BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNEMLERİ Gerçek ve ilkeleri ortaya çıkarmak adına yapılan dikkatli, sistematik ve planlı çalışa ve inceleme Deneysel Tekrar edilebilirlik (başkaları) BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNEMLERİ Bir amacın gerçekleştirilmesi için izlenen yol ya da usul

Bilimin tarihsel gelişimi Mısır ve mezopotamya- ilk bilimsel çalışmalar Yunanistan –gerçek anlamda ilk bilimsel çalışmalar Ortaçağ- genel olarak durgunluk (Ortaçağ İslam dünyası –doğa bilimlerinde önemli ilerlemeler) Rönesans- Avrupa bilimde yeniden önemli ve önde 19.yy- bilimin her dalında ilerleme 20.yy- çok hızlı ve sayıca fazla ilerleme 21.yy- özellikle bilişim teknolojileri çok ileride

Bilmenin yolları Deneyim Görüş birliği Mantık Uzman görüşü Bilimsel yöntem

Bilimsel yöntemin aşamaları Problemin fark edilmesi Problemin tanımlanması Çözüm önerilerinin tahmini(amaç, hipotez soru) Araştırma yönteminin geliştirilmesi Verilerin toplanması ve analizi Karar verilmesi ve yorumlanması

Bilimsel Yöntem Gözlem Ölçme Deney Hipotez Kuram Yasa Öngörü Olgusal süreç (Betimleme) Kuramsal süreç (Açıklama) Gözlem Ölçme Deney Hipotez Henüz doğrulanmamış kavramsal genelleme / araştırma sonucuna ilişkin olası tahmin Kuram Doğrulanmış hipotez (çoklu zeka, davranışçılık..) Yasa Olguların nedenlerini açıklayan her doğru kuram (Newton’un hareket yasaları) Öngörü Yasalardan yararlanarak henüz olmamış olguyu önceden tahmin etme

Araştırmaların Sınıflandırılması Temel aldıkları felsefe’ye göre Nicel, Nitel Veri toplama tekniklerine göre Görgül (deneysel ve gözleme dayalı), Belgesel (Doküman) Verinin özelliğine göre Birincil (o araştırma için toplanmış), İkincil (önceden kayıtlı) Amaçlarına göre Temel (bilgi, kuram üretme) Uygulamalı (en fazla yapılan) Veri toplama zamanına göre Anlık Kesitsel Boylamsal Katılımcı sayısına göre Tek denekli Çok denekli Deneme, ölçme koşullarına göre Gruplar arası (between) karşılaştırmalar Gruplar içi (within) karşılaştırmalar Karışık desenler (Mixed/split-plot)

Araştırma sürecinin aşamaları Problemi tanımlama (problem cümlesi) Soruları/hipotezleri belirleme (hipotez, değişken) Araştırma desenini oluşturma Örneklemi seçme (evren-örneklem) Veri toplama araçlarını belirleme Analiz yöntemini belirleme Veri toplama/ Uygulama Verileri analiz etme Raporlaştırma Literatür taraması

NİCEL (Quantitative) ARAŞTIRMALAR Tarama araştırması (Facebook kullanım amaçları ölçeği) Korelasyonel araştırma (Keşfedici/Yordayıcı) Değişkenler arası ilişkiler/ 1 ya da +bağımsız değişkene dayalı açıklama) Nedensel karşılaştırmalı Başarı- prob çöz bec. Yüksek-düşük/sosyoekonoik yüklek-düşük vb. ile puanları karşılaştırma Deneysel araştırmalar (en kesin sonuç) Başarı____ A yöntemi (A grubu) Puan ort. karşılaştırma B yöntemi (B grubu) Tek denekli araştırmalar Tasarım ve geliştirme Araştırması Meta-Analiz

NİTEL (Qualitative) ARAŞTIRMALAR Etnografik araştırma Bir grubun davranışlarını doğrudan gözlemlemek ve bunun sorucunda o gruba ilişkin betimlemeler yapmak Belirli bir sınıfta coğrafya ersi nasıl işlenir? Hangi materyaller kullanılır? Tarihi araştırma Geçmişte ne oldu? Eylem araştırması Genllemeye en az önem veren türdür. Olgubilim-Fenomenolojik Farkında olduğumuz derinlemesine bilgi sahibi olmadığımız konular.. Kız öğrencilerin düşük okula devamları(bölge, aile,SED, sınıf vb) Kuram oluşturma Sistematik veri toplama ve analiz süreci Durum çalışması (Örnek olay) Zaman, mekana bağlı tanımlama Anlatı çalışması Otobiyografi, biyografi, hayat hikayesi

Düzeylerine göre araştırma türleri BETİMSEL İLİŞKİSEL Tarama Etnografik Tarihi Korelasyonel Nedensel karşılaştırma MÜDAHALELİ Deneysel Tek denekli Eylem

ETİK (Ahlak ve bilim) “Araştırmanın sonucunda hiç kimse fiziksel ya da psikolojik zarara uğrayacak mı? Etik ilkelerinin geliştirilmesinde temel alınan yaklaşımlar: Hakkaiyet ilkesi (bütün kararlar tutarlı tarafsız ve gerçeklere dayandırılmış) İnsan hakları (bireylerin varlığı bütünlüğü) Faydacılık (herkes için en iyi olacak kararın verilmesi) Bireysellik (bireylerin temel kişisel kazançlarını attırmak)

Bilim etiğinin temel ilkeleri Dürüstlük (nesnel-doğru sonuç) Dikkat (özenli, hatalardan arınık) Açıklık (paylaşım) Özgürlük Eğitim sorumluluğu (kendinden sonrakini yetiştirmek) Toplumsal sorumluluk (topluma yarar) Yasallık Karşılıklı saygı (meslektaşlarına) Verimlilik Deneklere saygı

Bilimde etik dışı davranış Disiplinsiz araştırma (dikkatsiz, özensiz, aceleci..) Yinelenen yayın (araştırmayı bölerek çok yayın yapma çabası) Sahtecilik, Saptırma ve Aldatmaca (verinin değiştirilmesi) Uydurmacılık (yarım yamalak veri toplama ya da olmayan verileri varmış gibi sunma Aşırmacılık (kaynak bildirmeden kullanma)

Peki neden yapılıyor? Bilimsel araştırma etiği ve disiplinin verilmemesi Aşırı hırs ve yükselme çabası Fazla yayın =fazla saygınlık Maddi destekten faydalanma

Ne yapılmalı? Eğitim-eğitim-eğitim Araştırmacılar üzerindeki baskını azaltılması (yayın yap, yayın yap…) Mali baskının azaltılması

Bilim, Araştırma ve Yayın Etiği Bilim etiği: insanların bilim yaparken uyacağı ahlaki talepler Araştırma etiği: Bir araşt. Planlama ve yürütülmesi sürecinde uyulması gereken ahlaki ve bilimsel ilkeler Yayın etiği: Araştırma sonuçlarının yayınlanmasında gereken ahlaki ve bilimsel ilkeler

Bilimsel araştırma yapan insanların sahip olması gereken özellikler Araştırmanın yapılışı ve bulguların analizi sırasında özeleştiri, dürüstlük ve açıklığı elden bırakmamak Diğer araşt. Katkılarını (öneri-review) içtenlikle kabul et ve makaleye yansıt

AYRICA Verileri 5-10 yıl sakla Hayali yazarlık – armağan yazarlık YAPMA Uygun şekilde kaynak göster Teşekkür et