağlanması, özellikle yeni başlayan öğrencilerin oyuna katılmaya istekli olmaları. Yeni başlayan öğrencilerin taktik bilgilerinin gelişmesi. Oyun oynama becerisinin derinlemesine anlaşılması ve bunun diğer sportif becerilere pozitif olarak transfer edilmesi (Griffin, Mitchell ve Oslin, 1997: 10).

Modelin Özellikleri Taktiksel problemin ortaya konulması (sunulması) Taktiksel problemi yansıtacak uyarlanmış oyun seçilerek öğrencinin bu çalışmaya katılması Öğrencilerin konu ile ilgili özel problemlere özel tepki (yanıt) verebilecekleri bir seri sorularla yönlendirilmesi

Modelin geliştirilmesine neden olan geleneksel oyun öğretimi modelinde yer alan problemler; Öğrencilerin çoğunluğunun performansa odaklanılması nedeniyle oyunlarda başarı sağlayamaması, Okullardan mezun olduklarında oyunlara ilişkin bilgi ve beceri düzeylerinin azlığı, Öğretmen ya da antrenör merkezli performansın ortaya konması, Oyunlarda serbest zaman etkinliklerinin önemi bir parçası olduğu durumlarda iyi bir seyirci ya da iyi bir yönetici olunamamasıdır (Koca ve diğerleri, 2007).

Modelde Uyarlanmış Oyun Basamakları Oyun: Öğrencilerin gelişim düzeylerine uygun oyunu en üst düzeyde temsil eden uyarlanmış bir oyunla başlanmalıdır. Oyun duyusu: Öğrenciler oynayacakları oyunun kurallarını anlamaya odaklanırlar (saha ölçüleri, skor vb.) Taktiksel farkındalık: Öğrenciler oyuna özgü taktikleri (savunma alanı, boş alan yaratma vb.) gözetirler. Bu onların taktiksel farkındalıklarının artmasına yardımcı olur. Uygun karar verme: Öğrencilerin oyun esnasında uygun karar vermelerine yardım etmek amacıyla ne yapmaları (taktiksel farkındalık) ve nasıl yapmaları (uygun beceri seçimi) gerektiği sorulmaktadır. Beceri uygulaması: Oyuna özgü becerilerin ve hareketlerin nasıl uygulanacağına (geliştirileceğine) odaklanılır. Performans: Elde edilen performans oyunun ve dersin amaçlarına göre belirlenmiş özel ölçütlere dayanmaktadır.

Thorpe ve Bunker’in Oyun Kavrama Modeli (1982)

Modelin Bileşenleri Oyun şekli: İlk oyunun bir uyarlaması olmalıdır. İki ana özelliği içermelidir. Oyun, kendi özelliğini temsil etmesi ve cazip olmasının sağlanmasıdır. Oyunun uyarlanmasında oyunun, tam oyun olarak sunulması ve taktik içeriğinin muhafaza edilmesi dikkate alınmalıdır. Oyun ile ilgili uygulama (taktik odaklı): Öğretmen, ilk oyunda öğrenciden gelebilecek soruları ve bazı zayıf taktikleri çıkarabilmelidir. Beceri uygulaması (teknik odaklı – gerekli ise): Taktik çözüm için gerekli olan beceriye ihtiyaç var ise uygulanır. Oyunun uyarlanması/tam oyun: Öğrenci ilk oyun şeklinden geri döner. Bazen yeni durumları veya kuralları oyuna ekler.

Model İle İlişkili Pedagojik İlkeler Oyun Örneklendirme: Öğrencilerle oyunlar arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları anlama fırsatı tanımayı sağlar. Farklı oyun biçimlerine katılım, öğrencilerin öğrenmiş oldukları becerileri bir oyundan diğerine aktarabilmelerine de yardımcı olmaktadır. Temsil Etme: Oyunun en üst düzeyde oynanan biçimindeki taktiksel yapısına uygun, uyarlanmış (oyuncu sayısını azaltma, malzemelerde değişiklik yapma vb.) oyunlar geliştirmektir. Abartma: Oyuna ait ikincil kuralları değiştirerek özel taktiksel problemlerin üstesinden gelebilmeyi içermektedir (sahanın boyunu – enini kısaltma, kaleleri genişletme vb.). Taktiksel Karmaşıklık: Oyun ile öğrencinin gelişim düzeyini birbirine uygun hale getirmeyi içerir. Bazı oyun taktikleri deneyimsiz çocukların gelişim düzeylerine göre çok karmaşık olabilir. Ancak öğrencilerin taktiksel gelişimleri arttıkça ve oyuna ilişkin problemleri çözebilme düzeyi geliştikçe üst düzey taktiksel oyun anlayışları artacaktır. Sonuçta bütün oyun tasarımları ve biçimleri gelişimlerine uygun olmalıdır.

Öğrenme öncelikleri İlk öncelik : Bilişsel alan İkinci öncelik : Psikomotor alan Üçüncü öncelik : Duyuşsal alan (Metzler, 2005)

Hangi Düzeylere uygulanabilir? Anaokulu ?? Hayır İlköğretim okulu ?? Evet Lise ?? Üniversite/ Yetişkin ?? (Metzler, 2005)

Model Nasıl İşlemektedir? Oyunları Uyarlarken; Oyun alanında değişiklik yapabilirsiniz. Oyun kurallarında değişiklik yapabilirsiniz. Oyun sürecinde değişiklik yapabilirsiniz. Araç kullanımında (top sayısı) değişiklik yapabilirsiniz. Rakibin baskısında değişiklik yapabilirsiniz.

Model Nasıl İşlemektedir? Oyunları Planlarken ve Yönetirken; Oyun şeklinin kurulmasına, Oyunun gözlemlenmesine, Taktik sorunların araştırılması ve oyun ile ilgili uygulama içerisinde muhtemel çözümlerin araştırılmasına, Beceri öğreniminin gelişmişlik düzeyine uygun olmasına, Oyunda rekabet unsurunun bulunmasına, Uyarlanmış oyunu gözlemek ve oyun sorunlarını temel alarak beceri ve taktik öğrenimine müdahale edilmesine dikkat edilmelidir.

Model Nasıl İşlemektedir? Oyunları Öğretirken; Çeşitli oyun biçimlerine özel taktik ve becerilerin ilk önce öğretmen tarafından anlaşılmasına, Daha sonra taktik ve stratejik sorunların uyarlanmış oyunlarla öğrencilere tanıtılmasına, Öğretmenin bunu yapabilmesi ve oyunda neler olup bittiğini öğretebilmesi için oyun konusunda biraz bilgisinin olmasına, Oyun oynanırken, oyuncularınızı gözlemeye ve değerlendirmeye (taktik düzeyleri ve eksiklikleri, becerileri gösterme düzeyleri, hataları vb.), Baktınız ki problem var; oyunu durdurup sorular sormaya, Sorularla, başarılı olmak için nelere ihtiyaçları olduğunu ve kendi düzeylerini anlamalarına yardımcı olmaya, Çoğu oyunda başarılı bir katılımcı olabilmek için kişinin tepki verebilmesi, düşünmesi ve harekete geçme tarzının değişmesine önem verilmelidir (Koca ve diğerleri, 2007).

Öğretmen ve öğrenci rol ve sorumlulukları Dersi başlatma Öğretmen bir oyun ve taktiksel problem ile dersi başlatır Görevlerin anlatımı Öğretmen görev sunumunu yapar Taktiksel problemi ortaya koyma Öğretmen tüm öğrenme durumlarını öğretmen oluşturur ve taktiksel problemi ortaya koyar gerekirse teknolojiyi kullanır Taktiksel problemi çözmek Öğrenciler kendi kendilerine ya da küçük gruplar halinde taktiksel problem üzerine düşünürler Malzeme dağıtma / toplama Öğrenciler malzemelerden sorumludur Görev yapısı Öğrenciler öğretmenin yönergelerine göre öğrenme durumlarını oluştururlar Değerlendirme Öğretmen değerlendirme tekniğini tasarlar. Daha sonra Öğrenciler ya da Öğretmen tarafından kullanılır

Saldırı/Mücadele Sporları Oyun sınıflandırması Hedef Oyunları Alan/Vuruş Oyunları File/Duvar Oyunları Saldırı/Mücadele Sporları Okçuluk Bilardo Bowling Atıcılık Beyzbol Kriket Softbol Badminton Masa tenisi Tenis Voleybol Hentbol Raketbol Squash Basketbol Futbol Hokey Rugbi Amerikan futbolu Firizbi Su topu (Bunker and Thorpe 1982)

Taktik Oyun Yaklaşımının Avantajları 1. Taktik oyun yaklaşımıyla öğretim, sportif beceriye ilgiyi arttırır. 2. Öğretmenler, geleneksel yaklaşımla islenen derslerde çoğu zaman öğrencilerin “ne zaman maç yapacağız?” şeklindeki sorularıyla karşı karşıya kalır. Taktik oyun yaklaşımı, öğrencilerin bu tür sorularını engelleyerek dersten daha fazla zevk almalarını sağlar. 3. Öğrenciler, oyunları stratejik açıdan daha kolay anlayabilirler bu durum onların oyun performansını arttırır (Griffin, Mitchell, ve Oslin, 1997: 8-10).

Taktik Oyun Yaklaşımının Avantajları 4. Öğrenciler, hangi sportif becerinin oyun içinde ne amaçla yapıldığını daha iyi kavrarlar. 5. Bu yaklaşımda oyun bilgisi, bir sportif becerinin ne zaman ve nasıl kullanılacağı gibi kavramlarla birleşerek daha önemli hale gelir. 6. Belirli sportif oyunların, file oyunları, saha oyunları, hücum oyunları ve hedef oyunları seklinde sınıflandırılması, benzer sportif beceriler ve oyun stratejileri arasında pozitif transfer etkisi sağlar (Griffin, Mitchell ve Oslin, 1997: 8-10).

Taktik Oyun Yaklaşımının Dezavantajları 1. Yeni başlayan öğrencilerin beceri düzeyleri düşükse, direk olarak oyun oynamakta zorlanabilirler. 2. Taktik oyun yaklaşımı yeni bir yaklaşım olduğundan bu alanda ders planı hazırlamak öğretmenler açısından karmaşık olabilir. 3. Bu yaklaşımın uygulanmasında malzeme ve salon ihtiyacı diğer yaklaşımlara göre daha fazla olabilir. 4. Ölçme ve değerlendirme süreci diğer yaklaşımlara göre daha uzun zaman alabilir. 5. Oyunların zorluk düzeyleri arttıkça, öğretmenin sınıf yönetimi açısından görev ve sorumlulukları artabilir (Griffin, Mitchell ve Oslin, 1997: 8-10).

Değerlendirme Oyun performansını değerlendirmek için bir çok ölçek geliştirilmiştir; (Safrit, 1990, Schmidt, 1991, Strand, 1993, Mitchell, Griffin, ve Oslin, 1995). French ve diğerleri, 1996 (a), French ve diğerleri, 1996 (b), Mitchell, 1996, Griffin, Mitchell ve Oslin,1997, Grehaigne, Godbout ve Bouthier, 1997, Harrison ve diğerleri, 1997, Grehaigne ve Godbout, 1998, Grifin, Oslin ve Mitchel, 1998, Richard ve diğerleri, 1999, Kirk ve MacPhail, 2002, Richard, Godbout ve Griffin, 2002, Brown ve Hoper, 2003, Harvey, 2003, Tallir ve diğerleri, 2003, Griffin, Butler, 2005). Ancak takım sporları için en uygun ölçek; Griffin, Mitchell, Oslin tarafından geliştirilen Oyun Performansı Değerlendirme Ölçeği (Game Performance Assesment Instrument, GPAI) dir. GPAI geçerli ve güvenilir bir ölçektir (Griffin, Mitchell ve Oslin,1997).

Oyun Performansı değerlendirme Ölçeği (GPAI) Bileşenleri Temel: Oyuncunun iki beceri girişimi arasında uygun yere dönmesi. Ayarlama: Oyuncunun savunma veya hücum pozisyonuna göre uygun hareket performansını göstermesi. Karar verme: Oyun sırasında topla ne yapması gerektiği konusunda uygun kararı vermesi. Beceri gelişimi: Seçilen becerilerde performans verimliliği. Destekleme: Topsuz olarak pas almak ve atış yapmak için uygun pozisyon alması. Yardım: Toplu ve topsuz olan hücum oyuncusuna destek olması. Koruyucu: Toplu veya topsuz oyuncuyu savunması (Mitchell , Griffin, ve Oslin, 2003 s.147-168, Griffin ve Butler 2005 s. 160-162, Metzler 2005 s. 420-425).

Öğrencinin uygun kararlarının sayısı Karar Verme İndeksi (KVİ) = Öğrencinin uygun olmayan kararlarının sayısı Öğrencinin doğru beceri gösterimlerinin sayısı Beceri Performansı İndeksi (BPİ) = Doğru olmayan beceri gösterimi sayısı Öğrencinin uygun olan destek davranışlarının sayısı Destekleme İndeksi (Dİ) = Öğrencinin uygun olmayan destek davranışlarının sayısı KVİ + BPİ + Dİ Oyun Performansı = 3

  Karar Verme Yüzdesi: [100 ÷ (etkili + etkisiz)] x etkili Boşluğa gitme yüzdesi: [100 ÷ (etkili + etkisiz)] x etkili

Modeli Farklı Öğrenci Gruplarına Uyarlama Duyma bozukluğu olan öğrenciler Görme bozukluğu olan öğrenciler Fiziksel engeli olan öğrenciler Yabancı uyruklu öğrenciler Düşük yetenekli öğrenciler Davranış bozuklukları olan öğrenciler

Sonuç olarak…. Taktik oyun yaklaşımı, bir öğretim ve problem çözme yöntemidir. Taktik oyun yaklaşımında oyunlar taktiksel benzerliklerine göre sınıflandır. Taktik oyun yaklaşıma göre oyunlar, taktik problemlere böl (planlamanın ve öğretimin temeli). Taktik oyun yaklaşıma göre, oyuncular, taktik problemleri oyun sırasında verdikleri kararlarla öğrenmeli (Mitchell, Oslin ve Griffin, 2002:13).

Sonuç olarak…. 5. Taktik oyun yaklaşımında, taktiksel problemleri ve çözümleri belirlendikten sonra, basitten zora doğru modüller hazırla. 6. Taktik oyun yaklaşımı dersleri için şu format kullanılmalıdır: a. Derse bir oyunla başla, b. Öğrencilerin, taktiksel problemleri ve becerileri uygulaması c. Dersi, diğer bir oyunla bitir ve yeni öğrenilen becerileri oyun içerisinde uygulat, d. Dersin değerlendirme kısmını taktik problem ve çözümü ile sözlü olarak bitir (Mitchell, Oslin ve Griffin, 2002: 13).

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER