TARIM EKONOMİSİ ve İŞLETMECİLİK DERS NOTLARI PROF. DR. AHMET ÖZÇELİK 12. HAFTA

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI DEVAM (TARIMSAL GELİR, ÇİFTLİK RANTI VE TOPRAK RANTI, MÜTEŞEBBİS KARI VE ZARARI, TARIMSAL FAALİYET GELİRİ, TARIM DIŞI GELİR, TOPLAM AİLE GELİRİ, RANTABİLİTE) Tarım işletmelerinde Tarımsal Gelir; işletmeci ve ailesinin geçimini sürdürebilmesi açısından önemli bir başarı ölçüsüdür. Tarımsal Gelir; Saf Hâsıladan, borç faizleri ve ortakcılık ve/veya kiracılık ödemelerinin çıkarılarak, aile işgücü ücret karşılığının ilave edilmesiyle bulunan kıymete denir.

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI DEVAM (TARIMSAL GELİR, ÇİFTLİK RANTI VE TOPRAK RANTI, MÜTEŞEBBİS KARI VE ZARARI, TARIMSAL FAALİYET GELİRİ, TARIM DIŞI GELİR, TOPLAM AİLE GELİRİ, RANTABİLİTE) Tarımsal gelir, işletmede ücret almadan çalışan aile işgücünün ücret karşılığı, öz sermaye rantı ve işletmeci rantının karşılığı olarak kabul edilmektedir. Tarımsal gelir şu şekilde formüle edilebilir: TG= SH-(Borç faizleri+Kira ve/veya ortakcılık ödemeleri)+ AİÜK

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI DEVAM (TARIMSAL GELİR, ÇİFTLİK RANTI VE TOPRAK RANTI, MÜTEŞEBBİS KARI VE ZARARI, TARIMSAL FAALİYET GELİRİ, TARIM DIŞI GELİR, TOPLAM AİLE GELİRİ, RANTABİLİTE) Çiftlik rantı; toprak, meliorasyon, bina ve bitki sermayelerine karşılık elde edilen gelirdir. Saf Hasıladan, toprak, meliyorasyon, bina ve bitki dışında kalan sermaye kalemlerine için faiz karşılığı çıkarılarak bulunur. Toprak rantı; toprak sermayesinden elde edilen getiridir. Çiftlik rantından, meliyorasyon, bina ve bitki sermayelerinin faiz karşılığını çıkarmak veya saf hasıladan, toprak hariç, diğer bütün aktif sermayenin faiz karşılığını çıkarmak suretiyle hesaplanabilmektedir.

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI DEVAM (TARIMSAL GELİR, ÇİFTLİK RANTI VE TOPRAK RANTI, MÜTEŞEBBİS KARI VE ZARARI, TARIMSAL FAALİYET GELİRİ, TARIM DIŞI GELİR, TOPLAM AİLE GELİRİ, RANTABİLİTE) Öz sermaye rantı; işletmede kullanılan öz sermayenin getirisidir. Öz sermaye rantı, Saf Hâsıladan, borç faizleri (Bf) ile kira ve ortakçılık paylarının (KOP) çıkarılması ile hesaplanabilmektedir. Ayrıca, tarımsal gelirden aile işgücü ücret karşılığı çıkarılarak da bulunabilir. ÖSR= SH- (Bf+KOP) ya da ÖSR=TG- AİÜK

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI DEVAM (TARIMSAL GELİR, ÇİFTLİK RANTI VE TOPRAK RANTI, MÜTEŞEBBİS KARI VE ZARARI, TARIMSAL FAALİYET GELİRİ, TARIM DIŞI GELİR, TOPLAM AİLE GELİRİ, RANTABİLİTE) İşletmecinin Karı veya Zararı (İKZ) İşletmecinin karı veya zararı, tarımsal gelirden, öz sermaye faiz karşılığı ve aile işgücü ücret karşılığının çıkarılması ile bulunur. İKZ= TG- (ÖSF+AİÜK)

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI DEVAM (TARIMSAL GELİR, ÇİFTLİK RANTI VE TOPRAK RANTI, MÜTEŞEBBİS KARI VE ZARARI, TARIMSAL FAALİYET GELİRİ, TARIM DIŞI GELİR, TOPLAM AİLE GELİRİ, RANTABİLİTE) Tarımsal Faaliyet Geliri (TFG) Tarımsal faaliyet geliri, gayrisafi üretim değeri ile işletme dışı tarımsal gelir ve konut kira karşılığı toplamından oluşmaktadır. TFG= GSÜD+İDTG+KKK

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI DEVAM (TARIMSAL GELİR, ÇİFTLİK RANTI VE TOPRAK RANTI, MÜTEŞEBBİS KARI VE ZARARI, TARIMSAL FAALİYET GELİRİ, TARIM DIŞI GELİR, TOPLAM AİLE GELİRİ, RANTABİLİTE) Tarım Dışı Gelir (TDG) Tarım dışı gelir; tarım işletmecisinin sahip olduğu arazilerin kira ve ortakcılık karşılığı ile işletme ailesi fertlerinin tarımsal faaliyet dışı işlerden elde ettikleri gelirdir.

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI DEVAM (TARIMSAL GELİR, ÇİFTLİK RANTI VE TOPRAK RANTI, MÜTEŞEBBİS KARI VE ZARARI, TARIMSAL FAALİYET GELİRİ, TARIM DIŞI GELİR, TOPLAM AİLE GELİRİ, RANTABİLİTE) Toplam Aile Geliri (TAG) Tarımsal gelir ile tarım dışı gelirin toplanması sonucu toplam aile geliri hesaplanmaktadır. TAG= TG + TDG

TARIMSAL İŞLETMELERİN YILLIK FAALİYET SONUÇLARI DEVAM (TARIMSAL GELİR, ÇİFTLİK RANTI VE TOPRAK RANTI, MÜTEŞEBBİS KARI VE ZARARI, TARIMSAL FAALİYET GELİRİ, TARIM DIŞI GELİR, TOPLAM AİLE GELİRİ, RANTABİLİTE) Rantabilite (R) Bir işletmede belirli bir dönemde elde edilen kârın, aynı dönemde işletmede kullanılan sermayeye oranıdır.  Rantabilite sermayenin parasal olarak verimliliğini ifade eder. Rantabilite şu şekilde formüle edilebilir: R= Kar /Sermaye x 100