BEDEN EĞİTİMİNDE YÖNETİM VE ORGANİZASYON Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Yönetim Süreçleri ( Henri Fayol) Klasik yönetim yaklaşımında ikinci akıma öncülük eden Fayol, bir işletmedeki faaliyetleri örgütsel ve yönetimsel olmak üzere iki grupta toplamıştır. Yönetimi bir takım süreçler bütünü olarak gören ilk yazardır. Özellikle yönetim fonksiyonlarının üzerinde duran Fayol, her örgütsel faaliyette uygulanması gereken yönetim süreçlerini (POCCC), planlama (planning), örgütleme (organization), emir verme (command), eşgüdümleme (coodinating), denetim (control) şeklinde belirlemiştir.. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL Yönetim Süreçleri Fayol, yönetim sürecini oluşturan bu fonksiyonların yöneticiler tarafından etkili bir şekilde kullanılması halinde başarı sağlanabileceğinden söz etmektedir Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Fayol işletmedeki olayları altı kısımda incelemiştir: - Teknik faaliyetler - Ticari faaliyetler - Finansal faaliyetler - Emniyet faaliyetleri - Muhasebe faaliyetleri - Yönetim faaliyetleri Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Fayol’un Yönetim İlkeleri İş bölümü Yetki ve sorumluluk: Merkezi bir otoritenin olması Disiplin: İşlerin uygun bir yöntemle yapılması Komuta birliği: Emirler tek merkezden yayılır. Yönetimde amaç birliği Genel çıkarların bireysel çıkarlara üstünlüğü: Birey yok, örgüt var. Örgüt için iyi olan birey içinde iyidir. İyi bir ödüllendirme: En önemli nokta yine para.işe uygun ödeme yapılmalıdır. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Fayol’un Yönetim İlkeleri Merkeziyetçilik Hiyerarşik kanal. İşler, makamlar dizini çerçevesinde yürüsün. Hat-kurmay (line-staff). Dikey tip örgütlenme gerektirir. Sistem.İşler belirli bir düzen ve bütünlük içinde yapılmalıdır. Eşitlik, adalet. Adam kayırma yok. Kararlılık.personel kararlılığı. Girişim (intiative) Özellikle yöneticiler inisiyatif kullanmalı. Birlik duygusu. Çalışanların örgüt amaçları doğrultusunda motive edilmesi gerekir. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Bürokratik Model (Max Weber) Bürokrasi sözcüğü başlangıçta, örgütün işleyiş sisteminin belli kurallarla yapılandırılması amacıyla kullanılmıştır. Bürokrasi yaklaşımının öncüsü olan Max Weber, geliştirmiş olduğu ideal bürokrasi modeli ile olması gereken yönetim düşüncesinden söz etmiştir. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Böyle bir bürokrasinin beş temel özelliği vardır: İleri Bir iş Bölümü : Uzmanlaşmayı getirir. Merkezi Bir Otorite : İş bölümü sonucu parçalanmış işlerin birbirlerini tamamlayıcı olmaları açısından bir eşgüdümde gerekir. Bu eş güdüm de ancak merkezi bir otorite tarafından yapılır. Hiyerarşik bir yapı şarttır. Akılcı Personel Yönetimi : İnsanlar yapacakları işin gereklerine sahip olup olmadıklarına göre seçilmeli ve yeteneklerine göre işlerde çalıştırılmalı. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Böyle bir bürokrasinin beş temel özelliği vardır: Amaç ve Beklentilerde Açıklık: Hem personel ile hem de müşterilerle ilişkilerde somut ve açık davranmalı ve yansızlık, nesnelli duygusal olmama esas alınmalıdır. Örgütün bireylerden neler beklediğinin bireylerce bilinmesi gerekir. Bu karmaşıklığı önler, yetki ve sorumluluk almalarını belirler. Açık ve seçik olarak kimin ne yaptığını, yapacağının belirlenmesi gerekir. Yazılı Kurallar : Yasa, yönetmelik ve yazılı kurallar olmalı, işler bunların çerçevesinde yapılmalıdır. Örgütün amaçları ve her bireyin görevi yazılı olarak belirlenmelidir. İyi bir kayıt ve dosyalama sisteminin geliştirilmesi gerekir. Her personel ve iş için kayıt tutulması ve dosyalanması gerekir. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Max Weber’in Yetki Kuramı Max Weber yetkiyi “belli bir grubun belli bir kaynaktan çıkan emirlere itaat etme olasılığı” şeklinde tanımlamıştır. Geleneksel Yetki : Bu kişisel olup, doğuştan kazanılan statüye dayanır. Astların emirleri sadakatle yerine getirmeleri söz konusudur. Karizmatik Yetki : Yine kişiseldir. Belli bir kişinin olağanüstü kutsallığı, kahramanlığı veya örnek olacak özelliklerine dayanır. Ussal Yetki : Bu yetki kuralların ilkesine dayanır. Bu yetki seçimle kazanılır. Ussallık temel ilkedir. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

NEOKLASİK YÖNETİM YAKLAŞIMI Neoklasik teori, insan unsuru üzerinde durmuş klasik yönetimin ilkelerini reddetmek yerine eksik yönlerini tamamlamak için çalışmıştır. Bu doğrultuda ki görüşler klasik yaklaşımı sınamak için girişilen birtakım büyük çaplı deneylerden sonra oluşmuştur. Neo-klasik yaklaşımın organizasyon konusunda yapmış olduğu en büyük katkı, organizasyon yapısı içinde insanın nasıl davrandığı ve neden o şekilde davrandığı ve yapı ile davranış arasındaki ilişkileri açıklamak olmuştur. Yapılan deneylerin en önemlileri Hawthorne ve Harwood araştırmalarıdır. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Hawthorne Araştırmaları 1927-1932 arasında ABD’de Western Elektrik şirketinin hawthorne tesislerinde, E. Mayo yönetiminde F.J. Roetlisberger ve W.J. Dickson gibi psikologların katıldığı, binlerce işçi üzerinde yıllarca süren bir araştırma yaptılar. Bu araştırmalar kapsamında üç temel deney yapıldı. “iş ortamının düzenlenmesi” anlayışını gerçekten geçerli olup olmadığını test etmek istediler, fakat beklenenin tam tersi sonuçlar çıktı Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Hawthorne Araştırmaları 1. Aşamada ; çalışmanın amacı, işyerini aydınlatmanın verimliliğe etkisini bulmaktı, 2. Aşamada ; röle montaj odası deneyi olarak bilinmektedir : Yorgunluk ve dinlenmenin üretim üzerindeki etkileri “İnsan ilişkilerine uygun ortam sağlandığında üretim artışına sebep olacağı ortaya çıktı “ Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Hawthorne Araştırmaları 3. Aşamada ; elektrik aracının parçalarının takılmasına ilişkin deneyin bitmesinden sonra örgüt, iş görenlerle görüşmeyi amaçlayan bir program başlattı. Sonunda büyük bir bulgu yığını elde edildi. Bu görüşmelerde iş görenlerle ilişki kurmanın, onların tutumlarını etkilediğini gösterdi Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Hawthorne Araştırmaları 4. Aşamada ; deneme elektrik teli bağlama eşliğinde yapıldı. Parça başına ücret sisteminin etkileri incelendi. Ustabaşının sıkı denetimi altındalardı. Grup beli bir standart oluşturdu ve herkes aynı sayıda üretim yapmaya başladı. Bunun daha altında yada üstünde üretim yapanlara grup baskı yapıyor, psikolojik cezalar veriliyordu. Bu grup için pekiştirici bir etken olarak para, sosyal kabul görmeden sonra geliyordu. Demek ki para, her zaman temel belirleyici olmuyordu Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Hawthorne Araştırmaları 5. Aşamada; ilk dört aşamada öğrenilenler üzerine kuruldu. Bu aşama tümüyle iş gören ilişkileri üzerine yoğunlaştırıldı ve iş görenle görüşme biçimine dönüştü. Danışmanlar, iş görenleri sorunlarını tartışmak için cesaretlendirdiler. Sorunlarının tartışılmasından alınan sonuçlar, iş görenlerin örgüte uyumunda , ast üst ve yönetim ilişkilerinde kullanıldı Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Hawthorne Araştırmaları Bu araştırmanın sonuçları, yönetimde davranışçı yaklaşımın doğmasına yol açtı. Gözlerini, örgüt içindeki insana diken araştırmacılar , insanların örgütten beklentileri, örgüt üyelerinin karşılıklı ilişkileri, çatışmaları, iş doyumu ve verim arasındaki ilişkiler, karar verme gibi konuları alana getirerek katkıda bulundular. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Neoklasik yaklaşımı benimseyen örgüt veya yönetici; normal bir insanın işini sevdiği ve işinden kaçmayacağını, kişilerin kendi kendilerini kontrol edebileceklerini, sorumluluk almak isteyeceklerini, kontrol ve cezanın tek yol olmadığını, insanların yaratıcılık özelliklerine sahip olduğu ve amaçlara ulaşmada ödüllerin (manevi) olmasının iyi sonuçlar vereceği gibi düşüncelerden hareket etmektedirler. Ancak bu yaklaşımda örgüt içindeki insan unsuruna fazla önem verilmesi, yöneticinin şefkatli bir baba olarak düşünülmesine vurdumduymaz, bırakın yapsınlar tipi liderlik özelliğinin görülmesine neden olmaktadır. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

MODERN YÖNETİM YAKLAŞIMI Sistem Yaklaşımı Sistem yaklaşımı temelde olayları bütün halinde incelemeyi öngören bir düşünce tarzıdır. Sistem, birbiriyle ilişkili belirli parçalardan oluşan bir bütün olarak tanımlanabilir. Başka bir ifadeyle sistem, birtakım küçük parçalardan oluşan, kendisi veya daha büyük bir sistemin ya da sistemlerin parçası olarak faaliyette bulunan bir bütündür. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL Burada önemli olan Alt sistemlerin düzenli bir biçimde çalışmasıdır. Çünkü alt sistemlerden birinin bile düzensiz çalışması sistemi tümüyle olumsuz yönde etkileyebilecektir Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL Sistemin Özellikleri 1. Sistem – Alt Sistem : Sistem alt parçalardan oluşur. Bunlara alt sistem denir. İşletmeyi bir sistem olarak alırsak pazarlama, üretim, personel, finansman alt sistemdir. 2. Açık ve Kapalı Sistemler: Her sistem faaliyetlerini belirli bir çevrede yerine getirir. Eğer sistemin çevresi ile arasında enerji bilgi ve malzeme alışverişi varsa o sistem açık sistem olarak adlandırılır. Sistem ile çevresi arasında bu tür ilişkiler yoksa sistem kapalıdır. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL AÇIK SİSTEMLER: Malzeme girdiler dönüşüm çıktılar Enerji sistemi Bilgi Geri Besleme Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL Sistemin Özellikleri 3. Entropi – Negatif Entropi : Entropi sistemin düzensizliğe yönelişi kaynak değişimi imkanının yokluğu ve sonuçta ölümü diye tanımlanabilir. Kapalı sistemlerde entropi fazladır. Sistemde geri bildirim ilişkisi vardır. Açık sistemlerde sürekli bir girdi, çıktı ve geri besleme (feedback) akışı vardır. Sistemin çevreden aldığı girdiler bir süreç sonucunda çıktıya dönüşür. Geri besleme bu akışın istenilen düzeyde ve devamlı olması açısından bir bilgi ve veri akışını sağlar. 4. Eşit ve Aynı Sonuca Ulaşma : Açık sistemlerin bir özelliğidir. Açık sistemlerde aynı sonuçlar değişik girdilerle veya değişik sürelerin kullanılmasıyla elde edilir. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL Sistem Yaklaşımı Bir organizasyon, sahip olduğu kaynaklar nedeniyle çevreye bağlıdır. Buna karşılık organizasyonun sağladığı ürünler (çıktılar) çevre tarafından değerlendirilir. Bu, bir organizasyonu bünye içinde yer alan ve bünye tarafından kontrol edilen dinamik bir süreç olarak görmek yoluyla başarılır. Sistem yaklaşımının üzerinde önemle durduğu husus, eğer bir organizasyon değerli çıktılar üretemiyorsa onun varlığının nedeni yoktur. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

Durumsallık Yaklaşımı Durumsallık yaklaşımına göre değişik durumlar ve koşullar yönetimde başarılı olmak için değişik kavram, teknik ve davranışları gerektirir. Durumsallık yaklaşımı organizasyonu bir sistem olarak ele alır. Durumsallık yaklaşımına göre organizasyonun nasıl olması gerektiği basit bir yönetsel sistem değildir. Durumsallık yaklaşımı klasikler tarafından ileri sürülen her koşulda geçerli olan kurallar yerine duruma göre değişen koşulları dikkate alan bir yaklaşımdır. Durumsallık yaklaşımının temelini değişik durumlar ve koşullarda yönetimde başarılı olmak için değişik kavram, teknik ve davranışlar gerektiği oluşturur. Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL

STRATEJİK YÖNETİM ARAÇLARI STRATEJİLERİN GELİŞTİRİLMESİ VE STRATEJİK YÖNETİM : Bir örgütün ne yaptığını, varlık nedenini ve gelecekte ulaşmak istediği hedefleri ortaya koyan yönetim tekniğidir. Temel amaçları; -Okulun gelecekteki performansını artırmak - Başarı ve verimliliğin yükseltilmesi -Geleceğe Yönelik Vizyon oluşturma STRATEJİK YÖNETİM ARAÇLARI 1- SWOT ANALİZİ 2- Vizyon Misyon Bildirileri 3-Arama Konferansları Strength ( Güçlü yönler) - İlke –amaçların yer aldığı Weakness ( Zayıf yönler) -vizyon bildirisi hazırlanır Beyin fırtınası ile Oppurtunity (Fırsatlar) - Vizyona ulaşmada gerekli ortak fikir üretme Threat (Tehlikeler) Misyonlar hazırlanır İç Durum /Dış Durum analizi STRATEJİLERİN GELİŞTİRİLMESİ VE STRATEJİ PLANLAMA SÜRECİ STRATEJİLERİN UYGULANMASI (Stratejiler doğrultusunda üst yönetim aksiyon planları hazırlar) DEĞERLENDİRME (Uygulama sonuçları gözden geçirilir gerekirse stratejik planlamada değişiklik yapılır) STRATEJİK YÖNETİM SÜREÇLERİ Dr. Semiyha Dolaşır TUNCEL