TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ YASAL TEMELLERİ VE SORUNLARI BÖLÜM 4 TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ YASAL TEMELLERİ VE SORUNLARI

Amaçlarımız Bu bölümde, Türk Milli Eğitim Sistemi yasal temelleri ve sorunları ile analiz edilmiş, MEB’deki son gelişmeler ve hedefler incelenmiştir.

DİN VE VİCDAN HÜRRİYETİ Madde-24. Herkes, vicdan, dini inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir. 14 üncü madde hükümlerine aykırı olmamak şartıyla ibadet, dini ayin ve törenler serbesttir. Kimse ibadete, dini ayin ve törenlere katılmaya, dini inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; dini inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz.

EĞİTİM, ÖĞRENİM HAKKI VE ÖDEVİ Eğitim ve öğretim kurumlarında, sadece eğitim, öğretim, araştırma ve inceleme ile ilgili faaliyetler yürütülür. Bu faaliyetler, her ne suretle olursa olsun engellenemez.

TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN AMAÇLARI Eğitim ile ilgili en önemli kanunlarımızdan biri de, 14.06.1973 tarihinde kabul edilen Milli Eğitim Temel Kanunu'dur. Milli Eğitim Temel Kanunu’na göre Türk Milli Eğitiminin amaçları şöyle ifade edilmiştir (MEB, 2012c):

I – Genel Amaçlar: II – Özel Amaçlar: İyi yurttaş Verimli insan Meslek sahibi birey Toplumun refah ve mutluluğu I – Genel Amaçlar: Madde 3 – Türk eğitim ve öğretim sistemi, bu genel amaçları gerçekleştirecek şekilde düzenlenir ve çeşitli derece ve türdeki eğitim kurumlarının özel amaçları, genel amaçlara ve aşağıda sıralanan temel ilkelere uygun olarak tespit edilir. II – Özel Amaçlar:

TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ Genellik ve Eşitlik: 1 8 Demokrasi eğitimi: Yöneltme: Eğitim hakkı: Ferdin ve toplumun ihtiyaçları: Laiklik 2 3 4 5 6 9 10 11 12 13 Bilimsellik TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ Planlılık Fırsat ve imkan eşitliği: Karma eğitim Eğitim kampüsleri ve okul ile ailenin işbirliği Süreklilik 7 Atatürk İnkılap ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği: Her yerde eğitim 14

TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL YAPISI 2 Yaygın Eğitim 1 3 Örgün Eğitim Sargın Eğitim TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL YAPISI

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞININ GÖREVLERİ Okul öncesi, ilk ve orta öğretim çağındaki öğrencileri bedenî, zihnî, ahlakî, manevî, sosyal ve kültürel nitelikler yönünden geliştiren ve insan haklarına dayalı toplum yapısının ve küresel düzeyde rekabet gücüne sahip ekonomik sistemin gerektirdiği bilgi ve becerilerle donatarak geleceğe hazırlayan eğitim ve öğretim programlarını tasarlamak, uygulamak, güncellemek; öğretmen ve öğrencilerin eğitim ve öğretim hizmetlerini bu çerçevede yürütmek ve denetlemek. Eğitim ve öğretimin her kademesi için ulusal politika ve stratejileri belirlemek, uygulamak, uygulanmasını izlemek ve denetlemek, ortaya çıkan yeni hizmet modellerine göre güncelleyerek geliştirmek. Eğitim sistemini yeniliklere açık, dinamik, ekonomik ve toplumsal gelişimin gerekleriyle uyumlu biçimde güncel teknik ve modeller ışığında tasarlamak ve geliştirmek.

MİLLİ EĞİTİMDE BAZI SAYISAL BİLGİLER Türkiye’de genel liselerin oranı mesleki ve teknik liselerin oranından fazladır. Yükseköğretimde okullaşma oranı düşüktür. Derslik başına düşen öğrenci sayısı fazladır.

MEVCUT DURUM Toplumun eğitim düzeyinin yükseltilmesi amacıyla 1997 yılında yürürlüğe konulan 4306 Sayılı Kanun ile zorunlu temel eğitimin süresi 8 yıla çıkarılmıştır. Aynı Yasa ile ihtiyaç duyulan ilave kaynakların sağlanmasına ilişkin düzenlemeler de yapılmıştır. Ayrıca, Dünya Bankasından sağlanan krediyle Temel Eğitim Projesine işlerlik kazandırılmıştır.

MEVCUT DURUM Devlet Planlama Teşkilatı’nın hazırladığı Dokuzuncu Kalkınma Planı’na (2007–2013) göre, sekizinci plan döneminde (2001–2005), ülke genelinde hızlı nüfus artışının neden olduğu olumsuzluklar azalmasına karşın, istihdamın artırılması ve işsizliğin azaltılması ile eğitime ilişkin sorunlar çözülememiş ve eğitim-istihdam arasındaki ilişki yeterince kurulamamıştır. Ayrıca, bu dönemde işgücünün eğitim düzeyi yükselmesine karşın, AB ortalamasına göre düşük kalmıştır.

2007-2013 İÇİN HEDEFLER Nitel ve nicel anlamda öğretmen ihtiyacının karşılanması Bilgi çağı insanının yetiştirilmesi Yaşam boyu öğrenme Okul terkinin azaltılması Modüler ve esnek bir mesleki-teknik eğitim Sivil toplum desteği Mesleki yeterlilik sistemi Bilimsel araştırma ve girişimcilik Öğretmen yeterliliklerinin geliştirilmesi

TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN BAZI TEMEL SORUNLARI Bilgiyi temel alan eğitim yaklaşımı öğrencilerin okullarda ikinci plana atılmalarına neden olmuştur. Öğrencinin ilgi ve yeteneklerine göre ders seçme imkanı yoktur. Şehir merkezlerinde sınıf ve okullar çok kalabalıktır. Öğretmen ihtiyacı, nicelik ve nitelik olarak karşılanamamıştır. Ders kitapları tasarım ve içerik olarak çağdaş değildir. Merkez ve taşra teşkilatı aşırı merkeziyetçi bir yapıda ve birbirleri ile aynı işleri yapan birimler eliyle görev yapmaya çalışmaktadır. Çağdaş bir hizmetiçi eğitim sistemi kurulamamıştır. Eğitim yöneticiliği meslekleşememiş ve politik tercihler, iyi yetişmiş kişilerin eğitim yöneticisi olarak atanmalarına imkan vermemiştir.

MEB SON GELİŞMELER “Eğitime %100 Destek” “Haydi Kızlar Okula” “Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Projesi” Öğrenci meclisleri “Eğitimde Ortak Akıl Toplantısı” Güçlü ve zayıf yanlar

ZORUNLU EĞİTİMİN 12 YILA ÇIKARILMASI Milli Eğitim Bakanlığı 4+4+4 olarak bilinen uygulama ile zorunlu eğitim süresini 12 yıla çıkarmıştır. Bu doğrultuda MEB, 09 Mayıs 2012 tarihli “12 Yıllık Zorunlu Eğitime Yönelik Uygulamalar” başlıklı genelgesinde zorunlu eğitim süre sinin 8 yıldan 12 yıla çıkarıldığını ve bazı yeni uygulamaların gündeme geldiğini belirtmektedir.