Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK Sağlık Yönetimi Bölümü SKY 308 Sağlık Planlaması Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Sağlık Planlamasının Politik Bağlamı Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Politik Bağlam Bu derste sağlık sektöründe son 20-30 yılda öne çıkan politik temalar üzerinde durulacak. Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Politik Bağlam 1980’lerde pek çok ülkenin sağlık politikalarının temelini oluşturan: Temel (Birinci Basamak)Sağlık Hizmetleri Politikası 1990’larda sağlık politikalarının odağı birinci basamak sağlık hizmetlerinden, sağlık sektörünün yapısı ile ilgili konulara kaymıştır. Sağlık Sektörü Reformları ve bileşenleri 2000 sonrası dönemde artan küreselleşme ve insan kaynaklarına odaklanma Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Temel Sağlık Hizmetlerinin Kökenleri 1978, Alma-Ata DSÖ ve UNICEF “Herkes için sağlık” Alma-Ata Bildirgesi Bildirge öncesindeki özellikle son on yılda sağlık, sağlık hizmetleri ve kalkınmaya yönelik fikir bağlamında yaşanan değişimlerin bir sonucudur. Temel sağlık hizmetleri, geniş ve tutarlı bir felsefe ve strateji sunması yönüyle önemlidir. Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Alma-Ata Bildirgesi Esasen düşük ve orta gelirli ülkelerin sağlık bakanlıklarının düşünce yapıları üzerindeki etkili olmuştur. Bildirge hem sağlık kavramına hem de toplum içerisindeki pek çok grubun kabul edilemeyecek düzeyde düşük sağlık statülerinin geliştirilmesi için gereken hamlelere yönelik köklü bir değişime çağrı yapıyordu. Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Alma-Ata Bildirgesi Ayrıca sağlık hizmeti profesyonelleri ile toplumun üyeleri arasında yeni bir ilişki yapısına yönelik gereksinimi vurguluyordu. Bu temel değişimler hem geniş anlamda sağlık planlaması hem de daha özgün seviyede sağlık hizmetlerinin planlama şeklinde de değişiklikleri gerektiriyordu. Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Sağlık Kavramının Anlaşılması Dar anlamda sağlıktan, daha olumlu ve bütüncül bir sağlık kavramına yönelim Sağlığın geleneksel tanımları vücudun mekanik yetenekleri ve organ veya uzuvların çalışmasına yönelikti. Vücudun sağlamlılığı (Oxford Cep Sözlüğü,1942) 1950 ve 1960’larda Tıbbi Model: Yaklaşıma göre hastalık; fizyolojik zorlukların ve organlardaki yetersizliklerin bir sonucudur. Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Fonksiyonel Bakış Açısıyla Bir Tanım… “Bir insan eğer günlük olağan faaliyetlerini yerine getirebiliyorsa iyidir. Yapamaması halinde işlev bozukluğu ya da iyi olma halinden uzaklaşma durumundadır” Fanshell,1972:319. Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Kademeli Olarak DSÖ’nün tanımına geçiş… “ Sadece hastalık ya da sakatlığın olmayışı değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali…” Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Birey ve Toplum Etkileşimi Bireyin fiziksel ve ruhsal durumuyla ilgili sağlık düşüncesine iki başka bileşen daha ilave edilmiştir: 1. Bireyin toplum içerisindeki yeri 2. Bireyin kendi bedenini ve onu etkileyen etmenler üzerindeki kontrol ve seçim derecesi Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Birey ve Toplum Etkileşimi Her birey aynı zamanda bir ailenin, topluluğun ve toplumun üyesidir. Bir bireyin yaşam tarzı ve sağlığı toplumun geri kalanına da yansıyacaktır. Bir toplumun ya da topluluğun eylemleri de kapsadığı bireylerin sağlıkları üzerinde etkili olacaktır. Yoksulluk, işsizlik, ırkçılık ve cinsiyet ayrımcılığı bir toplumun tüm üyelerinin yaşam kalitesini düşürerek sağlığı da olumsuz yönde etkileyecektir. Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

19. yüzyılda… Bu açıdan bakıldığında, 19.yüzyılda gelişmiş ülkelerde sağlık statüsünde yaşanan gelişmelerin tıptaki gelişmelerin bir sonucu olmasından çok yaşam şartlarındaki değişikliklerin bir neticesi olduğuna yönelik kanı 1960’larda güçlendi. Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Neden? Günümüzde pek çok düşük ve orta gelirli ülkenin kötü sağlıkla ilgili deneyimleri 19.yy. Avrupası ile paralellik göstermiştir: Sıtma ve solunum enfeksiyonları gibi önlenebilir nitelikteki hastalıklar Kolera ve gastroenterit gibi su yoluyla bulaşan hastalıkları Kötü beslenme, kızamık ve doğumla ilgili sorunlardan kaynaklanan yüksek bebek, çocuk, anne ölüm ve hastalanma düzeyleri… Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Sonuç Olarak… Epidemiyolojik bulguların da ortaya koyduğu üzere gelişmiş ülkelerde görülen sağlıktaki ilerlemelerin büyük çoğunluğu, 20.yy’da yaşanan temel tıbbi gelişmelerden önce yaşanmıştır. Bunun temel nedeni; yaşam koşullarındaki değişimler ve hayat standartlarındaki ilerlemelerdir. Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK

Sonuç Olarak… Bu durum tıptaki gelişmelerin bir önem arz etmediği anlamına gelmez. Sağlığı geliştirme amacı taşıyan girişimler mutlaka kötü sağlığın altında yatan gerçek nedenleri saptamalı ve karşı hamle geliştirmek üzere hazırlıklı olmalıdır. Bu düşünce yapısı, sağlık sektörü içerisinde toplum sağlığının geliştirilmesine yönelik girişimlere önemli bir rol atfetmektedir. Yrd.Doç.Dr. Çağdaş Erkan AKYÜREK