TRUNCUS COELIACUS VE DALLARININ MULTİDEDEKTOR BT ANJİYOGRAFİ İLE MORFOMETRİK ANALİZİ Odabaşıoğlu M.E.1, Cihan Ö. F.2, Yılmaz M. T.3 1Kilis 7 Aralık Üniversitesi, SHMYO, Fizyoterapi Programı 2Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi ABD 3Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi aAnatomi ABD AMAÇ Modern cerrahi, radyoloji ve organ nakil prosedürlerinde damarsal anomalilerin bilinmesi büyük öneme sahiptir. Bu işlemler esnasında damarsal varyasyonlar çok ciddi komplikasyonlara sebep olabilirler. Multidedektörlü bilgisayarlı tomografi (MDBT) damar varyasyonlarının ve normal anatomisinin yüksek doğrulukta ve detaylı değerlendirilmesinde hızlı ve noninvaziv olan üstün bir görüntüleme tekniğidir (1). 

 Truncus coeliacus (TC) torakal 12. vertebra seviyesinde hiatus aorticus’un hemen altından abdominal aorta’ nın ön yüzünden çıkan ilk visseral daldır. İlk olarak Haller tarafından tanımlandığı için “Tripus Haller” olarak da bilinir. Kısa ve kalın bir kök olan TC normal dağılımında üç dala ayrılır. Bu dallar; a. gastrica sinistra , a. lienalis ve a. hepatica communis’ tir. TC çok sayıda abdominal organı besleyen önemli bir arterdir. Üst abdomendeki ön bağırsak bölgesinin arteryel beslenmesi TC tarafından sağlanır. Mevcut literatür çalışmaları TC anatomisinin tüm insanlarda standart olmadığını nüfusun belirli bir kısmında kendine özgü bir dallanma paterni gösterdiğini belirtmektedir. Mide, karaciğer, özofagus, duedonum, pankreas, dalak ve safra kesesi gibi abdominal bölgede yer alan organlarla ilgili yapılacak cerrahi girişimlerde TC ve dallarının anatomik varyasyonları dikkate alınmalıdır. TC’ nin anatomik varyasyonları karaciğer nakli de dahil olmak üzere abdominal bölgede cerrahi bir girişimde bulunacak olan cerrahlar için çok önemlidir (2) (3). Bu çalışmada yetişkin bireylerdeki TC ve dallarının MDBT ile morfometrik değerlendirilmesi ve olası varyasyonların incelenmesi amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Araştırmada Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi’nde çeşitli sebeplerle batın bölgesine yönelik çekilen 250 bireyin MDBT görüntüleri retrospektif olarak incelendi. Bu görüntülerden çalışmaya uygun olan 104’ ü seçildi. Yaş ortalamaları erkeklerde 62,5 ± 11,75 (n=52), kadınlarda 60 ± 10,1 (n=52) olarak tespit edildi. Görüntüler elde edilirken olgular supin pozisyonda yatırılıp antekubital yoldan intravenöz iyotlu kontrast madde verildi. Bu işlemi takiben batın bölgesini içeren aksiyal planda MDBT (Sensation 64, Siemens, Earlangen , Germany) kullanılarak arterial faz 0,6 mm kesit kalınlığında görüntüler elde edildi. BULGULAR Morfometrik değerlendirmemizde aorta abdominalis (AA), truncus coeliacus (TC), a. lienalis (ALIE), a. hepatica communis (AHC) ve a. gastrica sinistra (AGS) çap ölçümleri erkeklerde kadınlara göre istatistiki açıdan anlamlı bir şekilde ( p<0,05 ) büyük bulundu. TC uzunlukları incelendiğinde ise cinsiyetler arasında anlamlı bir farklılık bulunamadı (Tablo 1). Tablo 1: AA, TC ve dallarının transvers çaplarının cinsiyetlere göre karşılaştırılması (cm). İncelenen görüntülerde %90,3 (n=94) klasik üç dallı TC yapısı tespit edildi. Varyasyonların tip ve dağılımı ise şu şekilde bulundu: İki dallı TC %4,8 (n=5), dört dallı TC % 2,8 (n=3), truncus coeliomesentericus %0,96 (n=1) (Resim 3) ve oluşmamış TC %0,96 (n=1) (Resim 4). Bazı varyasyonlara ait resimler : SONUÇ Araştırmamızın sonuçları literatür ile uyumlu bulunmuştur. Abdominal bölgedeki damarların normal ya da varyasyon yapılarının nasıl bir dağılım gösterdiğini bilmek başarılı, sorunsuz cerrahi ve girişimsel radyoloji uygulamaları için ön koşul olarak kabul edilir. Bu yüzden klinik çalışmalar, anjiyografik yöntemler ve cerrahi müdahalelerde TC ve dallarının varyasyonları ile anatomisi daima göz önünde bulundurulmalıdır. KAYNAKLAR 1. Iezzi, R., Cotroneo, A.R., Giancristofaro, D., Santoro, M. and M.L. Storto. Multidetector-row CT angiographic imaging of the celiac trunk: anatomy and normal variants. Surg Radiol Anat. 2008; 30: 303-310 2. Study of Normal Branching Pattern of the Coeliac Trunk and its Variations Using CT Angiography. Selvaraj, Lakshana ve Sundaramurthi, Indumathi. Thandalam, Chennai : s.n., 1 Eylül 2015, Journal of Clinical and Diagnostic Research. 2015 Sep, Vol-9(9): AC01-AC04, s. 1-4. 3. Coeliac trunk and its branches: anatomical variations and clinical implications. Prakash, et al., et al. 2012, Singapore Med J , s. 329-331. Bu kaynak görüntüler çalışma istasyonuna (Leonardo, Siemens, 3D ve inspace programları, Germany) gönderilerek multiplanar görüntüleme yöntemiyle 3 boyutlu MIP (maximal intensy projection) ve MPR (multiplanar reformation) ile VRT (volume rendering technique) formatında işlenerek volumetrik ve subvolumetrik görüntüler oluşturuldu. VRT görüntüler inspace yazılımı ile elde edildi (Resim 1). Resim 3 : TC ve AMS (a. mesenterica superior) ortak kökle coeliomesentericus olarak çıkmış Resim 4 : TC oluşmamış. ALIE ve AHC AA’ dan ayrı ayrı çıkıyor Resim 1: İnspace yazılımı ile elde edilen abdominal bölge 3D MDBT görüntü Aksiyal reformat görüntülerde aorta abdominalis (AA), TC ve dallarının transvers çap ölçümleri yapıldı. Multiplanar ve inspace görüntülerde (aksiyal, sagittal ve koronal planda) TC’ nin dal sayısı belirlendi ve muhtemel varyasyonlar değerlendirildi. İnspace ve reformat görüntülerde aksiyal planda TC kök uzunluğu ölçümleri yapıldı (Resim 2). Resim 5 : AGS AA’ dan tek başına çıkıyor. ALIE ve AHC tek kök (truncus hepatosplenicus) olarak çıkıyor Resim 6 : AHC AA’ dan ayrı çıkıyor. AGS ve ALIE ortak kök olarak (truncus gastrosplenicus) çıkıyor Resim 2 : Reformat görüntülerde aksiyal planda AA, TC ve dallarının transvers çap ölçümleri