ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

TEMEL KAVRAMLAR

EĞİTİM: Bireyin sosyalleşmesi sürecidir. Bireyin kendini gerçekleştirmesi sürecidir. Bireyi kasıtlı kültürleme sürecidir. Bireyin davranışını değiştirme sürecidir. Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak, istendik davranış değişikliği meydana getirme sürecidir. DAVRANIŞ:Bireyin herhangi bir uyarıcıya gösterdiği tepkidir. YAŞANTI:Bireyin çevresiyle etkileşimi sonucu bireyde kalan izdir. İSTENDİK: Birey ve toplumun beklentilerine uygun, bir hedefe ilişkin,olumlu yönde. KASIT: Amaçlı, planlı, programlı. SÜREÇ:Belli bir düzen içinde yinelenen, ilerleyen, gelişen olay ya da eylemler dizisi.

YAKLAŞIM: Öğretimin örgütlenmesinde temele alınan felsefe ya da merkeze alınan öğeyi ifade eden bakış açısıdır. (Bilişselci, yapılandırmacı vb.) ÖĞRETİM MODELİ: Öğretim stratejileri, yöntemleri ve teknikleri seçme gerçekleştirmede etkili olan felsefi bir bakış açısıdır. Sınıf içi aktivitelerin ve öğretimsel faaliyetlerin daha etkili ve verimli hale getirilmesi için izlenen adımlar ve prosedürlerdir.(Sosyal etkileşim, beyin temelli öğrenme, tam öğrenme, 5e, iş birlikli, proje temelli vb.) STRATEJİ:Hedeflere ulaşmak amacıyla kullanılacak yöntem, teknik, araç ve gereçlerin belirlenmesine yön veren genel yoldur. YÖNTEM: Bir hedefe ulaşmak için izlenen yoldur. ÖĞRETİM YÖNTEMİ: Belli bir strateji doğrultusunda öğrencileri öğrenme hedeflerine ulaştırmak için izlenen yoldur. ÖĞRETİM TEKNİĞİ:Öğrencileri öğrenme hedeflerine ulaştırma yolunda atılan küçük adımlar, uygulama biçimleridir. (Tartışma: yöntem, Beyin fırtınası: teknik- Rol oynama:yöntem, Drama:teknik.)

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ Sunuş Buluş Araştırma-İnceleme

SUNUŞ STRATEJİSİ: Sunuş yoluyla öğretim stratejisine göre organize edilen bir dersin işlenmesi sırasında Gagne’nin Öğretim Etkinlikleri Kuramına göre hareket edilmelidir. Öğretim etkinlikleri 9 adımdan oluşur: Dikkat çekme Hedeflerden haberdar etme Ön öğrenmelerin hatırlanması Uyarıcıları sunma Öğrenme rehberi sağlama Performansı ortaya çıkarma Dönüt sağlama Performansı değerlendirme Kalıcılığı sağlama, transferi güçlendirme

SUNUŞ STRATEJİSİ Kullanıldığı Yerler Daha çok; kalabalık sınıf ortamlarında ve zamanın sınırlı olduğu durumlarda ve işitsel öğrenme sitiline sahip öğrencilerin bulunduğu sınıflarda kullanılır Hedef Düzeyi Bilgi düzeyindeki hedef ve davranışların kazandırılması için uygundur Temel Felsefesi Daimicilik ve Esasicilik Merkezdeki Öge Öğretmen ve Konu Yöntem-Teknik Anlatım, Gösteri Öğretmenin Rolü Bilgiyi organize eder ve öğrenciyle paylaşır Öğrencinin Rolü Bilgiyi alır ve anlamlı öğrenmeyi gerçekleştirir Savunucusu Ausubel Düşünme Yolu Tümdengelim (bütünden – parçaya) Düşünme Becerisi Etkili dinleme Sınırlılıklar (1) Üst düzey düşünme becerileri ve hedeflerin gerçekleştirilmesinde yetersiz, (2) sıkıcı ve monoton öğrenme süreci, (3) yüzeysel öğrenme ve çabuk unutma söz konusu Rehber İlkeler (1) İçerik öğrenci düzeyine göre organize edilmeli, (2) jest, mimik, ses tonu, göz teması ve beden dili etkili kullanılmalı, (3) resim, şekil, grafik vb araç gereçlerle desteklenmeli, (4) ön-organize ediciler kullanılmalı Süreç (1) İçeriğin öğretmen tarafından organize edilmesi, (2) açıklamaların öğretmen tarafından yapılması, (3) örneklerin öğretmen tarafından verilmesi, (4) öğrencilerden yeni örnekler istenmesi

BULUŞ STRATEJİSİ Kullanıldığı Yerler Öğrenci sayısının az olduğu ortamlarda ve zamanın daha esnek olduğu ve bilginin öğrenci tarafından keşfedilmesinin istendiği durumlarda kullanılır Hedef Düzeyi Kavrama düzeyindeki hedef ve davranışların kazandırılması için uygundur Temel Felsefesi İlerlemecilik Merkezdeki Öge Öğrenci Yöntem-Teknik Tartışma, Problem Çözme, Gösteri, Oyun Öğretmenin Rolü Buluş için uygun ortam oluşturur, öğrencilerin ilke ve genellemelere ulaşması sürecinde rehberlik eder Öğrencinin Rolü Sürece aktif katılır, bilgiyi keşfeder ve yapılandırır Savunucusu Bruner Düşünme Yolu Tümevarım(parçadan- bütüne) Düşünme Becerisi Eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme Sınırlılıklar (1) Uzun süre gerektirir, (2) kalabalık sınıf ortamlarında niteliği düşer, (3) Ön koşul öğrenmelerin yetersiz olduğu durumlarda kullanılmaz ve (4) bireysel farklılıklar süreci olumsuz etkileyebilir Rehber İlkeler (1) Öğrencilerin bireysel farklılıklarını iyi tanıma, (2) buluş için gerekli araç-gereç ve ortamı hazırlama (3) düşünmeye yöneltici, ipucu niteliğindeki sorular hazırlama Süreç (1) Öğretmen örnekleri sunar, (2) öğrenci örnekleri tanımlar, (3) öğretmen ek örnekler sunar, (4) öğrenci örnekleri tanımlar ve ilişkilendirir, (5) öğretmen ek örnekler ve örnek olmayanları sunar, (6) öğrenciler örnekleri ilişkilendirir ve yorumlar (7) öğrenciler ilke ve genellemeleri ifade eder

ARAŞTIRMA İNCELEME STRATEJİSİ Kullanıldığı Yerler Hedef Düzeyi Öğrenci sayısının az olduğu ortamlarda, zamanın daha esnek olduğu ve bilginin öğrenci tarafından araştırılarak öğrenilmesinin istendiği durumlarda kullanılır Hedef Düzeyi Uygulama ve daha üst düzeydeki hedef ve davranışların kazandırılması için uygundur Temel Felsefesi İlerlemecilik, Yeniden Kurmacılık Merkezdeki Öge Öğrenci Yöntem-Teknik Tartışma, Problem Çözme, Bireysel Öğretim, Gezi Öğretmenin Rolü Uygun problemler oluşturur, öğrencilerin problem çözme sürecindeki adımları kullanmalarında rehberlik yapar Öğrencinin Rolü Sürece aktif katılır, bilgiyi araştırır, gözlemler yapar, problemi çözer Savunucusu J. Dewey Düşünme Yolu Tümevarım (parçadan- bütüne) ve Tümden gelim(bütünden-parçaya) Düşünme Becerisi Bilimsel düşünme, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme Sınırlılıklar (1) Uzun süre gerektirir, (2) kalabalık sınıf ortamlarında niteliği düşer, (3) Ön koşul öğrenmelerin yetersiz olduğu durumlarda kullanılmaz ve (4) her ders ve konuya uygun değildir Rehber İlkeler (1) Hedefe ve öğrenciye uygun, (2) birden çok çözüm yolu olan, (3) yapılandırılmamış, (4) günlük yaşamla ilişkilendirilmiş, (5) ilgi çeken ve (6) orjinal problemler ile (7) bunlara uygun senaryoların kullanımı Süreç (1) Problemin hissedilmesi, (2) tanımlanması, (3), hipotez kurma (4) veri toplanması, (5) bulgular ve yorumlama, (6) raporlaştırma

ÖĞRENME STRATEJİLERİ

ÖĞRENME STRATEJİLLERİ AÇIKLAMA Dikkat Altını çizme, metinin kenarına not alma, koyulaştırma, renklendirme, seçme, tarama vb. Tekrar Belirli ifadeleri sesli ya da sessiz tekrar etme, tanımlama, ifadelerin altını çizme vb. Anlamlandırma Ana çizgileri çıkartma, anahtar sözcük kullanma, imge oluşturma, bilgi haritası oluşturma, tablolaştırma, yorumlama, eklemleme, özetleme, soru-cevap, ilişkilendirme, benzetimler kurma Yürütücü Biliş Amaç ve stratejileri belirleme, planlama, izleme, sorgulama, kontrol, değerlendirme Duyuşsal Stratejiler Dikkati yoğunlaştırma, olumlu tutum geliştirme, güdülenme, kaygıyı azaltma, olumsuz uyarıcılardan kaçınma, amaçlara odaklanma,

ÖĞRENME SİTİLERİ

ÖĞRENME SİTİLLERİ AÇIKLAMA Görsel İşitsel Kinestetik Öğrenme Stili; Bireyin öğrenmeye yönelik eğilimlerini veya tercihlerini gösteren özelliklerdir ÖĞRENME SİTİLLERİ AÇIKLAMA Görsel Tertipli ve düzenlidirler. Planlı ve programlıdırlar. Liste yapmayı severler. Gördüklerini ve okuduklarını hatırlarlar. Karmaşık ve karışık ortamlarda huzursuz olurlar İşitsel İşittiklerini hatırlarlar. Yazmaktan çok konuşmayı severler. Gürültüden rahatsız olurlar. İsimleri hatırlarlar. Resimlerden ve resimli anlatımlardan hoşlanmazlar Kinestetik Kinestetikler daha az tertipli, planlı ve programlıdır. Dokunsallar,öğrenmek için ellerini kullanırlar. Laboratuvarda başarılıdırlar. Konuşulanları ve görülenleri hatırlamakta zorlanırlar. Okumaktan hoşlanmazlar. Dans etmeyi, koşmayı, yüzmeyi severler

ÖĞRETİM İLKELERİ

ÖĞRETİM İLKELERİ AÇIKLAMA Öğrenciye Görelilik (1) Tüm ilkelerin temelini oluşturur, (2) eğitim-öğretim etkinliklerinin merkezinde öğrencinin olması gerektiğini vurgular, (3) Öğrencinin; ilgi, ihtiyaç, yetenek, kabiliyet, zeka, öğrenme stili, hazır bulunuşluk ve gelişim düzeylerine dikkat etmek gerekir Yaşama Yakınlık (Hayatilik) Hayatta karşılaşılabilecek durumlar oluşturulmalıdır, öğrenilenler ise hayata aktarılmalıdır Somuttan Soyuta Zihinsel gelişim somuttan soyuta gerçekleştiği için somut içeriğin öğrenilmesi daha kolaydır. Bu yüzden öğretimde somut eşya, olay ve varlıklardan hareket edilmesi gerekir Bilinenden Bilinmeyene Öğrenci önceki bilgilerinin üzerine yapılandırdığı için, önceki bilgilerlinden hareket edilerek, yeni bilgiler sunulmalıdır Yakından Uzağa Önce yakın çevre öğrenildiği için, bilgiler ve örnekler yakından uzağa doğru düzenlenmelidir Basitten Karmaşığa Bilgi ve beceriler aşamalı olarak zorlaştırılmalıdır Yaparak Yaşayarak Bireyin öğrenme sürecine aktif katılımı sağlanmalıdır Açıklık Kavram, kelime, konu ve materyaller amaca hizmet etmeli, anlamayı kolaylaştıracak bir biçimde açık ve net olmalıdır. Bütünlük Öğrencilerin tüm yönlerinin (bilişsel, duyuşsal, psikomotor) birlikte geliştirilmesi gerekir. Güncellik (Aktüalite) Bilgiler yeni olmalı, günün anlam ve önemine uygun olmalı ve gerçeklere uygun olmalıdır Ekonomiklik Ulaşılmak istenen hedefe en az zaman, para ve emek harcayarak ulaşmak gerekir

YÖNTEM SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Her öğretim yöntemi her derse, her konuya, her öğrenci grubuna, her öğretim düzeyine uygun olmayabilir. Değişik durumlarda değişik yöntemlerin kullanılması gerekir.

Bir öğretim yönteminin seçimini etkileyen faktörler: 1) Dersin muhtevası: Dersin içindeki konuların tabiatı, çoğu kez öğretim metodunun en kuvvetli belirleyicisidir. Fizik-Kimya derslerindeki bazı konular doğrudan laboratuvar çalışması gerektirebilir. Edebiyat dersinde bazı edebi eserlerin okunup ev ödevi şeklinde hazırlanması, veya bazen eski metinlerin okunup açıklanması (hermeneutik) gereklidir. Konu, hangi metodla en iyi şekilde öğretilebilecekse, o metod kullanılmalıdır. 2) Öğrencilerin özellikleri: Öğrencilerin yaş, cinsiyet, yetenek ve ilgileri, motivasyonları, ailelerin sosyo-ekonomik ve kültürel özellikleri, öğrencilerin içinde yetiştikleri çevre v.s. metod seçiminde etkili olabilir. İyi yetişmiş bir öğretmen, sınıftaki öğrencilerin özelliklerine göre, gerektiğinde değişik metodları uygulayabilmelidir. Değişik yaşlarda değişik metodlar kullanılabilir.

3) Öğretmenin özellikleri: Ders metodunu öğretmen seçtiği için, bu seçimde onun özelliklerinin de etkili olacağı son derece açıktır. Değişik öğretmen tipleri vardır: teorik tip, dindar tip, ekonomik tip, politik tip, estetik tip v.s. Ayrıca öğretmenin yaşı, cinsiyeti, mezun olduğu okul, kıdemi, o günkü motivasyonu ve psikolojik durumu da öğretim metodu seçimini etkilemektedir. 4) Öğretim araç-gereçlerinin durumu: Okulda ders araçlarının olup olmaması da öğretim metodu seçimini etkiler. Bilgisayar, tepegöz, slayt projeksiyon, epidiaskop, laboratuvar, TV-video, iyi bir kütüphane gibi -bir öğretim için çok gerekli olan- dersin esas araç-gereçlerinin veya yardımcı aletlerin olup olmaması dersteki metod seçimini etkiler.