ORGANİK HALOJEN BİLEŞİKLERİ ALKİL HALOJENÜRLER HALOJENOALKANLAR

BAĞLI OLDUĞU KARBONA GÖRE NİTELEME METİL HALOJENÜR Bir metil halojenür, metanın hidrojenlerinden birinin halojenle yer değiştirdiği bir yapıdır. Birincil alkil (1°) halojenürde halojenin bağlı olduğu karbona bir alkil grubu bağlıdır. PRİMER ALKİL HALOJENÜR SEKONDER ALKİL HALOJENÜR İkincil alkil (2°) halojenürde halojenin bağlı olduğu karbona iki alkil grubu bağlıdır. Üçüncül alkil (3°) halojenürde halojenin bağlı olduğu karbona üç alkil grubu bağlıdır. TERSİYER ALKİL HALOJENÜR

Geminal = aynı C üzerinde Vicinal = komşu C’lar üzerinde

Alkil halojenürlerin adlandırılmaları IUPAC sisteminde alkil halojenürler halojen- önekiyle adlandırılırlar. Halojenin konumu belirtilerek haloalkan olarak adlandırılırlar. Yaygın adlandırmada ise alkil grubunun adını halojenin adı izler.

Etil klorür Kloroetan Metil iyodür İyodometan Tetraklorometan Karbon tetraklorür Metilen iyodür Diiyodometan

Fenil bromür Bromobenzen İsopropil klorür 2-Kloropropan Ter-butil florür 2-fluoro-2-metilpropan 2,3-Dikloro-2,3-dimetilbutan

1-Bromo-1,3-sikloheksadien 5-Bromo-1-kloro-2-iyodo-3-metilpentan Benzil klorür 1-Bromo-1,3-sikloheksadien Fenetil klorür 2-fenilkloroetan

Alkil halojenür yapısındaki bazı ilaç maddeleri Halotan (Genel anestezik) 2-Bromo-2-kloro-1,1,1-trifluoroetan Etklorvinol (Sedatif-hipnotik) 1-Kloro-3-etil-1- penten-4-in-3-ol DDT 1,1,1-Trikloro-2,2-bis(p-klorofenil)etan

ALKİL HALOJENÜRLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ C-X bağı polardır. Dipol-dipol etkileşimleri

Floroetanda Dipol-Dipol (DD) çekim güçleri

ALKİL HALOJENÜRLERİN ELDE EDİLMELERİ Alkenlerden 2) Alkanlardan 3) Alkollerden a) HX ile b) Halojenleme ajanları ile

Alkenlerden

2) Alkanlardan

3) Alkollerden 3. a) HX ile : Bu reaksiyon asit katalizlidir, önce alkolden karbokatyon oluşur, oluşan karbokatyon X- ile reaksiyona girerek alkil halojenür verir.

HI, HBr  Bütün alkollerle reaksiyon verirler HCl  Benzilik, allilik ve tersiyer alkollerle kolay reaksiyon verir, Sekonder alkollerle zor reaksiyon verir Primer alkol + ZnCl2 (katalizör) ZnCl2 güçlü bir Lewis asididir, Boş orbitalleri ile oksijenden e- çeker  C-O bağı zayıflar ve oksijenli grup kolay ayrılabilir. HF  Reaksiyon vermez.

3. b) Halojenleme ajanları ile : Fosforöz asid Fosforoksi halojenür   Tiyonil Klorür

Asitler: HI > HBr > HCl > HF (pratik olarak yürümez) Azalan asitlik (artan pKa) Alkoller: Tersiyer > sekonder > primer > CH3 Azalan karbokatyon kararlılığı

Alkil fluorürlerin elde edilişi:

ALKİL HALOJENÜRLERİN KİMYASAL REAKSİYONLARI C-X bağı polardır. Bu yüzden karbon a) Anyonların b) Dış yörüngelerinde e- çifti taşıyan nötr yapıların (= yüksüz polar bileşiklerin) yani NÜKLEOFİL’lerin etkisine açıktır.

Değişik fonksiyonel gruplar kazanılır Alken oluşur

SÜBSTİTÜSYON ELİMİNASYON ZEITSEV kural

ÖNEMLİ SÜBSTİTÜSYON REAKSİYONLARI

ALKİN

SN1 Reaksiyonu Unimoleküler Nükleofilik Sübstitüsyon Reaksiyonu ENANTİYOMER

SN2 Reaksiyonu Bimoleküler Nükleofilik Sübstitüsyon Reaksiyonu

Walden devrilmesi

E1

E2

ALKİL HALOJENÜR SEÇİMİ Güçlü Nu: CN- Güçlü baz RO- ; OH- Zayıf Nu: ROH , H2O CH3X Primer.RX } Her koşulda sübstitüsyon Güçlü Nu: S; E Sek.RX Güçlü baz S; E Nu: , baz E; S(Çok az) Ter. RX Çok zayıf Nu: S; E

Zeitsev Kuralı

Soru: 1-Bromopropan ve sodyum iyodür asetonlu ortamda ısıtıldıklarında hangi ürün oluşur? Soru: Aşağıdaki reaksiyonu tamamlayınız

Soru: İzopropil klorür ve sodyum asetilür ün reaksiyonundan hangi ürün oluşur?

Soru: Bir nükleofilik yerdeğiştirme reaksiyonu ve bir katalitik hidrojenleme kullanarak aşağıdaki sentezi gerçekleştiriniz. Soru: Aşağıdaki reaksiyonu tamamlayınız

Soru: Aşağıdaki reaksiyonları tamamlayınız 1) 2) Yüksek verim 3)