Bilimsel Araştırma Yöntemleri

İnsanlar doğada karşılaştıkları problemlere güvenilir çözüm yolları bulmak uğraşı içindedirler. Bu ise doğru bilgiyi kullanabilmekle olur. Bu da bilginin kaynağının ne olduğu sorusuna ulaştırır.

Bilginin Kaynağı Bilginin kaynağı hakkındaki görüşler 2 ana başlık altında toplanabilir: Rasyonalizm Empirizm

Rasyonalizm Bilginin kaynağının akıl olduğunu varsayar. Buna göre akla yani mantığa uyan şeyler gerçek bilgidir. Bu görüşte bilginin oluşumunda gözlemler rol oynamaz.

Empirizm Bilginin kaynağının duyu organları sayesinde elde ettiğimiz gözlemler olduğunu söyler. Metafizikle ilgili bilgiler bu anlayışta yadsınır. Bilginin oluşumu üzerine 2 farklı görüş vardır: Tümevarım Tümdengelim

Tümevarım Bilginin oluşumunda tümevarım yönteminin önemine vurgu yapar. Buna göre gözlemlerden oluşturulan genellemelerin doğruluğu üzerinde durur. Carnap önemli temsilcilerindendir.

Tümdengelim Tümevarım yoluyla yapılan genellemelerin doğruluğunun ispatlanamayacağına vurgu yapar. Örn: ‘’Tüm kuğular beyazdır’’ genellemesi bütün evrendeki kuğular gözlemlenerek mi oluşturulmuştur? Popper’a göre evrende genellemenin doğrulamadığı istisnai veriler vardır. Niye? Bu yaklaşıma göre genellemeler doğrulamadan ziyade yanlışlanabilmelidir. Bu yanlışlama sürecinde de tümdengelim kullanılır.

Tümdengelim

Problem Çözmenin Pratik Dayanakları 4 farklı problem çözme dayanağından bahsedilebilir: Eski uygulamalar, emsal arama Otorite figürlere danışma Kişisel deneyimler Bilim

Bilim Nedir Değişik tanımlar yapılabilir: neden-sonuç ilişkilerinin ifade edildiği sistematik bilgiler birikimi, nesnel sağlamlığı olan bilgiler bütünü gibi… Geçerliği kabul edilmiş sistemli bilgiler bütünü olarak tanımlayabiliriz.

Bilimin İşlevleri Temel işlevleri olarak: Anlama Açıklama Kontrol

Anlama Bilimle ilk olarak ‘nedir’ sorusunun cevabını bulmaya çalışırız. Doğada var olan olayların ve olguların tek tek ya da ilişkiler halinde tanınması ve durumun olduğu gibi tanımlanmasıdır.

Açıklama Mevcut durumun ayrıntıları ile tanınmasından sonra, o durumların muhtemel nedenlerini bilmek isteriz. Yani olay ya da olguların nedenini sorgularız. Bu nedenini sorgulama bizi olay ya da olguları açıklamaya iter. Öyle ise bilim, doğada gözlemlediğimiz olay ya da olguları açıklamamıza yardımcı olur.

Açıklama: Kuram Bilimsel açıklamanın en gelişmiş biçimi kuramdır (teori). Kuram, bir takım olguları veya olgusal ilişkileri açıklayan kavramsal bir sistemdir. Araştırmaların empirik ve kuramsal yönü vardır.

Açıklama: Kuram Olguları açıklamak üzere araştırmacı tarafından kurulur. Kısmi doğrulanmış, birbiriyle ilişkili önermeler bütününü kapsar. Dünya görüşü kadar kapsamlı olmayıp, belli bir olgu bütününü kapsar ve verilerle test edilebilir.

Açıklama: Kuram Hiçbir kuram (teori) alanındaki tüm olası verileri kapsayacak kadar kapsamlı değildir. Soru: Bu sonuç önceki anlattıklarımızdan hangisi ile ilişkilidir? Bilimsel gelişme yeni gözlemler sonucunda yetersiz kalan eski kuram yerine yeni ve eski gözlemleri açıklayabilen yeni kuramın oluşturulması süreci ile meydana gelir.

Açıklama: Kuramın Özellikleri İyi bir kuramın özellikleri: Gözleme dayalı olmalı olarak yanlışlanabilir olmalı Gözlemler ve önceki kuramlarla tutarlı olmalı. Kısa ve yalın bir anlatımı olmalı Gözlenebilir olgu ve ilişkilere dayalı olmalı

Kontrol Anlama ve açıklama işlevleri ile üretilen bilgilerin fiilen uygulamalara aktarılması ve böylece insanın refah düzeyinin arttırılması bilimin kontrol işlevini ifade eder. Örnek?

Bilimin Türleri Doğa Bilimleri, Toplum Bilimleri ve Matematik olarak gruplandırılabilir. Toplumsal bilimler genel olarak doğa bilimlerinden geç olarak gelişmiştir.

Araştırma Yöntem Bilimi Bilimsel araştırmaların hangi yöntem ve tekniklerle yapılacağını inceleyen ve araştıran bilim dalıdır.

Bilimsel Yöntem Bilimsel yöntem olgusal nitelikli problem çözmenin, problem üretmenin bilinen ve belli süreçleri olan en güvenilir yolu olarak kabul edilebilir. Problem çözmek için izlenen düzenli yol şeklinde algılanabilir. Bilim tarihi gözden geçirilerek ortak bir bilimsel yöntem süreci üzerinde durulmuştur.

Bilimsel Yöntem Buna göre çokları tarafından kabul görmüş bilimsel yöntem tümevarım ve tümdengelim yaklaşımlarını içeren bir süreçtir.

Bilimsel Yöntemin Aşamaları Güçlüğün sezilmesi Problemin tanımlanması Çözümün tahmin edilmesi Gözlenebilir sınayıcıların belirlenmesi Deneme ve değerlendirilmenin yapılması Raporlaştırma

Bilimsel Yöntemin Dayandığı Temel Varsayımlar Olaylar arasında sistemli neden-sonuç ilişkileri vardır. Olaylar eşya gibi incelenebilir. Tümevarım ve tümdengelim sentezi ile geçerli ve güvenilir bilgi toplanabilir. Olaylar metafiziğe bağlı olmaksızın açıklanabilir.

Bilimsel Yöntemde İspat Yakın zamana kadar bilimsel yöntemle elde edilen bilginin mutlak doğru olduğu görüşü yaygındı. Günümüzde ise bilimsel yöntemle elde edilen bilgilerin yüksek olasılıkla doğru olduğu görüşü vardır. Bu değişimin bazı nedenleri arasında aşağıdakiler sayılabilir: Bilimsel yöntemin varsayımlara dayalı olması Tek neden-tek sonuç ilişki algılamasının çok neden-sonuç ilişki algılamasına dönüşmesi Problemleri yapan nedenlerin çokluğu Problemin çözümünün verileri yorumlamaya dayalı olması