Uz. Dr. Feriyde ÇALIŞKAN Acil Tıp Uzmanı Akupunkturist Toksikoloji PhD (Öğr) 24.11.2017, Antalya

Occupational stress experienced by residents and faculty physicians on night shifts Background: Occupational stress is an undesired factor causing discomfort for healthcare workers. Stressors in work can lead to dissatisfaction and in turn, this may affect patient care adversely. The aim of this study was to evaluate the occupational stress among residents and faculty physicians of various medical specialties working night shifts. Methods: Residents and faculty physicians working night shifts in the emergency departments, medical and surgical wards were questioned with Swedish Demand Control Support Questionnaire. Also, various factors (specialty, marital status, sex, number of patients during a typical shift, number of night shifts per month, decision about career making in that specialty, having chronic disease and/or sleep problem) originated from social life or working conditions were investigated that could affect the demand, job-control and job strain model. Results: Of the 108 participants, the mean age was 31 ± 6 years, 40.7 % were female, and 78.7 % were residents. Job strain was similar among the three physician groups (p > 0.05). Job control and social support was found to be lower among residents while job stress was higher. The social support-scores were lower in residents, who were responsible for more than 60 patients, and who had a chronic disease. The demand-scores were lower in faculty physicians who worked 1 to 4 night shifts per month. Job strain was higher in residents with respect to faculty physicians. Discussion: Stress and psychosocial risk factors are considered critical issues in the field of occupational health. Workload and job stress are stated as predictors of workers' health, productivity, and motivation. We found a few job stressors by physician working night shifts such as number of taken care of patient, having chronic disease. But, these physicians were significantly residents, due to their high workload sense. Job stress was not more by emergency physicians than others. Conclusions: Job strain was found to be higher among the residents as compared to the faculty physicians. Job strain was not significantly different among the physicians of emergency medicine than the physicians of the other specialties working night shifts.

Giriş: Mesleki stres, sağlık çalışanları için rahatsızlık yaratan istenmeyen bir faktördür. İş yerindeki stresörler memnuniyetsizliğe neden olabilir ve bu durum hasta bakımını olumsuz etkileyebilir. Bu çalışmanın amacı, çeşitli tıbbi uzmanlık alanlarında gece vardiyalarında çalışan asistan ve uzman hekimler arasındaki mesleki stresin değerlendirilmesidir.

Yöntem: Acil servis, dahili ve cerrahi branşlardaki gece vardiyasında çalışan asistan ve uzman hekimler Aynı vardiyada çalışan Anket çalışmasına katılan hekimler İsveç İş-Talep, İş-Kontrol ve Sosyal-Destek Modeli Anketi (Swedish Demand Control Support Questionnaire;DCSQ) ile sorgulandı. Sosyal ve çalışma hayatından kaynaklanan çeşitli faktörler uzmanlık branşı, medeni durum, cinsiyet bir vardiyada bakılan hasta sayısı, bir ayda gece vardiyası sayısı, kariyer yapma kararı, kronik hastalık ve∕veya uyku problemi, istirahat konforu, işte çay-kayve ve sigara içimi

İsveç İş Yükü- Kontrol-Destek Anketi* Swedish-DCSQ 17 soru, 3 alt bölüm İş yükü için 5 soru İş kontrolü için 6 soru (beceri kullanımı ve karar serbestliği alt bölümleri dahil: sıklıkla, bazen, nadiren ve hiç bir zaman yanıtları) Sosyal destek için 6 soru (tamamen katılıyorum, kısmen katılıyorum, kısmen katılmıyorum ve tamamen katılmıyorum) İş stresi varlığı; yüksek iş yükü, düşük iş kontrolü veya düşük sosyal desteği göstermektedir. İş stresi, iş yükünün iş kontrolüne oranı olarak değerlendirilmiştir *Yücel Demiral, İş stresi ölçeğinin izmir konak belediyesi’nde çalışan erkek işçilerde geçerlik ve güvenilirliğinin incelenmesi, TOPLUM HEKİMLİĞİ BÜLTENİ 2007

Bulgular: 108 katılımcı, yaş ortalaması 31 ± 6, % 40.7'si kadın %78.7' si asistan hekim idi. İş yükü skorları üç hekim grubu (acil servis, dahili branşlar, cerrahi branşlar) arasında benzerdi (p> 0.05). Asistan hekimlerde iş kontrolü ve sosyal destek az bulunarak iş stresinin daha yüksek olduğu belirlendi. 60'dan fazla hastadan sorumlu olan ve kronik bir hastalığı olan asistan hekimlerde sosyal destek puanları daha düşüktü. İş yükü puanları, ayda 1 ila 4 gece nöbetinde çalışan uzman hekimlerde daha düşüktü. Asistan hekimlerde uzman hekimlerine göre iş stresi daha yüksek bulundu.

İş yükü-iş kontrol-sosyal destek ve iş stresi puanlarının korelasyonu

Tartışma: Stres ve psikososyal risk faktörleri sağlık alanında kritik önemi var. İş yükü ve iş stresinin çalışan sağlığını, üretkenliğini ve motivasyonunu öngörmede etkili olduğu bilinmektedir. Gecede bakılan hasta sayısı ve kronik hastalık varlığı gece vardiyasında çalışan hekimlerde önemli stres etmeni olarak belirlendi. Bu açıdan özellikle asistan hekimlerde iş stresi daha yüksek bulundu. İş tecrübesi bakımından uzman hekimlere göre zayıf olmaları bu sonucu doğrulamaktadır.

Sonuç: İş stresinin asistan hekimlerde (asistan katılımının çoğunlukta olduğu dikkate alınmalı) uzman hekimlere göre daha yüksek olduğu tespit edildi. Gece nöbeti sayısı ve bakılan hasta sayısı bunu etkilemektedir. Beklenmedik şekilde, acil tıp hekimlerinin iş stresi diğer uzmanlık hekimlerinden önemli ölçüde farklı bulunmadı. Bu durum gece nöbetinin kendisinin en önemli stres faktörü olduğu şüphesini doğurmaktadır.

Öneri Artan hasta sayısı gece çalışan hekim grubunun hasta bakım kalitesini negatif etkileyebilir. Gece vardiyasında daha çok uzman hekim grubuna ihtiyaç olabilir. Ancak ayda artan nöbet sayısı iş yükünün artmasına ve dolayısıyla iş stresinin artması anlamına gelebilir. Her sağlık kurumu periyodlar halinde çalışanlarının iş stresini ölçerek değişimleri takip edip iyileştirici politikalar üretebilir.

Kaynaklar Karasek R, Baker D, Marxer F, Ahlbom A, Theorell T. Job decision latitude, job demands, and cardiovascular disease: a prospective study of swedish men. Am J Public Health. 1981;71:694–705. Yücel Demiral ve ark; İş stresi ölçeğinin İzmir Konak Belediyesi’nde çalışan erkek işçilerde geçerlik ve güvenilirliğinin incelenmesi, Toplum Hekimliği Bülteni 2007;26 (1): 11-18. *