Arş. Gör. Dilber Demirtaş İtme-Momentum Arş. Gör. Dilber Demirtaş

Kazanımlar 11.1.7.1. İtme ve momentum kavramlarını açıklar. 11.1.7.2. İtme ve momentum değişimi arasında ilişki kurar. a)Öğrencilerin Newton’un ikinci hareket yasasını kullanarak itme ve momentum arasındaki bağlantıyı çıkarmaları sağlanır. b)Öğrencilerin günlük hayat örnekleri ile itme ve momentum arasındaki ilişkiyi tartışmaları sağlanır. 11.1.7.3. Momentum korunumunu iç ve dış kuvvetleri analiz ederek sorgular.

Geçen Haftanın Özeti Enerjiler ne olur? Mekanik enerji ne zaman korunur? Sürtünmenin sistemin enerjisine etkisi Bildiklerimizi hatırlayalım Soru çözümü

Neler öğreneceğiz? Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü

Tekrarlayalım Eylemsizlik? Newton’un yasaları? 1. yasası: 2. yasası

Su değirmeni Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Yukarı da iki farklı su değirmeni görmektesiniz. Soldaki değirmenin pedalları düz iken sağdaki değirmenin pedalları kavislidir. Düz pedallı değirmenlerin kullanıldığı dönemde Lester A. Pelton, değirmenlerin etkisini arttırmak için kavisli pedallerı dizayn etti. Sizce düz pedallı değirmenlerin problemi ne olabilir?

Aktivite1: Hangisini durdurmak kolay? Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Size doğdu hareket eden bir oyuncak arabayı önüne geçerek durdurabilir misiniz? Peki aynı hızla size doğru hareket eden bir treni önüne geçerek durdurabilir misiniz? Neden? Kütlesi büyük olanı durdurmak daha zordur. Trenin eylemsizliği daha büyük olduğu için, hareketini devam ettirme isteği daha fazladır. Oyuncak araba rolü için 1 kişi Tren rolü için 10 kişi Engel için 1 kişi Oyuncak ve tren rolunde ki arkadaşlar aynı hızla engel rolundeki arkadaşa doğru ilerlesin ve çarpsın. Sonuçları tartışalım.

Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Size doğru yavaşça gelmekte olan alışveriş arabasını durdurabilir misiniz? Peki ya daha hızlı gelirse? Hızı büyük olanı durdurmak daha zordur. Hızı daha büyük olanın hareketini devam ettirme isteği daha fazladır. Alışveriş arabası için bir kaç kişi Engel için 1 kişi Araba rolündeki arkadaşlar ilk önce yavaş yavaş engele doğru hareket etsin, daha sonra hızlıca. Hızı büyük olanı durdurmak daha zordur. hızı daha büyük olanın hareketini devam ettirme isteği daha fazladır. Yani hızı büyük olanın momentumu daha fazladır.

Momentum (Lineer Momentum) Momentum, hareketli cisimlerin eylemsizliğidir, yani hareketli cisimlerin hareketini devam ettirme isteğidir. Kütleye ve hıza bağlıdır. Vektöreldir. P=m.v Hangisini durdurmak daha kolay? Tren ya da oyuncak araba? Kütlesi büyük olanın momentumu daha fazladır. Hızlı ya da yavaş gelen alışveriş arabası? Hızı büyük olanın momentumu daha fazladır. Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Aktivitelere tekrar dönelim.

Örnek Soru Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hızlı giden araba da aniden fren yaparsak ne olur? Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Araba hareketli iken arabanın içindekilerde aynı momentuma sahip olur. Araba aniden durduğunda biz sahip olduğumuz momentumla kendimizi aniden durduramayarak camdan fırlarız.

Örnek Soru Süpertankerleri durdurmak için limana yaklaşmadan 25 km önce hızını kesmek gerekir. Neden? Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Kütleleri çok büyük olduğu için hızı kesildikten sonra sahip oldukları momentum tankerlerin bir süre daha ilerlemesine sebep olur.

Örnek soru Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Aşağıdakilerden hangisinin kütlesi daha yüksektir? Durmakta olan traktör Hareketli bir kaykay Aşağıdakilerden hangisinin momentumu daha yüksektir? a/b

Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Elimizde ki iki yumurtadan birini zemine, diğerini çarşafa bırakalım. Yumurtaların biri kırılıyorken diğeri neden kırılmadı? İki durum arasında ki fark nedir? https://www.youtube.com/watch?v=yUpiV2I_IRI

İtme-Kuvvetin Etkisi Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: İtme momentum değişimidir. J= P= (m.v) Bir cismin momentumunu değiştirmek için ya _________ değiştirmeliyiz ya _________ değiştirmeliyiz, ya da ____________değiştirmeliyiz. Kütleyi değiştirmediğimiz durumda, momentumu değiştirmek için hızı değiştiririz, yani ivmelendiririz. Bir cismi nasıl ivmelendirebiliriz? Newtonun ikinci yasası: Eğer cismin üzerine etkiyen net kuvvet sıfırdan farklıysa, cisim ivmeli hareket yapar. Bir cisme kuvvet uygularsak, cismi ivmelendiririz, hızını değiştiririz yani momentumunu değiştiririz. Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü

İtme-Zamanın Etkisi Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Peki kuvveti ne kadar süre uyguladığımız önemli mi? Durmakta olan bir topa vurduğumuzda momentumu değişir mi? Peki, durmakta olan bir topu kucağımıza alarak, hızlanarak hareket ettiğimizde momentumu değişir mi? Ne kadar uzun süre kuvvet uygularsak momentum o kadar artar. J=F.t= P= m.v Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Newton’un 2. yasası ile ilişkisini kur. Newton’un 2. Yasası?

Aktivite: Yumurta neden kırılmadı? Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Elimizde ki iki yumurtadan birini zemine, diğerini çarşafa bırakalım. Yumurtaların biri kırılıyorken diğeri neden kırılmadı? İki durum arasında ki fark nedir? Zemine çarptıkları anda momentumları aynıydı ve ikisi de sonuç olarak durdu. Yani momentum değişimleri aynı. Farklı olan etki süreleri. Süre arttıkça kuvvet azaldı ve çarşafa düşen kırılmadı. https://www.youtube.com/watch?v=yUpiV2I_IRI

Örnek-Etki Süresi Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Soldaki şekilde (mv) = Ft Sağdaki şekilde (mv) = Ft

Örnek Soru: Buz Pateni Etki süresini azaltarak. Buz patenine yeni başlayan kişilere etrafı süngerlerle çevrili taytlar giydirilir. Bu taytlar, düşme esnasında yaralanma riskini azaltmaktadır. Tayt bu riski nasıl azaltabilir? Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Etki süresini azaltarak.

Örnek Soru Samana çarptığınızda etki süresi artar. Arabanızın freni tutmadığı durumda nasıl durdurmak isterdiniz? Duvara çarparak mı? Saman yığınına çarparak mı? Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Samana çarptığınızda etki süresi artar.

Örnek Soru Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Aşağıdaki örneklerden hangisi/hangileri doğrudur? Durmakta olan bir topa vurduğumuzda momentumu değişir. Durmakta olan bir topu kucağımıza alarak, hızlanarak hareket ettiğimizde momentumu değişir. Durmakta olan bir topu kucağımıza alarak sabit hızla hareket ettiğimizde momentumu değişir. Durmakta olan bir topu kucağımıza alarak yavaşlayarak hareket ettiğimizde momentumu değişir. Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü

Momentum Korunumu Momentum korunur mu? Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Momentum korunur mu? Newton’un ikinci yasası ile ilişkisini kur. Durmakta olan tüfeği ateşlediğimizde hem tüfek hemde mermi zıt yönlerde hareket eder ve momentum kazanırlar. Tek tek baktığımızda momentum korunmaz ama sistem olarak baktığımızda momentum korunur. Sisteme uygulanan net kuvvet sıfır ise momentum korunur. Newton’un 2. Yasası?

Su değirmeni Kavisli olanda itme daha büyüktür. Geçen haftanın özeti Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Kavisli olanda itme daha büyüktür. Elimize düşen bir topu tuttuğumuzda momentumu sıfırlanır. Elimizde tekrar havaya zıplattığımızda, biz topa yeniden itme sağlamış oluruz ve yeniden momentuma sahip olur. O yüzden elimizde zıpladığında itme daha büyük olur.

Soru Çözümü Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü

Soru Çözümü Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü

Soru Çözümü Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü a

Soru Çözümü Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü c

Soru Çözümü Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü

Soru Çözümü Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü

Soru Çözümü Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü

Soru Çözümü Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Momentum Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü

Özet Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü Geçen haftanın özeti Su değirmeni Aktivite1: Hangisini durdurmak daha kolay? Momentum Aktivite2: Yumurta neden kırılmadı? İtme Momentum Korunur mu? Soru Çözümü

Neler Öğrendik? 11.1.7.1. İtme ve momentum kavramlarını açıklar. 11.1.7.2. İtme ve momentum değişimi arasında ilişki kurar. a)Öğrencilerin Newton’un ikinci hareket yasasını kullanarak itme ve momentum arasındaki bağlantıyı çıkarmaları sağlanır. b)Öğrencilerin günlük hayat örnekleri ile itme ve momentum arasındaki ilişkiyi tartışmaları sağlanır. 11.1.7.3. Momentum korunumunu iç ve dış kuvvetleri analiz ederek sorgular. c

Gelecek hafta 11.1.7.4. Bir ve iki boyutta momentumun korunumunu analiz eder. a. Öğrencilerin deney yaparak ve similasyonlar kullanarak momentum korunumu ile ilgili çıkarım yapmalarına olanak sağlar. b. Öğrencilerin cisimlerin çarpışması, patlaması vb. Durumlardaki hareketlerini, momentumun ve enerjinin korunumu yasalarını göz önünde bulundurarak analiz etmeleri sağlanır. 11.1.7.5. Momentum ve enerjinin korunumunu ilişkilendirerek günlük hayat ile ilişkili problemler çözer.