AİLE KATILIMI
Çocuğun kazandığı veya kazanacağı becerilerin kalıcılığının sağlanamamasında ve hayata aktarılamamasında ailelerin programa dahil edilememelerinden kaynaklandığı söylenebilir. Okulöncesi eğitimde en iyi yaklaşım, çocuğu ailesiyle birlikte ele alan yaklaşımdır
Aile katılımı kavramının içerisine neler girer? Çocuğun hem fiziksel hem de zihinsel gelişimi hakkında eğitim kurumunun aileleri bilgilendirmesi, Anne ve babaların çocukları için öğretmen görevi üstlenmesi, Eğitim kurumlarının anne ve babalara, anne ve babaların ise çocuklarına duygusal konular başta olmak üzere her konuda destek vermesi, Anne ve babalara çocuklarına öğretmenlik yapmaları ve gelişimini kontrol altına almaları için eğitim kurumları tarafından eğitim verilmesi,
Aile katılımı kavramının içerisine neler girer? Öğretmen ve aileler arasında sık sık iletişim kurulması, bilgi alış verişinin sağlanması, Anne ve babalar öğretmenler tarafından gün içerisinde neler yapılmış, neler öğrenilmiş bu konularda bilgilendirilmesi, anne ve babalar ise çocukları ile o konularda aktivite yapması. Çocukların eksik noktalarından öğretmenler ile anne ve babalar arasında ortak bir program yapılması
AiLE KATILIMININ AMAÇLARI Çocuğun bilişsel, sosyal ve duygusal gelişiminde en üst düzeye çıkabilmesi için ailenin desteklenmesidir. Çocuğun ailedeki öğrenme ortamına katkı sağlamak Kurumda uygulanan program tarafından ailenin ve çocuğun gereksinimlerinin karşılandığından emin olmak, Çocukta görülen olumlu değişikliklerin sürekli olmasını sağlamak Sorunları önlemek ve alternatif disiplin yöntemleri sunmak, Ailenin kendi çocuğunun hayatında ne kadar önemli rolü olduğunu pekişirmek, Ailelere, çocuğun ev ortamında öğrenebilecekleri deneyimler konusunda bilgi vermektir
Aile katılımının çocuklara faydaları Çocuk okuluna daha kolay ısınır benimser ve olumlu olur. Okulda daha başarılı olur, çabuk öğrenir Ödevlerini daha iyi ve anlayarak yapar. Çevrede veya evde gördükleri ile okuldakileri ilişkilendirir. Aileye ve öğretmenine karşı güveni artar. Okula gitmeyi ve okulda bir şeyler öğrenmesi gerektiğini kendine görev sayar.
Aile katılımının anne ve babalara faydaları Çocuklarının gelişimlerinden haberdar olurlar, gelişim seyrini görürler ve onlara daha faydalı olurlar. Okulun işleyişi ve eğitim sistemi hakkında daha fazla bilgiye sahip olurlar. Çocuklarının becerileri, ilgileri, yetenekleri hakkında daha çok bilgi sahibi olurlar, bunları daha önceden görüm o yönde destekleyebilirler. Çocuklarının eğitimine daha fazla yardımcı olurlar. Çocuklarını yetiştirme konusuna kendi öz güvenleri artar.
Aile katılımının öğretmen ve okula faydaları Bu tür ailelerin çocuklarına eğitim veren öğretmenler daha moralli, istekli ve arzulu olurlar. Aileleri daha destekleyici olarak görürler. Ailelerle kurulan ilişki doğrultusunda çocukları daha yakından tanırlar ve bu sayede daha etkili eğitim verebilirler. Okulun genel başarısı artar.
AİLE KATILIM ETKİNLİKLERİ
1. Bilgilendirme Toplantıları 2. Ev Ziyaretleri 3. Ailelerin Sınıf İçi ve Sınıf Dışı Etkinliklere Katılımı 4. Evde Öğrenme 5. Ailenin Kurum Programına Katılımı 6. Ailelerin Karar Verme Sürecine Katılımı
1. BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI Anne babalar kendi çocuklarının gelişimlerini kolaylaştırabilmek için bazı bilgiler alırlar. Bilgi desteği, grup toplantıları (konferans, seminer,, sohbet gibi) ve bireysel görüşmeler yoluyla yapılır. Toplantı konuları çocuk eğitimiyle ilgili olabileceği gibi aile çocuk iletişimini artıracak, çocuklarla evde yapılabilecek etkinlikler, oyuncak yapımı ve çocuk kitapları gibi konularda da olabilir
Toplantılarda Dikkat Edilecekler Ailelerin gereksinimlerine yanıt verecek bir toplantı olması katılımı artıracağından gereksinim duyulan bir konu seçilmelidir. İhtiyaç anne baba tarafından belirlenmez ise toplantıya katılım az olur ve anne babalar bu tür toplantılara bir daha katılmaz. Ailelerin kendi belirledikleri konularda toplantılara katılımı daha fazla olacaktır. Toplantı konuları seçilirken öncelikle ailelerin ve çocukların güçlü yönlerini destekleyecek pozitif başlıklar seçilmelidir.
Anlaşmazlık durumunda tartışmadan kaçınılmalıdır Toplantılar sırasında öğretmen, oldukça özel ve somut olmalı, değerlendirmelerini; sanat etkinlikleri, gözlem kayıtları vb ile desteklemelidir. Öğretmen, anne babaları konuşmaya teşvik etmeli ve grubu yönlendirmelidir. Çocukların diğer çocuklar ve aileler ile karşılaştırılmasından kaçınılmalıdır. Anlaşmazlık durumunda tartışmadan kaçınılmalıdır “Nasıl yardım edebileceğimizi düşünüyorsunuz?” Anne babayı dinledikten sonra “… yapmayı deneyebiliriz bakalım ne olacak” denilebilir.
Toplantı sonunda olumlu duygular ifade edilmeli, anne babalar iş birliğine davet edilmelidir. Velilerle bireysel olarak çocukları ile ilgili karşılaştıkları problemleri nasıl çözecekleri konusunda görüşülebilir. Bireysel görüşmeler sadece okulda ya da çocukta bir sorun olduğunda planlanmamalı,
Görüşme ve toplantılarda önce, olumlu davranışlar konuşulmalıdır. Aileyi suçlayıcı ve yargılayıcı tavırlardan kaçınılmalı, sorunun aile ile birlikte çözülebileceği duygusu verilmelidir. Görüşme sırasında ortam gerginleşirse, görüşme başka bir tarihe ertelenebilir. Anne babalar grupla yapılan toplantılarda çocukları ile ilgili problemi rahatça paylaşamayabilir. Bireysel görüşmede karşılıklı etkileşime girildiği için sorunun kaynağına inilebilir ve çözüm yolları üretilebilir
2. EV ZİYARETLERİ Ebeveynlerin değerlerini, çocuğuna karşı tutum ve davranışlarını, çocuktan beklentilerini öğrenmek ve aileyi tanımak için en iyi yöntemlerden biridir. Aile, ev ziyaretleri sırasında duygu ve düşüncelerini daha rahat ifade edebilmekte, Çocuk ise öğretmeninin kendisi ile ilgilendiğini ve değer verdiğini düşünerek öz-saygısını geliştirebilmektedir
Öğretmen, ev ziyaretleri sırasında anne babaların geleneksel tutumlarına ve değer yargılarına saygı göstermeli, duygu ve düşüncelerini paylaşarak onları desteklemelidir. Ailelere, çocuklarıyla evde uygulayabilecekleri etkinlikler ve uyarıcı çevre düzenlemesi konusunda bilgiler verilebilir.
Öğretmen, gözlemleri sonucu ailenin güçlü yanlarını ve aile-çocuk etkileşimini değerlendirip destekleyici etkinlikler planlamalıdır. Öğretmen tarafından ev ziyareti yoluyla evden alınan bilgiler sadece çocuğun gelişim ve eğitim yaşamını desteklemek amacıyla kullanılmalıdır
3. AİLELERİN SINIF İÇİ VE SINIF DIŞI ETKİNLİKLERE KATILIMI SELÂMLAŞMA Öğretmen, aileler çocuklarını okula bırakmaya ve çocuklarını okuldan almaya geldikleri sırada onlarla karşılaşmaya ve selâmlaşmaya özen göstermeli, oluşan fırsatları değerlendirerek, onları birkaç dakika kurumda çocuklarıyla birlikte zaman geçirmeleri konusunda yüreklendirmelidir.
TELEFON GÖRÜŞMELERİ Telefon görüşmeleri, anne babalar tarafından memnunlukla karşılanan bir iletişim yoludur. Telefon görüşmeleri acil durumlarda sadece problemleri iletmek amacıyla değil, çocukların ve ailelerin ihtiyacı olduğu durumlarda ve olumlu duyguların paylaşılması amacıyla yapıldığında daha etkili olmaktadır. Telefon zinciri oluşturulabilir.
BÜLTEN VE BÜLTEN TAHTASI Ailelerin çocuklarını okula getirdikleri veya almaya geldikleri zaman okuyabilecekleri yerlere yerleştirilmelidir. Ailelerin çocuklarıyla yapabilecekleri etkinlik ve oyun örnekleri, inceleme gezileri, konferans veya davetlerle ilgili duyurular, çocuk gelişimi ve eğitimi, çocuğun beslenmesi, çocukların etkinlikler sırasında çekilen fotoğrafları vb. ailelerin görebileceği bir yere yerleştirilen bülten tahtalarına asılabilir.
HABER MEKTUPLARI Okul öncesi eğitim kurumlarında evlere günlük, haftalık veya 15 günlük arayla düzenli olarak haber mektupları gönderilebilir. Haber mektuplarında, çocuğun o gün ilk kez başarabildiği bir davranışı, evde çocukla yapılabilecek etkinlikleri, etkinlikler sırasında çekilmiş fotoğrafları, çocuğun okulda öğrendiği bir kavramın evde nasıl pekiştirileceği, basit oyuncakların yapımı, planlana etkinlikler gibi bilgiler yer alabilir.
KİTAPÇIKLAR-BROŞÜRLER Çeşitli konularda (kazalar, beslenme, disiplin, okuma yazmaya hazırlık, iletişim vb.) ve etkinlikler ile ilgili kitapçık ve broşürler hazırlanabilir. Ailelere verilen mesajların ve bilgilerin kısa, basit, anlaşılır ve uygulanabilir olmasına, konularla ilgili resimlerin bulunmasına dikkat edilmelidir.
AFİŞLER FOTOGRAFLAR VİDEOLAR İKİ YÖNLÜ YAZIŞMALAR İki yönlü gerçekleşmesi gereken bu yazışmalar çocuk, aile ve okul açısından önemli konularda yapılmalıdır
EBEVEYN KÜTÜPHANESİ KERMESLER Okul ortamındaki küçük bir odaya çocuk gelişimi ve eğitimi ile ilgili kaynak kitapların, dergilerin ve uygun öykü kitaplarının bulunduğu bir bölüm hazırlanarak bir kütüphane oluşturulabilir. Anne babalar bu kaynaklardan yararlanmaları için teşvik edilebilir KERMESLER
4. EVDE ÖĞRENME Öğretmenlerin sınıftaki çalışmalalarla koordineli olarak anne-babalara yardımcı olacak önerilerde bulunması Zaman zaman sözel olabileceği gibi ilgi çekici bir şekilde hazırlanmış, yapılacakları adım adım gösteren yazılı mesajlar şeklinde de olabilir. yapabilecekleri etkinlikler, oyunlar, tartışabilecekleri konu başlıkları, disiplin yöntemleri vb Sonuç olarak anne baba okuldaki çalışmalara teşvik edilir ve böylelikle çocuğuyla bir eğitimci gibi etkileşime girer. Öğretmen tarafından kontrol edilmesi önemlidir
5. Ailenin Kurum Programına Katılımı Aileleri çocuklarının eğitim gördüğü sınıflara dahil etmek, aile katılım programının en önemli fakat aynı zamanda en zor aşamalarındandır. Öncelikle öğretmen ailelere, sınıfta çocuklarının neler yaptıklarını, çocuklarla nasıl iletişim kurduğunu, onlarla nasıl konuştuğunu, hangi durumlarda yardım ettiğini, nasıl rehberlik ettiğini gözleme fırsatı sunmalıdır.
Bunun sonucunda anne babalar öğretmeni model alarak, çocuk eğitimi konusundaki bilgi ve tutumlarını geliştirir ve evde çocuğunun gelişimini nasıl destekleyebileceklerini öğrenirler.
Anne babalar, sınıf katılımı sırasında farklı özellikteki çocukların farklı yönlerini görerek insanlara nasıl bir tutum geliştirecekleri konusunda deneyim kazanırlar. Aile sınıfa katılımla kurumu, öğretmeni ve koşulları daha iyi görebileceği için beklentilerinde gerçekçi olmayı öğrenir ve okula, öğretmene güven duyar
Anne babalar her zaman kişilikleri, maddî olanakları ve yaşam koşulları nedeniyle programa aktif olarak katılamayabilirler ya da katılmak istemezler. Anne babalar bu konuda zorlanmamalı, sınıf dışındaki etkinliklere katılmaları sağlanmalıdır. Öğretmen ve anne-babalar birlikte çalışarak kendi yetenekleri, ilgileri ve kariyerlerini kullanabilecekleri sınıf etkinlikleri geliştirmelidir
Ailenin sınıfa katılımı; Şarkı, oyun, hikâye okuma gibi etkinliklerde öğretmen rolünü üstlenerek, Evde veya okulda eğitim materyali hazırlayarak, Kahvaltı, yemek ve oyunda rehberlik ederek, İnceleme gezileri veya kısa yürüyüşler gibi sınıf dışı etkinliklerde öğretmene yardımcı olarak, Dosyalama, kayıt tutma, sınıftaki eşyaların korunması, tamiri, gezi ve diğer etkinliklerde vb. konularda öğretmene yardımcı olarak, Meslekleriyle ya da özel yetenekleriyle ilgili konularda çocuklarla birlikte etkinliğe katılarak sağlanabilir
6. AİLELERİN KARAR VERME SÜRECİNE KATILIMI Öğretmenler, anne babaların diğer anne babalarla etkileşimini desteklemek üzere; sohbet toplantıları, çaylar ya da anne babalara birlikte yapmaları gereken sorumluluklar vermelidir. Bu tür etkileşimler okul aile birliğine üyelikte birbirini temsil etmeyi kolaylaştıracak ve bunu destekleyecektir. Bu yolla aileler, çocuğun eğitimini etkileyen politikaların belirlenmesine, geliştirilmesine ve yerleştirilmesine, ayrıca malî desteğin sağlanmasına, eğitim materyalleri ve kaynaklarının teminine de yardımcı olacaklardır
AİLE KATILIMINI ETKİLEYEN ETMENLER
Aileden Kaynaklanan Nedenler Ülkemizde okul-aile ilişkileri konusunda yapılan araştırmalar incelendiğinde, okul ile aile arasında sağlıklı bir iletişim ve iş birliğinin kurulamaması önemli bir sorundur. Aile katılımına yönelik bazı araştırma sonuçlarına bakıldığında, ailelerin okul programında yer alan etkinlikleri çoğunlukla tanıdığı, katılım konusunda istekli olduğu, ancak bunları nasıl yapabileceği konusunda rehberliğe gereksinim duydukları görülmektedir.
Aileden Kaynaklanan Nedenler Ailelerin, eğitime katılımının önemine yeterince inanmaması ve bu konuda ilgisiz davranması da katılımı etkileyen önemli bir etmendir. Bu ilgisizliğin nedenleri ailenin eğitim durumu, gelir düzeyi, zaman yetersizliği, okul yönetimi ya da öğretmene karşı olumsuz tutumlar olabilir.
Aileden Kaynaklanan Nedenler Neden her ne olursa olsun,olumsuz tutumdan kurtarılarak okula alıştırılmalıdır. Aile eğitim,kültür ve gelir düzeyleri ne olursa olsun kendi ilgi ve becerilerine uygun katılabileceği bir etkinlik bulursa bu yol açılır. Yaşamak güzel şeyler cesaretlendirir.
Okuldan Kaynaklanan Nedenler Kurum yöneticisinin otokratik ya da demokratik bir yönetim biçimini benimsemiş olması, Öğretmenlerin katılım programlarını nasıl yürüteceklerini bilmemeleri Okulda düzenlenen aile katılım etkinliklerinin yetersiz olması ya da hep aynı olması Örneğin; yalnızca veli toplantısı yapmak ve burada ailelerden sürekli katkı istemek
Okuldan Kaynaklanan Nedenler Farklı etkinlikler düzenlemek ilgi çeker katılım artar Bir araştrmada, okulöncesi eğitim kurumlarında veli toplantıları ve bireysel görüşmelerin yapıldığı ancak, ailelerin programa katılım çalışmalarına yer verilmediği görülmüştür. Bu durum ailelerin eğitime katılımını sınırlamaktadır. Okul yönetimi ya da öğretmen, kimi zaman ailelerin kendi sınırlarını aşarak okulun işleyişinde sorun yaratacağını düşünebilirler.
Okuldan Kaynaklanan Nedenler Ailelerin eğitime katılımı demek her şeye müdahale etmesi anlamına gelmez Sınırlar her iki taraf için iyi belirlenirse sorun yaşanmaz Öğretmen, her aileye eşit mesafede yaklaşmalı ve objektif bir tutum izlemelidir. Aileler, sadece kendi istekleri doğrultusunda karar değiştiremeyeceklerini bilmelidir.