DEMOKRATİK SİSTEM VE YAŞAYAN DEMOKRASİ

Yunanca asıllı bir kavram olan demokrasi, halk anlamına gelen demos ile iktidar anlamına gelen kratos sözcüklerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Günümüzde halkın iktidarı, halk egemenliği, millet egemenliği anlamlarına gelmektedir. Demokrasi Nedir?

Demokrasi, bütün vatandaşların devlet yapısını ve yönetimini eşit olarak şekillendirebildiği yönetim biçimdir. Genel olarak devlet yönetim biçimi şeklinde lanse edilse de, birçok topluluk, kurum ve kuruluş da demokrasi ile yönetilebilmektedir. Demokrasi Nedir?

Demokrasi, farklı biçimlerde tanımlanır:  Halkın egemenliğine dayanan yönetim modelidir.  Özgür bir seçim sistemi sonucunda seçilen temsilcilerden kurulan halk yönetimidir.  Temel insan hak ve özgürlüklerinin korunduğu bir sistemdir.  Bir erdemlilik rejimi, bir yaşam biçimidir.  Halkın halk tarafından yönetimidir. Demokrasi Nedir?

Günümüzde bir çok ülkede tam anlamıyla uygulanmasa bile uygulanan yönetim biçimleri içerisinde insan hak ve özgürlüklerine en saygılı yönetim biçimi olarak görülen demokrasinin tarihin ilk dönemlerinden günümüze kadar gelişmesini etkileyen en önemli unsurlar şunlardır: Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

 M.Ö. 450: Atina’da Aristoteles, Platon ve Sokrates gibi düşünürlerin düşünsel olarak katkıları olan bir çeşit idare sistemi politik tarihteki yerini aldı. Site” ismi verilen şehir devletlerinde yaşayan köleler ile kadınlar site halkı dışında kabul edilmekteydi. Yetişkin olan erkekler konuşma ve oy kullanmak haklarına sahip bulunmaktaydı. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

 1215: İngiltere’de Kral I. John tarafından imzalanmış olan Magna Carta ile krala ait olan yetkiler belirli bir ölçüde sınırlandırılmış halka da bir takım hak ve özgürlükler tanınmış oldu. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi  375:Roma İmparatorluğu yönetiminde yurttaşlık ve insan haklan kavramı gelişme gösterdi.

 Bu yeni hak ve özgürlükler sistemine göre Kimsenin yargılanması yapılmadan cezalandırılmayacağı ilkesi getirilmiş oldu. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

 1450: Alman Johann Gutenberg modern matbaayı geliştirdi. Matbaanın geliştirilmesinden sonraki dönemde insanlar duygu ve düşüncelerini, sahip oldukları bilgileri kolaylaşan iletişim imkanlarıyla bir birleriyle rahatça paylaşır olmaya başladılar. Buda insanların bilinçlenerek demokratik hak ve taleplerini istemelerinin önünü açtı. Matbaanın geliştirilmesiyle birlikte Rönesans ve Reform hareketlerinin başlamasını sağladı. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

 1750: Avrupa aydınlanma felsefesiyle anayasal demokrasi düşünce sisteminin temelleri atılmış oldu. Montesqieu güçler ayrılığının olduğu bir yönetim sistemini savunuyordu. Jean Jacques Rousseau tarafından “özgürlük eşitlik ve kardeşlik” sloganıyla ““Toplumsal Sözleşmeyi” yazdı. John Locke ise insanların sahip olması gerekli olduğunu düşündüğü temel haklar olan yaşama hakkı, özel mülkiyet hakkı gibi özgürlüklerin olması gerektiğini söyledi ve bu fikrini savundu. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

 1776: Virginia Haklar Bildirgesi’’nde insanların yaşama, özgür olma, hürriyetini belirleme hakkı olduğu, mülkiyet hakkı ile birlikte mutluluğu arama hakkı olduğundan söz edilmiştir. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

 1789: 1789 senesinde Fransa halkı krala karşı birleşerek bir ayaklanma başlattı. Bu ayaklanma neticesinde ise Fransız İnsan Hakları Bildirgesi yayımlanmış oldu. Bu bildiri temel insan haklarını “hürriyet mülkiyet güvenlik ve zulme direnme” olarak belirlemektedir. Eşitlik, özgürlük ve adalet düşüncesinin kitleler tarafından telaffuz edildiği ilk siyasal örnektir. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirgesi sadece Fransız vatandaşı olan insanlar için değil dünya genelinde yaşayan bütün insanlar için geçerli olan bir bildirgedir. Bu yüzden uluslararası niteliği olan bir bildirgedir. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

 1877: İlk Türk Meclisi Mebusan Meclisi (Genel Meclis) isimi altında ve iki meclisli olarak 20 Mart 1877 tarihinde çalışmalarına başladı.  1920: 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara‘da egemenliğin millete ait olduğu ilk meclis kurulmuş oldu. Yurdumuzun fark bölgelerinden gelen ve milletvekili olan halkın temsilcileri burada çalışmaya başladı. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

 1945: II- Dünya Savaşı’nın neticelerini gören devletler daimi olarak bir barışın sağlanması için bir araya gelip Birleşmiş Milletleri kurdu ve 1945 senesinde Birleşmiş Milletler Antlaşması imza altına alındı. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

 Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi’’nin 11 Aralık 1946 tarihli ilk seansında içinde insan haklarının bulunacağı bir doküman hazırlanması amacıyla Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu oluşturuldu. Komisyonda hazırlanan kroki 10 Aralık 1948 tarihinde genel kurul tarafından İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi olarak kabul ve duyuru edildi. Bildirge insan haklarına ve temel özgürlüklere saygıyı sağlamak ve geliştirmek yolunda atılan ilk adımdır. Demokrasinin Tarihsel Gelişimi

Dünya genelinde demokrasi, çeşitli araçlar ile birlikte var olmaktadır. Bu araçlar; 1) Parlamento 2) Siyasi Partiler 3) Anayasa 4) Sivil Toplum Örgütleri 5) Kolluk Kuvvetleri Demokrasinin Araçları

1) Parlamento Ülkeden ülkeye nitelik ve nicelik bakımından farklılıklar gösteren parlamentolar, halkın temsilcilerinden oluşan meclisleri ifade etmektedir. Güçler ayrılığı ilkesinden gelen yasama görevini icra eden parlamento, işlev olarak da temsil görevini üstlenir. Demokrasinin Araçları

2. Siyasi Partiler Vatandaşı temsil işlevinin sağlıklı şekilde yürütülmesi açısından siyasi partiler mecliste yer alır. Bireyler, siyasi parti çatıları altında bağımsız şekilde siyaset yapabilirler. Parti sayısının fazla olması, temsil edilen farklı düşüncelerin varlığını göstermektedir. Demokrasinin Araçları

3) Anayasa Devletlerin temel kurumlarının nasıl işleyeceğini belirleyen temel yasalar bütünü, anayasa kavramını açıklamaktadır. Buna ek olarak, kişi hak ve özgürlüklerinin belirtildiği anayasa, iktidarı da bu anlamda sınırlandıran bir güce sahiptir. Filozoflarca, çoğunluğun baskısı ve tiranlığını engelleyecek bir yapı olarak nitelendirilmektedir. Demokrasinin Araçları

4) Sivil Toplum Örgütleri Vatandaşların belirli bir amaç uğruna, bir araya gelerek oluşturdukları sosyal yapılara, sivil toplum kuruluşları denilmektedir. Her ne kadar sivil toplum örgütleri, demokrasi ile birlikte doğan yapılardan olmasa da, demokrasi ile oldukça önem kazanan bir kavram haline gelmiştir. Demokrasinin Araçları

5) Kolluk Kuvvetleri Asker ve polis güçleri kolluk kuvvetleri kapsamında değerlendirilir. İç güvenliğin sağlanması adına polisin, dış güvenlik için de askerin silahlara ve stratejik güçlere sahip olması avantaj olarak görülürken, bu güçlerin yanlış kullanılması sonucu demokrasinin ve halk temsilinin sekteye uğrama ihtimali de, kolluk kuvvetlerinin varlığının dezavantajlarından biridir. Demokrasinin Araçları

Demokrasilerde yönetim, vatandaşlar tarafından belirlenir. Fakat bu, vatandaşların mutlak egemenliğe veya devlet karşısında mutlak güce sahip oldukları anlamına gelmez. Bir devletin demokratik olması için bir takım ilkeleri içinde barındırması gerekmektedir. Demokrasinin Temel İlkeleri

1) Milli İrade ve Egemenlik: Demokraside egemenlik halka aittir. (Egemenlik; yönetme yetkisini ifade eder.) Halk, hür iradesiyle yönetime katılır ve yönetime yön verir. Günümüz demokratik yönetimlerinde halkın iradesi ve egemenliği, belirledikleri temsilciler aracılığıyla gerçekleşir. Demokrasinin Temel İlkeleri

Halk temsilcilerini seçer; temsilciler de halk adına yasalar yapar. Ülke bu yasalara göre yönetilir. Anayasamızda bu şart Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir şeklinde belirtilmiştir. Egemenliğin bu şekilde millete ait olması ve bir milletin geleceğini kendi özgür idaresi ile belirlemesi fikri ilk olarak 18. yüzyılda J.J. Rousseau tarafından ortaya atılmıştır. Demokrasinin Temel İlkeleri

2) Seçme Seçilme Hakkı: Demokrasilerde temsilciler seçimle belirlenir. Halk, temsilcilerine kendisi adına yönetme yetkisini belirli bir süre için verir. Demokrasilerde gizli oy kullanma,serbest seçim, açık sayım ilkesi geçerlidir.ülkemizde 18 yaşını dolduran,akli dengesi yerinde olanlar oy kullanabilir. Demokrasinin Temel İlkeleri

3) Katılım: Demokrasiler etkin ve aktif yurttaşlara gereksinim duyar. Yurttaşlar seçme ve seçilme haklarıyla yönetime iradesini yansıtır; bunun yanında sivil toplum kuruluşlarındaki etkinliğiyle hakların takipçisi olur. Demokrasinin Temel İlkeleri

4) Özgürlük: İnsan hakları ve özgürlükleri demokrasinin vazgeçilmezleridir. Demokrasinin olmadığı yerde özgürlük ve insan hakları, özgürlük ve insan haklarının olmadığı yerde de demokrasi olmaz. Demokrasi, özgürlük ve insan haklarını korur. Demokrasinin Temel İlkeleri

5) Eşitlik: Hakların kullanılmasında ayrım yapılmamasıdır. Demokraside eşitlik, yasalar önünde eşitliktir. Yasalar herkese aynı biçimde uygulanır; herhangi bir kişiye, aileye, zümreye ayrıcalık tanınmaz. Demokrasinin Temel İlkeleri

6) Çoğunluk: Demokraside çoğunluk ilkesi aranır. Seçimlerde Çoğunluğu elde eden parti iktidar olur. Diğer partilerde muhalefeti oluşturur. Demokraside çoğunluğun yanında azınlığında hakları korunur. Demokrasinin Temel İlkeleri

7) Çoğulculuk: Demokrasilerde toplumu oluşturan bütün siyasi renkler ortaya koyulmalıdır. Sadece çoğunluğun desteklediği siyasi tarafın desteklenmesi demokrasiyle bağdaşmaz. Karşıt fikirler de çoğunluğu oluşturan fikirler kadar sağlam korunmalı ve temsil edilebilmelidir. Toplum içinde var olan azınlığa diğer her bireyin olduğu gibi özgürlükleri ve hakları sunulabilmelidir. Demokrasinin Temel İlkeleri

8) Hoşgörü: Demokrasi hoşgörü rejimidir. Farklılıklar ve farklı unsurlar demokraside birbirlerine tahammül etmeyi, birbirleriyle uzlaşmayı öğrenirler. Demokrasinin Temel İlkeleri

9) Hukuk Devleti: Yurttaşlarına hukuk güvenliği sağlayan, yöneticilerin de hukuka bağlı olduğu devlettir. Hukuk devletinde yargı bağımsızdır. Devletin yaptığı bütün işler yargı denetimine açıktır. Demokrasilerde hukukun üstünlüğü ilkesi benimsenir. İktidar hiçbir kimse ya da grubun tekelinde değildir. Demokrasinin Temel İlkeleri

10) Kuvvetler Ayrılığı: Devlet gücünün birbirinden ayrı organlara dağıtıldığı yönetim anlayışıdır. Bu ilke, kanunları yapan yasama gücünün, yapılan kanunları uygulayan yürütme gücünün ve uygulamadan doğan uyuşmazlıkların giderilmesini sağlayan yargı gücünün ayrı organlara verilmesini; bu organların birbirinden bağımsız olmasını gerektirir. Demokrasinin Temel İlkeleri

11) Laiklik: Siyasî bir kuruluş olan devleti, din kurallarına dayandırmayan ve kişilerin dinsel inanç ve tapınma özgürlüklerini inanç ve din farkı gözetmeksizin güvence altına alan bir sistemdir.” Yani devlet işleri ile din alanının birbirlerinden ayrılmaları demektir. Laiklik demokrasilerde devlet - vatandaş ilişkisinin tarafsızlığını, inanç boyutunda sağlar. Demokrasinin Temel İlkeleri

a

a

a

Vatandaşlar, neyin suç neyin suç olmadığını belirleyen ve devletin koruması altında olan kanunlara uymak zorundadır. Örneğin, neyin suç sayılacağını devlet belirler. Kimin suçlu olduğuna devletin bir organı olan mahkemeler karar verir. Suçluları da devlet cezalandırır. Hatta devlet, kendisinden başkasının, bir başkasını suçlu ilan etmesine ve onu cezalandırmasına izin vermez. Demokrasi Nedir?

Demokrasilerde devletin sahip olduğu bu sınırsız gücü kötüye kullanmasını önleyen iki ana ilke vardır: 1) Devlet iktidarının fonksiyonlarının farklı organlar eliyle yürütülmesini sağlayan güçler ayrılığı ilkesi 2) Temel hak ve özgürlüklerin yasalarla güvence altına alınması Demokrasi Nedir?

a