DÖL VERİMİ Koyunlarda ve keçilerde döl verimiyle ilgili temel özellikler Döl veriminin yetiştiricilikteki önemi Döl veriminin ıslah çalışmalarında önemi

DÖL VERİMİ Koyunlarda ve Keçilerde Döl Verimi Kriterleri Pratikte Kullanılan Döl Verimi Kriterleri 1. Östrüs Oranı: Östrüs gösteren koyun (keçi) sayısı / koç (teke) altı koyun (keçi) sayısı 2. Ovulasyon Oranı: Bir östrüsta ovaryumlardan üretilen ovum sayısıdır. Bir doğumda doğacak kuzu veya oğlak sayısını etkiler. 3. Gebelik (Fertilite) Oranı: Gebe kalan koyun (keçi) sayısı / Koç (teke) altı koyun (keçi) sayısı 4. Doğum Oranı: Doğuran koyun (keçi) sayısı / Koç (teke) altı koyun (keçi) sayısı 5. Kısırlık Oranı: Gebe kalmayan koyun (keçi) sayısı / Koç (teke) altı koyun (keçi) sayısı 6. Kuzu Verimi: Doğan kuzu (oğlak) sayısı / Koç (teke) altı koyun (keçi) sayısı 7. Bir doğuma kuzu (oğlak) sayısı: Doğan kuzu (oğlak) sayısı / Doğuran koyun (keçi) sayısı 8. Tek Doğum Oranı: Tek doğuran koyun (keçi) sayısı / Doğuran koyun (keçi) sayısı 9. İkizlik Oranı: İkiz doğuran koyun (keçi) sayısı / Doğuran koyun (keçi) sayısı

DÖL VERİMİ Koyunlarda ve Keçilerde Döl Verimi Kriterleri Pratikte Kullanılan Döl Verimi Kriterleri 10. Prenatal ve postnatal yaşama gücü: Uterustaki embriyoların ve fötüsların doğuma kadar olan yaşama gücü; doğumdan sonra belli bir yaşa kadar olan yaşama gücüdür. Kuzuların veya oğlakların postnatal yaşama gücü, doğum ağırlığı ve bir doğumdaki yavru sayısı ile ilişkilidir. 11. En önemli döl verimi kriteri sütten kesilen kuzu (oğlak) oranıdır. Döl verimiyle ilgili kriterler hesaplanarak, sürü hakkında değerlendirmeler yapılır. Sütten Kesilen Kuzu (Oğlak) Sayısı Sütten Kesilen Kuzu (Oğlak) Oranı = Koç (Teke) Altı Koyun (Keçi) Sayısı

Döl Verimini Etkileyen Faktörler A. Hayvana ait faktörler 1. Irk 2. Yaş 3. Vücut yapısı (Canlı ağırlık, Kondisyon) 4. Doğum ağırlığı 5. Prenatal ve postnatal yaşama gücü 6. Anatomik bozukluklar 7. Bazı hastalıklar B. Çevreye ait faktörler 1. Yetiştirme sezonu 2. Besleme 3. Diğer çevresel faktörler

DÖL VERİMİ Döl Verimini Artırma Yolları Gebelik Kısır Kalma Abortlar I. Genetik Islah a. Seleksiyon b. Melezleme II. Çevre Islahı 1. Beslemenin iyileştirilmesi 2. İlk sıfat (damızlıkta ilk kullanma) yaşını erkene alma 3. Kuzulama sıklığının artırılması a. Yılda iki kuzulatma b. İki yılda üç kuzulatma Gebelik Kısır Kalma Abortlar

BÜYÜME VE ET VERİMİ Büyüme: Canlının ergin canlı ağırlığına ulaşana kadar gösterdiği ağırlık artışıdır. Prenatal ve postnatal dönemde gerçekleşir. Canlı ağırlık ve günlük canlı ağırlık artışı eğrileri

BÜYÜME VE ET VERİMİ Koyunlarda karkas parçalama

Boş canlı ağırlık grupları (kg) Akkaraman, Morkaraman ve Türk Merinoslarında bazı kesim özellikleri Özellikler Boş canlı ağırlık grupları (kg) P Cinsiyet Genel (n=73) 20-24 (n=12) 25-29 (n=19) 30-34 (n=20) 35-39 (n=11) 40+ Erkek (n=47) Dişi (n=26) Kesim ağırlığı (kg) 25.2±1.0 31.3±0.8 35.8±0.8 41.3±1.1 51.7±1.2 37.5±0.5 36.6±0.8 37.1±0.5 Boş kesim ağırlığı (kg) 22.4±0.9 27.5±0.7 31.7±0.7 37.1±1.0 45.9±1.0 33.1±0.5 32.8±0.7 32.9±0.4 Sıcak karkas ağırlığı (Kuyruklu, kg) 12.6±0.6 16.0±0.5 18.5±0.5 21.9±0.6 27.4±0.7 19.3±0.5 19.2±0.3 19.3±0.3 Randıman (DP1) 49.9±1.1 51.3±0.9 51.6±0.8 53.1±1.2 53.5±1.2 ns 51.0±0.6 52.8±0.8 51.9±0.5 Randıman (DP3) 56.2±1.1 58.2±0.8 59.2±1.1 60.2±1.2 57.8±0.5 59.0±0.8 58.4±0.5 Ayak (%) 3.2±0.1a 2.9±0.1b 2.8±0.1b 2.5±0.1c 2.6±0.1bc *** 3.0±0.1 2.7±0.1 2.8±0.1 Deri (%) 10.6±0.5 10.1±0.4 10.6±0.4 10.3±0.5 10.5±0.5 10.6±0.2 10.2±0.3 10.4±0.2 Kalp, Akciğer, Karaciğer, Dalak (%) 5.8±0.2 5.5±0.2 5.3±0.2 5.1±0.2 4.7±0.2 5.4±0.1 5.2±0.1 5.3±0.1 Sindirim kanalı (boş) (%) 9.7±0.3a 8.5±0.2b 8.0±0.2bc 7.8±0.3bc 7.4±0.3c 8.3±0.1 8.3±0.2 İnce barsak uzunluğu (m) 25.4±0.8a 25.8±0.6ab 27.1±0.6b 25.0±0.9ab 29.3±0.9c ** 26.6±0.4 26.4±0.6 26.5±0.4 Kalın barsak uzunluğu (m) 5.5±0.2a 6.0±0.2b 6.4±0.3c - * 6.0±0.2 5.9±0.2 6.0±0.1 DP1, DP3: Kuyruklu karkas ağırlığının kesim ağırlığı (DP1) ve boş vücut ağırlığına (DP3) oranları

Akkaraman, Kıvırcık x Akkaraman ve Sakız x Akkaraman melezlerinde kesim özellikleri Genotypes P value A (n= 6) KAF2 KAB1 CAF2 CAB1 Slaughter weight (kg) Hot carcass weight with tail (kg) Cold carcass weight with tail (kg) Dressing percentage Cold dressing percentage Non- carcass components (as % of slaughter weight) Head Feet Skin Heart + lungs + liver Spleen Kidney Digestive tract (full) Digestive tract (empty) Distribution of fat Omental fat weight (g) Kidney + pelvic fat weight (g) Tail fat weight (kg) Back fat thickness over MLD (mm) MLD area (cm2) 45.43 ± 0.47 22.95 ± 0.45 22.39 ± 0.40 50.52 ± 0.32 49.28 ± 0.13 4.07 ± 0.36 1.87 ± 0.11 13.12 ± 0.56 4.03 ± 0.17 0.23 ± 0.09 0.28 ± 0.06 22.10 ± 1.10 10.30 ± 0.75 510 ± 26a 134 ± 21a 3.68 ± 0.03a 3.5 ± 0.21 14.67 ± 0.74 45.12 ± 0.42 22.57 ± 0.33 22.06 ± 0.15 50.02 ± 0.41 48.89 ± 0.33 4.23 ± 0.27 2.06 ± 0.15 11.44 ± 0.61 4.39 ± 0.23 0.26 ± 0.07 0.27 ± 0.07 21.50 ± 1.25 9.33 ± 0.86 650 ± 32b 190 ± 19b 1.44 ± 0.05bc 5.2 ± 0.16 14.15 ± 1.14 45.23 ± 0.40 22.29 ± 0.17 21.79 ± 0.17 49.28 ± 0.36 48.18 ± 0.27 4.60 ± 0.41 2.17 ± 0.12 10.90 ± 0.49 4.47 ± 0.18 0.28 ± 0.07 0.30 ± 0.05 22.02 ± 0.95 9.99 ± 0.91 713 ± 36c 289 ± 22c 1.12 ± 0.04b 6.3 ± 0.11 13.02 ± 0.57 45.33 ± 0.36 22.69 ± 0.23 22.28 ± 0.19 50.06 ± 0.51 49.15 ± 0.17 4.50 ± 0.36 1.92 ± 0.13 11.71 ± 0.63 4.41 ± 0.16 0.30 ± 0.06 0.30 ± 0.08 21.20 ± 1.35 9.40 ± 0.78 585 ± 0.19ab 158 ± 20ab 2.19 ± 0.06c 4.3 ± 0.22 14.07 ± 1.44 45.10 ± 0.16 21.77 ± 0.22 21.11 ± 0.34 48.25 ± 0.24 46.79 ± 0.28 4.54 ± 0.45 1.77 ± 0.16 12.08 ± 0.52 4.65 ± 0.19 0.31 ± 0.08 0.24 ± 0.07 22.76 ± 2.10 10.70 ± 1.10 620 ± 0.17b 196 ± 17b 1.52 ± 0.06bc 4.8 ± 0.17 12.78 ± 1.02 nsd ** *** *

Akkaraman, Kıvırcık x Akkaraman ve Sakız x Akkaraman melezlerinde karkas özellikleri Genotypes P value A KAF2 KAB1 CAF2 CAB1 Proportion of carcass cuts (out of 100) Leg Foreleg Back Loin Remainder Composition of carcass cuts (out of 100) Lean in leg Fat in leg Bone in leg Lean in foreleg Fat in foreleg Bone in foreleg Lean in back Fat in back Bone in back Lean in loin Fat in loin Bone in loin Lean in remainder Fat in remainder Bone in remainder Composition of whole carcass (out of 100) Lean in carcass Fat in carcass Bone in carcass 36.13 ± 0.70 19.49 ± 0.45 9.55 ± 0.34 7.35 ± 0.24a 27.48 ± 0.51 63.32 ± 1.47 15.43 ± 0.41a 21.25 ± 0.49 61.34 ± 1.71 13.44 ± 0.47 25.21 ± 0.54 48.71 ± 0.91 22.64 ± 0.52 28.65 ± 0.61 52.48 ± 0.57a 23.40 ± 0.47 22.70 ± 0.43a 47.17 ± 0.43ab 18.24 ± 0.41 34.80 ± 0.71a 56.17 ± 0.86 17.31 ± 0.51 26.52 ± 0.47 34.25 ± 0.95 17.81 ± 0.41 10.54 ± 0.38 9.52 ± 0.23b 27.88 ± 0.49 62.18 ± 1.56 17.34 ± 0.47ab 20.34 ± 0.55 61.28 ± 1.60 15.88 ± 0.50 22.84 ± 0.59 42.58 ± 0.87 25.84 ± 0.56 31.58 ± 0.66 56.91 ± 0.61b 24.47 ± 0.52 18.09 ± 0.41ab 51.50 ± 0.49a 23.28 ± 0.40 25.22 ± 0.67b 56.04 ± 0.93 20.59 ± 0.52 23.37 ± 0.42 34.72 ± 0.83 18.21 ± 0.38 9.59 ± 0.35 10.19 ± 0.25b 27.49 ± 0.57 59.83 ± 1.90 22.67 ± 0.43b 20.37 ± 0.52 62.84 ± 1.57 13.66 ± 0.43 21.86 ± 0.60 44.85 ± 0.95 24.74 ± 0.49 30.41 ± 0.67 59.47 ± 0.63b 23.68 ± 0.56 16.84 ± 0.39b 51.60 ± 0.56a 20.28 ± 0.47 28.11 ± 0.73b 56.02 ± 0.89 20.26 ± 0.56 23.89 ± 0.45 35.04 ± 0.71 18.52 ± 0.51 10.11 ± 0.37 8.70 ± 0.29ab 27.63 ± 0.59 64.55 ± 1.25 13.40 ± 0.44a 22.05 ± 0.53 62.98 ± 1.63 12.43 ± 0.52 24.59 ± 0.56 50.26 ± 0.91 19.17 ± 0.57 30.57 ± 0.59 53.94 ± 0.66ab 24.24 ± 0.53 21.82 ± 0.41a 48.81 ± 0.42ab 20.73 ± 0.45 30.46 ± 0.76ab 55.91 ± 0.97 20.23 ± 0.55 23.86 ± 0.48 34.15 ± 0.89 19.71 ± 0.47 10.36 ± 0.39 8.37 ± 0.25ab 27.41 ± 0.54 60.36 ± 1.43 15.43 ± 0.47a 24.21 ± 0.54 63.49 ± 1.67 13.49 ± 0.56 23.02 ± 0.51 47.18 ± 0.97 23.59 ± 0.59 29.23 ± 0.61 54.49 ± 0.57ab 23.72 ± 0.55 22.44 ± 0.45a 43.67 ± 0.40b 21.74 ± 0.46 34.59 ± 0.69a 54.14 ± 0.95 18.57 ± 0.59 27.29 ± 0.49 nsc *

ETTE KALİTE pH Su tutma kapasitesi Pişirme kaybı Gevreklik Nem Kuru madde Kül Protein Kas lifleri arasına homojenize olmuş yağ Renk Yağ asiti kompozisyonu Kolesterol

Bafra ırkında et kalitesi özellikleri Kesim Ağırlığı (kg) P 30 (n=6) 35 40 45 pH Hemen MLD 6,506± 0,08 6,288± 0,06 6,376± 0,04 6,330± 0,09 - MSM 6,833± 0,05a 6,673± 0,04b 6,480± 0,04c 6,686± 0,04b *** 45. dakika 6,100± 0,07 6,090± 0,08 6,065± 0,07 5,946± 0,05 6,496± 0,08 6,271± 0,06 6,278± 0,08 6,300± 0,07 24. saat 5,525± 0,03a 5,701± 0,03b 5,715± 0,06b 5,700± 0,03b ** 5,700± 0,08 5,828± 0,04 5,818± 0,04 5,871± 0,05 Su Tutma Kapasitesi (%) 9,90± 1,11 10,53± 0,85 10,47± 1,15 13,07± 0,99 48. saat 10,73± 1,36 12,77± 0,63 11,67± 1,33 12,67± 0,84 72. saat 10,77± 1,59 13,57± 0,95 11,30± 0,83 13,80± 0,38 Pişirme Kaybı (%) 30,27± 1,53 31,54± 1,14 28,97± 1,18 31,99± 0,46 31,36± 1,38 31,40± 0,98 27,35± 1,41 30,22± 0,91 Gevreklik (kg / cm2) 3,942± 0,33 5,038± 0,70 4,734± 0,68 3,627± 0,80 Nem (%) 75,08± 0,38 74,33± 0,41 74,66± 0,35 74,38± 0,24 Kuru madde (%) 24,92± 0,38 25,66± 0,41 25,33± 0,35 25,62± 0,24 Kül (%) 1,41± 0,09 1,22± 0,02 1,32± 0,07 1,38± 0,06 Protein (%) 22,51± 0,33a 24,68± 0,53b 22,97± 0,47a 22,22± 0,25a KLAHOY (%) 4,20± 0,28a 3,49± 0,24ab 2,80± 0,16b 3,01± 0,24b Renk L* a* b* 40,21± 0,81 17,29± 0,86 6,40± 0,32 40,98± 0,62 18,80± 0,35 7,87± 0,37 37,91± 1,70 19,15± 0,35 7,20± 0,37 39,12± 0,79 18,23± 0,74 6,55± 0,29

ω6: Omega 6 yağ asitleri ω3: Omega 3 yağ asitleri Özellikler Kesim ağırlığı (kg) P 30 (n=6) 35 40 45 C10:0 0,598± 0,13 0,549± 0,22 0,314± 0,02 0,194± 0,09 - C12:0 0,539± 0,07a 0,406± 0,07ab 0,216± 0,01b 0,327± 0,07ab * C13:0 0,032± 0,00 0,020± 0,00 0,016± 0,00 0,071± 0,13 C14:0 5,266± 0,66a 3,745± 0,40b 3,011± 0,27b 2,285± 0,67b ** C15:0 0,955± 0,22a 0,471± 0,08ab 0,574± 0,08ab 0,396± 0,09b C16:0 26,484 ±1,73 26,739± 1,04 25,717± 1,17 24,302± 0,97 C16:1 2,607± 0,62 1,563± 0,33 1,956± 0,26 1,465± 0,68 C17:0 1,630± 0,62 1,464± 0,21 0,988± 0,27 0,609± 0,16 C18:0 15,614± 1,19 15,556± 0,64 15,062± 1,89 16,398± 1,07 C18:1 38,526± 2,72 41,151± 1,10 42,577± 0,76 43,626± 2,83 C18:2 (ω6) 4,949± 1,65 6,078± 1,18 6,138± 0,80 7,554± 0,78 C18:3 Δ6,9,12 (ω6) 0,090± 0,01a 0,173± 0,06b 0,067± 0,02a 0,087± 0,01a C18:3 Δ9,12,15 (ω3) 0,201± 0,02 0,215± 0,04 0,230± 0,05 0,239± 0,02 C19:0 0,250± 0,07 0,137± 0,02 0,234± 0,03 0,107± 0,05 C19:1 0,292± 0,08 0,278± 0,12 0,137± 0,05 0,141± 0,01 C20:0 0,376± 0,13 0,156± 0,06 0,331± 0,05 0,413± 0,10 C20:1 0,401± 0,15 0,055± 0,00 0,156± 0,04 0,208± 0,01 C20:2 (ω6) 0,216± 0,05 0,163± 0,03 0,222± 0,03 0,254± 0,01 C20:3 Δ8,11,14 (ω6) 0,307± 0,05 0,415± 0,03 0,256± 0,04 0,387± 0,27 C20:3 Δ11,14,17 (ω3) 0,706± 0,25 0,367± 0,11 0,407± 0,13 0,424± 0,25 C20:4 (ω6) 1,908± 0,50 1,325± 0,22 1,649± 0,24 1,520± 0,21 C22:0 0,043± 0,00 0,046± 0,00 0,047± 0,00 0,052± 0,01 C22:5 (ω3) 0,104± 0,03 0,121± 0,02 0,140± 0,04 0,138± 0,08 ω6: Omega 6 yağ asitleri ω3: Omega 3 yağ asitleri

ΣDYA 51,468± 2,04a 49,067± 1,27ab 46,264± 0,72b 45,119± 1,07b * ΣTDYA 41,695± 2,22 42,881± 1,36 44,765± 1,00 45,372± 2,52 - ΣADYA 6,615± 1,17 8,005± 1,15 8,881± 0,44 10,592± 0,63 (ΣTDYA+ ΣADYA) / ΣDYA 0,952± 0,07a 1,044± 0,05ab 1,116± 0,03b 1,243± 0,09b ΣADYA / ΣDYA 0,129± 0,02a 0,165± 0,02ab 0,191± 0,01ab 0,234± 0,01b Σω6 / Σω3 7,466± 1,11a 11,601± 1,59b 10,783± 1,75ab 12,281± 0,81b Total kolesterol 59,17± 10,65 53,80± 11,02 55,80± 10,01 63,00± 5,38 AI 1,02± 0,34 0,83± 0,06 0,71± 0,04 0,61± 0,09 TI 1,08± 0,21 0,99± 0,04 0,90± 0,03 0,87± 0,08 TDYA: Tek doymamış yağ asidi, ADYA: Aşırı doymamış yağ asidi AI: Aterojenik indeks TI: Trombojenik indeks