BODRUM CAMİİ (Bodrum Mesih Paşa Camii) MİRELAİON KİLİSESİ

Laleli'de Ordu Caddesi'nin güneyinde bulunan Bodrum Camii, eski bir Bizans kilisesi olup cami olarak kurucusunun adıyla Mesih Paşa Camii olarak tanınır.

Merkezi yapının sarnıç ile birlikte konumu Merkezi yapının sarnıç ile birlikte konumu. B kilisenin zemin katı(bugün olmayan) küçük merkezi yapı A kilisenin üst katı ve sarayın üst katı 5.5 yy a ait kısımlar siyah; 10. yy'a ait kısımlar sık taranmış, daha sonraki kısımlar ise seyrek taranmış olarak gösterilmiştir.

I.Romanos Lekapenos (hd 920-944) tarafından kurulan Mirelaion Manastırı'nın kilisesi olarak yapılmıştır.Bizans kaynaklarının verdiği bilgiye göre Romanos, özel sarayını manastıra dönüştürmüştü. Romanos kurduğu manastırın aynı zamanda kendi aile mezarı olmasını da düşünmüş, ilk olarak karısı Teodora 922'de buraya gömülmüştür.

920 yılında,daha erken tarihli, merkezi bir yapının üstüne inşa edilmiş sarayın yanına mezar kilisesi olarak iki katlı bir kilise yapılır. Kilisenin saray terası ile aynı seviyede olması arzu edildiğinden, iki katlı olarak inşa edilir. Kesme taşlı ve tuğla duvarlı alt katın ön mekanı ve üç nefli bir ana mekan vardır. Bunu bir teras çevreler. Bunun üstünde ise narteksli, üç nefli, kubbelerle örtülü bir ana mekan vardır.Bunu bir teras çevreler. Bunun üstünde ise narteksli, üç nefli, kubbelerle örtülü bir ana mekanı ve üç apsisli beması ile tuğladan inşa edilmiş ikinci kat yükselir. Küçük bölümlere ayrılmış kilise mekanı ise renkli mermerlerle ve pişmiş topraktan yapılmış boyalı frizlerle ve mozaiklerle süslenmiştir.

10. ve 11. yüzyıllarda pek çok kere imparator ailesinin kadınları manastırda oturmuşlardır.(SymMag 757 B; Glykas 604 B). 1203 yılı Ağustos ayında çıkan büyük yangında kilise Mese ve Eleutherios Limanı'nın arasındaki bölge ile birlikte harap olur

Roma dönemine ait olduğu anlaşılan büyük bir yuvarlak yapı kalıntısının kenarında inşa edilen kilisenin altında, ana çizgileri ile üstteki yapıya uyan ve ona temel olan bir kripta (mahzen) yapılmıştır.

Bu altyapının üstünde yükselen esas kilise ise tuğladan yapılmıştır Bu altyapının üstünde yükselen esas kilise ise tuğladan yapılmıştır.Plan bakımından, Bizans mimarisinde bilhassa 9. yy'dan itibaren çok yaygın olarak uygulanan dört destekli kapalı haç biçiminde yapılmıştır.Üç bölümlü bir giriş narteksinden (hol) sonra gelen ana mekanda ortada yüksek ve pencereli kasnaklı bir kubbe bulunur

. Yapının Doğu tarafında içten yarım yuvarlak, dıştan üç cepheli bir apsis ile iki yanında yonca biçiminde planlı pastoforion hücreleri vardır.Dış mimari bakımından , hareketli bir estetiğe sahip olan cephelerde yarım yuvarlak payandalarla duvarlar desteklenmiştir. Orijinal biçimini koruyabilmiş olan kubbenin, kademeli kemerler içinde açılan pencereleri dalgalı bir üst silme ile belirtilmiştir. Payandaların hakim kıldığı vertikal hatlar hakimiyeti mermer bir silme ve testere dişi tuğla bir saçak ile dengelenmiştir.

Buluntulardan anlaşılacağı gibi 13 Buluntulardan anlaşılacağı gibi 13. yüzyılın sonuna doğru kilise ve manastır yeniden yapılmıştır.Fetihten bir süre sonra, II. Beyazid döneminde(1481-1512) metruk kalmış eski kilise ve manastırları ''şenlendirme'' politikası uyarınca hayır sahipleri tarafından ihya edilerek, İslam vakıfları yapıldıklarında, Sadrazam Mesih Ali Paşa da kiliseyi camiye çevirmiştir.

Alt kat 14. yüzyıla kadar dini amaçlı olarak veya mezar işleviyle kullanılmaz. 14. yüzyılda zemin düzeltilir ve tuğla döşenir. Doğu ve güney duvarlara iddiasız, sade mezarlar yapılır. Dikdörtgen apsiste duvar fresklerle bezenir. 1315 yılında erkekler manastırı olarak kullanıldığına ilişkin bilgiler kesin değildir.

Kentin fethine kadar işlevini sürdüren manastırın kilisesi Sadrazam Mesih Ali Paşa tarafından camiye çevrilir.(1501/907) 16. yüzyıl ortalarına kadar kullanılır ve P.Gyllius tarafından bu şekilde aktarılır.

Cami çevresindeki bölge yangından etkilenir Cami çevresindeki bölge yangından etkilenir.Yapı zarar görür ve kullanım dışı kalır. D. T. Rice ve Th. Macridy burada 1930 yılında C. L. Striker'ın yaptığı incelemeler ve R. Naumann'ın kazıları izler. Aynı zamanda Evkaf yönetiminin hala devam eden restorasyon çalışmaları da başlar.

Bu altyapının üstünde yükselen esas kilise ise tuğladan yapılmıştır Bu altyapının üstünde yükselen esas kilise ise tuğladan yapılmıştır.Plan bakımından, Bizans mimarisinde bilhassa 9. yy'dan itibaren çok yaygın olarak uygulanan dört destekli kapalı haç biçiminde yapılmıştır.Üç bölümlü bir giriş narteksinden (hol) sonra gelen ana mekanda ortada yüksek ve pencereli kasnaklı bir kubbe bulunur.

Bodrum Camii'nin yanında eski su sarnıcı bulunur Bodrum Camii'nin yanında eski su sarnıcı bulunur. Bu aslında çapı 30m'yi bulan ve iri kesme taş bloklar ile yaklaşık 5 m kalınlığında bir duvarla çevrili olan Roma dönemine ait yuvarlak bir yapının içine yapılmıştır. Kilisenin yanında bugün mağaza olarak kullanılan sarnıcın 30 m çapındaki Yuvarlak binanın bir mezar binası olarak yapıldığı fakat belki de tamamlanmadan kaldığı tahmin edilir.

Kilisenin yanında bugün mağaza olarak kullanılan sarnıcın 30 m çapındaki çatısını, çoğu orijinal ve yükseklikleri 2.5 - 2.9 m arasında değişen 75 sütun taşımaktadır. Taş duvarının kalınlığı 5 m olan sarnıç, 28 x 22 m ölçülerindedir. Bu sarnıç nedeniyle cami Bodrum ismini almıştır.

Eski fotoğraflarında, caminin içinde ilgi çekici kalem işi nakışlar vardı. 1930'da duvarda mozaik veya fresko bulmak için bütün sıvalar kazındığından, bu nakışlar yok olduğu gibi hiçbir Bizans duvar resmi de bulunmamıştır.

KAYNAKÇA: ESERLER: Wolfrang Müller-Wıener, 2001, İSTANBUL'UN TARİHSEL TOPOGRAFYASI,YKY,264-265 John FREELY, Türkiye Uygarlıklar Rehberi-1- İstanbul,YKY,132 Prof.Dr. İlhan Tekeli,1994, DÜNDEN BUGÜNE İSTANBUL ANSİKLOPEDİSİ-CİLT2, 103-104-105   RESİMLER: ( http://www.byzantiumistanbul.com/detay.asp?detayid=268) (http://www.pemptousia.ro/2014/10/in-vizita-la-manastirea-myrelaion-din-constantinopol/) (http://www.hayalleme.com/mesihpasa-bodrum-camii/) (http://www.degisti.com/index.php/archives/5396)