REAKTİF BOYAR MADDELERLE BASKI YAPMA

Reaktif boyar maddeler diğer bütün boyar maddelerden farklı olarak lif makro molekülleriyle reaksiyona girebilen ve liflere gerçek kovalent bağlarla bağlanabilen boyar maddelerdir. Direkt boyar maddeler gibi yüksek ölçüde suda çözünen anyonik boyar maddelerdir.Genellikle pamuklu mamullerin boyanmasında kullanılır.

Reaktif boyar maddelerin avantajları: Parlak renkleri ile geniş renk paleti Koyu renkler Mükemmel yaş haslıklar Normal boyama cihazlarında uygulanabilen basitleştirilmiş boyama yöntemi

Reaktif boyar maddelerin dezavantajları: Klor haslığı düşüktür. Bazik ortamda reaktif grubun hidroliz tehlikesi vardır. Boyama sonrası yıkama işlemlerinde su, enerji tüketimi ve harcanan zaman fazladır.

S C B R Renk verici grup Reaktif grup Köprü grubu Çözünürlüğü sağlayan

DİREKT VE REZERVE BASKI Reaktif boyar maddelerin reaktif grupları, yapıları bakımından da kendi aralarında üçe ayrılır: Vininlsülfon AŞINDIMA BASKI Monotriazin Bifonksiyonel DİREKT VE REZERVE BASKI

Reaktif boyar maddeleri diğer boyar maddelerden ayıran en önemli özellik elyaf ile kovalent bağ yapmalarıdır. Reaktif boyar maddenin bağ yapabilmesi için ortamın bazik olması gerekmektedir.

SELÜLOZ-OH S SELÜLOZ-OH R R R R R R R

Reaktif Boyar Maddelerin Haslıkları   Reaktif boyar maddeler haslıkları yüksek, renk paleti geniş boyar maddelerdir. Çünkü elyafa kovalent bağlarla bağlanır. Eğer baskının fiksajı yeterli gelmezse boyar madde yüzeye tutunur. Bu da gerek yıkama haslıklarının gerekse sürtme haslıklarının düşük olmasına neden olur. 

Reaktif Boyar Maddelerin Kullanım Yerleri Reaktif boyar maddeler genellikle keten, pamuk, viskon liflerin baskısında kullanılır. Ev tekstillerinde ve pamuklu tişörtlerin baskısında kullanılır.

Reaktif Boyar Maddelerle Baskı Reaktif boyar maddelerle baskı yapmadan önce; kumaşın ön terbiyesine özen gösterilmelidir. haşıl maddesinden arınmış olmasına dikkat edilmelidir. kumaşın merserize olması renk veriminin artmasına neden olduğu için gerekli bir işlemdir.

Reaktif boyar maddelerle baskı yapmak için kullanılan kimyasallar şöyle sıralanabilir: Kıvamlaştırıcı Ludigol Üre Alkali (baz) İyon tutucu Tuz  

Kıvamlaştırıcı olarak reaktif boyar maddeler için alginat, kitre, keçiboynuzu çekirdeği unu, Arap zamkı gibi doğal kıvamlaştırıcılar kullanılabilir. Fakat bunların içinde en yaygın olanı, teminatı kolay olduğundan alginattır. Ludigol sadece reaktif boyar maddelerle kullanılan bir kimyasaldır. Reaktif boyar maddenin yapısı hassas olduğundan çevresel faktörlerden etkilenir ve çok kolay indirgenebilir. Bunun önlenmesi için pata ludigol ilave edilir.

Ortamın nemini artırmak için ortama, bünyesinde nem tutma özelliğine sahip bir kimyasal eklenmelidir. Bunun için de en uygun kimyasal üredir. Alkali olarak reaktif boyar maddeler için sodyum karbonat (soda), sodyum bikarbonat veya potasyum karbonat (potase) kullanılır. Alkali ortamda ve tuz varlığında boyar maddenin life bağlanması sağlanır.

Reaktif Boyar Maddelerle Direkt Baskı Reaktif boyar maddelerle direkt baskı tek adımlı ve iki adımlı olmak üzere iki şekilde yapılır. Baskı Boyar madde, kıvamlaştırıcı, alkali, tuz, üre, ludigol ve iyon tutucunun bulunduğu baskı patı ile baskı yapma Fiksaj Buharlama ve kurutma Yıkama Soğuk çalkalama,soğuk yıkama,sıcak yıkama, kaynar sabunlama,ılık durulama,soğuk durulama

SORULAR 1) Aşağıdaki liflerin hangisi reaktif boyar maddelerin baskı işleminde kullanılır? Polyester Poliamid Polipropilen Pamuk

CEVAP D ŞIKKI  Pamuklu mamullerin boyanmasında yeterli haslıkta ve en yaygın olarak kullanılan boyar madde çeşididir.

2) Reaktif boyar maddeler diğer bütün boyar maddelerden farklı olarak lif makro molekülleriyle reaksiyon girerler ve liflerle --------------------- bağlanabilen boyar maddelerdir. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere en uygun kelimeyi yazınız?

CEVAP : KOVALENT BAĞ

3) Aşağıdakilerden hangisi reaktif boyar maddelerin avantajlarından değildir? A)Geniş renk paleti B)Yaş haslıkları düşük C)Koyu renkler D)Parlak renkler

CEVAP :B ŞIKKI 

4) Aşağıdaki gruplardan hangisi reaktif boyar maddelerin yapısında yer almaz? A)Köprü grubu B)Çözünürlüğü sağlayan grup C)Renk verici grup D)Kıvamlaştırıcı grup

CEVAP: D ŞIKKI 

5) Reaktif boyar maddelerin bağ yapabilmesi için ortamın --------- olması gerekmektedir.

CEVAP:BAZİK 

Reaktif grup ( R) yalnız selüloz makro moleküllerinin - OH gruplarıyla değil, aynı zamanda suyun -OH gruplarıyla da tepkimeye girer. Buna -------- denir. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilerek en uygun şekilde tamamlanır? A) Hidroliz B)Kondenzasyon tepkimesi

CEVAP: A ŞIKKI 

7) Reaktif boyar maddelerle baskıda hidroliz olan boyar madde miktarı aşağıdakilerden hangisidir? A) %90 B)%70 C)%15-40 D)%60

CEVAP: C ŞIKKI 

8) Reaktif boyar maddeleri diğer boyar maddelerden ayıran en önemli özellik elyaf ile kovalent bağ yapmalarıdır. Reaktif boyar maddenin bağ yapabilmesi için ortamın asidik olması gerekmektedir. Yukarıdaki cümleye doğru ise “D” yanlış ise “ Y” yazınız.

CEVAP : DOĞRU “Y” 

9) Ön terbiye işlemine özen gösterilmeli Haşıl maddesi uzaklaştırılmalı Basılacak kumaşa merserizasyon işlemi uygulanmalı Yukarıdaki maddelerden hangisi reaktif boyar maddelerle baskı yapmadan önce yapılacak işlemlerdir? A) Yalnız 1 B) 1 ve 2 C) 1 ve 3 D) Yalnız 3 E) 1,2 ve 3

CEVAP: E ŞIKKI 

10) Aşağıdakilerden hangisi reaktif boyar maddelerle baskıda kullanılan kimyasallar arasında yer alır ? Bazik Tuz Lugidol Kıvamlaştırıcı Hepsi

CEVAP : E ŞIKKI 

11) Kıvamlaştırıcı madde olarak en yaygın olarak kullanılan --------- tır. Yukarıdaki boşluğu uygun kelime ile doldurunuz.

CEVAP: ALGİNAT 

12) Aşağıdaki şekilde boşluğu uygun kelime ile doldurunuz? baskı ------ yıkama

CEVAP: FİKSAJ 