BAĞIMLILIK NEDİR? Türkiye’de ve dünyada hızla tütün, alkol ve uyuşturucu madde alım oranları artmakta, maddeye başlama yaşları gittikçe düşmektedir. Diğer bağımlılıklar gibi teknoloji ve kumar bağımlılığı da kişiye, aileye ve topluma psikolojik, sosyolojik ve ekonomik zararlara yol açmaktadır. Bağımlılık kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal hayatını olumsuz etkiler. Toplumun felaketi sayılabilecek bağımlılıkları engellemek ancak iyi bir koruyucu halk sağlığı yaklaşımıyla mümkün olur.

Psikiyatrik bir sendrom olan bağımlılığın tanısı için aşağıda sayılan ölçütlerin yalnızca üçünün bir arada görülmesi yeterlidir. -Kullanılan maddeye tolerans gelişmesi -Madde kesildiğinde ya da azaltıldığında yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması -Madde kullanımını denetlemek ya da bırakmak için yapılan ama boşa çıkan çabalar -Maddeyi sağlamak, kullanmak ya da bırakmak için büyük zaman harcama -Madde kullanımı nedeni ile sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin olumsuz etkilenmesi -Maddenin daha uzun ve yüksek miktarlarda alınması -Fiziksel ya da ruhsal sorunların ortaya çıkmasına ya da artmasına rağmen madde kullanımını sürdürmek

Fiziksel bağımlılık, kullanılan maddeye karşı bir adaptasyon gelişmesine bağlı olarak maddenin varlığına karşı duyulan fizyolojik bir istektir. Ruhsal bağımlılık ise kişinin duygusal ya da kişilik yapısı gereği, gereksinimlerini tatmin etme/giderme amacı ile o maddeye düşkünlüğüdür. Bağımlılık ciddi bir hastalıktır. Bağımlılığa ilişkin beyinde birçok nörokimyasal, nörofizyolojik değişimler saptanmıştır. Bağımlılık tedavisi, belirli şemaları ve ilkeleri içeren kapsamlı bir protokol ile sağlanabilir. Bağımlı kişiler bağımlılığın bir hastalık olduğunu kabul eder ve hastalıklarda uyulması gereken kurallar olduğunu bilirlerse tedaviye uyumları artmaktadır.

TBM (TÜRKİYE BAĞIMLILIKLA MÜCADELE EĞİTİM PROGRAMI)

OKULDA BAĞIMLILIĞA MÜDAHALE (OBM) PROGRAMI Yeşilay bağımlılıklarla mücadele amacıyla, okullarda görev yapan rehber öğretmenlerin eğitilmesine yönelik Okulda Bağımlılığa Müdahale (OBM) programını Ocak 2017’de hayata geçirdi. 2014 yılından beri sigara, alkol, uyuşturucu, teknoloji bağımlılığı ve sağlıklı yaşam alanlarında yaş gruplarına özelleştirilmiş ve alan uzmanları tarafından hazırlanmış içeriklerden oluşan Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı (TBM) kapsamında bilinç oluşturma, önleme ve koruma amacıyla uygulanmaya devam eden Yeşilay, OBM ile okullarda bağımlılıkları oluşmadan önlemeyi hedefliyor. OBM kapsamında ilk pilot uygulama, İstanbul’da riskli bölgelerdeki liselerde görev yapan gönüllü rehber öğretmenlerle gerçekleştirildi. Eğitimlerde, rehber öğretmenlere, öğrencinin durumunun nasıl tespit edileceği, madde kullandığının öğretmen tarafından nasıl anlaşılacağı, gencin tedaviye nasıl ikna edebileceği, ailenin durumdan haberdar edilmesi ve desteklenmesi, aile içi ilişkilerin tespiti, öğrencinin riskli durumdan ailesinin desteğiyle nasıl kurtulabileceği anlatılıyor. Program sonunda eğitimi başarı ile tamamlayan rehber öğretmenlerin okullarında risk taraması yapmaları ve kullanıcı durumdaki öğrencilerle çalışmaya başlaması bekleniyor. Pilot çalışma süresince rehber öğretmenlere Yeşilay tarafından süpervizyon desteği de verilecek.

YEŞİL DEDEKTÖR UYGULAMASI

Yeşil Dedektör! Havanız Kaçmasın! Sigara içme özgürlüğü adı altında sağlığını, keyfini ve geleceğinizi esaret altına almalarına izin vermek istemiyorsan, Senin için yasalarla korunmuş haklarını ve dumansız hava sahanı korumak istiyorsan, Tütün mamulleri kullanmayanlara saygı duyulsun istiyorsan, bir çözümün var; Yeşil Dedektör! Yeşil Dedektör ile tek tıkla dumansız hava sahanı ve sağlığını korumak senin elinde. Amacımız Ne? Yeşil Dedektör 2008 yılında yürürlüğe giren kapalı mekânlarda tütün mamulleri kullanım yasağına uyulmasını sağlamak, ihlallere karşı toplumda farkındalık oluşturarak tütün mamulleri kullanmayan vatandaşlarımızın haklarını korumak ve yasal hakları konusunda bilinçlendirmek amacıyla geliştirilmiştir.

Uygulama Nasıl İşliyor? Yeşil Dedektör mobil uygulaması, T.C. Sağlık Bakanlığı İstanbul Halk Sağlığı Müdürlüğü ile ortaklaşa yürütülen bir dizi faaliyetten oluşmaktadır. Bu kapsamda, kapalı mekanlarda tütün mamulleri kullanım yasağının uygulanmasını denetleyen saha ekipleri ile koordineli yürütülmektedir. Yeşil Dedektör mobil uygulaması ile kullanıcı ihlal bildirimini, tek tıkla konum belirleyerek ve mekan adı seçerek bildirebilecektir. İhlal bildirimi sonrasında bildirim, Sağlık Bakanlığı’nın özel olarak Yeşil Dedektör için ayırmış olduğu sisteme düşecek ve oradan de saha ekiplerine ulaşacaktır. Saha denetim ekipleri ihlal bildiriminin yapıldığı mekana ulaşarak ihlal olup olmadığını denetleyecek ve gerekli işlemi yapacaktır. Bu kapsamda tütün mamulleri kullanmayan müşterilerin hakkının korunması, yasağa uyumun sağlanması yoluyla ihlallerin asgariye indirilmesi sağlanacaktır.

YEDAM web sitesi: yedam.org.tr Yeşilay’ın 95 yıllık sürecinde topluma bağımlılıkla ilgili önleyici ve koruyucu hizmetleri yürütmektedir. Değişen koşullar ve toplumdan gelen talepler neticesinde Yeşilay 2013 yılında tüzüğünde yaptığı değişiklikle bağımlılık alanında yürütmekte olduğu önleyici ve koruyucu çalışmalara tedavi ve rehabilitasyon faaliyetlerini eklemiştir. Bu doğrultuda Cemiyet, Yeşilay Danışmanlık Merkezi’nin (YEDAM) kuruluş çalışmalarına başlamıştır. YEDAM çalışma faaliyetleri olan; danışma hattı, sosyal destek ve yüz yüze psikolojik danışmanlık üzerinden 3 ayakta hizmet vermeyi amaçlamaktadır. 2015 Temmuz ayında Danışmanlık Hattı ile hizmet vermeye başlayan Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM) yüz yüze görüşmelere de merkez hazırlıkları tamamlanmasına müteakip Ekim 2015 hizmet vermeyi planlamaktadır. YEDAM’la amaçlanan alkol/madde bağımlısı olan bireylerin hayata tekrar kazandırılması, günlük hayatlarını devam ettirirken hayat kalitelerinin yükseltilmesiyle sosyal hayata uyum sağlama sürecinde gerekli sosyal desteğin verilmesi ve kişinin temiz kalmaya teşvik edilmesidir. Bu kapsamda da YEDAM kadrosundaki uzman klinik psikologlar ve sosyal hizmet uzmanlarının iş birliğinde bağımlılık sorunu olan bireylere ücretsiz psikososyal destek vermeyi hedeflemektedir. Bağımlılık sorunu olan bireylere tıbbi tedavinin bir alt basamağı olarak rehabilitasyon ayağında yeni bir dünya yerine kendi dünyalarını yaşanılır kılacağı bir seçenek sunmaktır.

YEDAM Danışma Hattı ülkemizden herkesin ulaşabileceği 444 7 975 (444 7 YSL) bir çağrı merkezi olarak telefonun bir ucunda alanında eğitimli psikologlar tarafından bağımlılık konusunda soru ve sorunları olan kişilere online olarak bağımlılıkla ilgili nitelikli bilgi sunulması sağlanmaktadır. Aynı zamanda psikolojik danışmanlık ve sosyal destek hizmetleriyle alkol ve uyuşturucu tedavisi gören/görmüş bireylerin hem kendilerine hem de ailelerine yönelik ücretsiz ayaktan danışmanlık, rehabilite hizmeti vermeyi planlamaktadır. Diğer yandan bu süreç; halkın ve hedef kitleye hizmet sunan uzmanların alkol/madde bağımlılığı ve bağımlı kişilere yaklaşımda bilgi, bilinç ve donanım kazandığı ve alanda hizmet veren pek çok kurum/kuruluşun dahil olduğu bir işbirliği sürecidir.

Amatem İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi (AMATEM) İSTANBUL Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi (AMATEM) Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi (AMATEM) ANKARA Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi (AMATEM) Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi (AMATEM) İZMİR Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi (AMATEM) Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi EDİRNE Pamukkale Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi (AMATEM) DENİZLİ İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi AMATEM MALATYA İzmir Katip Çelebi Ünv. Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi AMATEM Sakarya Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi AMATEM SAKARYA Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi (AMATEM) Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi (AMATEM) Bursa Devlet Hastanesi (AMATEM) BURSA Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi (AMATEM) Adana Dr. Ekrem Tok Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi AMATEM ADANA Denizli Devlet Hastanesi AMATEM DENİZLİ Elazığ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi AMATEM ELAZIĞ Eskişehir Devlet Hastanesi AMATEM ESKİŞEHİR Gaziantep 25 Aralık Devlet Hastanesi Ahmet Şireci Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi (AMATEM) GAZİANTEP Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi AMATEM İSTANBUL Manisa Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi AMATEM MANİSA Mersin Devlet Hastanesi AMATEM MERSİN Çorlu Devlet Hastanesi AMATEM TEKİRDAĞ Tokat Ruh Sağlığı Hastalıkları Hastanesi AMATEM TOKAT Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi AMATEM VAN Van Özel İstanbul Hastanesi AMATEM Malatya Devlet Hastanesi Hastanesi AYAKTA TEDAVİ MERKEZİ MALATYA Samsun Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi SAMSUN

Çematem ÇEMATEM Zuhuratbaba Mh. 34147 Bakırköy / İstanbul (0212) 543 65 65 İSTANBUL Kurtuluş Mah. Halide Edip Adıvar Cad. No: 18 Göçmenkonutları Görükle Nilüfer/BURSA (0224) 800 22 40 BURSA Şehitlik Mevkisi Diyarbakır Anadolu Lisesi Karşısı Şehitlik Karokol yanı Yenişehir DİYARBAKIR (0412) 226 62 83 DİYARBAKIR 34147 Bakırköy İSTANBUL (0212) 409 15 15 Yıldız Mah. Hoca Ahmet Yesevi Cad. No:42-44 (Buca Kadın Doğum Hastanesi Bahçesi) Buca/İZMİR (0232) 453 02 11 İZMİR Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Bornova İZMİR (0232) 338 25 25 Mithatpaşa Mah. Erkilet Bulvarı Ruh Sağlığı Hastanesi KAYSERİ (0352) 351 11 03 KAYSERİ Yazır Mah. Turgut Özal Caddesi No: 14/C Selçuklu KONYA (0332) 263 14 37 KONYA İstanbul (0212) 543 65 65 / Dahili:452