Kandida ve Kriptokoklar

CANDİDA Blastomyces sınıfında, Moniliales takımında, Cryptococcaceae ailesinde yer almaktadır. 200 den fazla türü olmasına karşın insanlardan 15-20 kadarı etken olarak izole edilmiştir. En sık izole edilen tür ise Candida albicans’tır.

Fırsatçı Mantar İnfeksiyonları İçin Hazırlayıcı Faktörler Bağışık ödünlü hastalar Sitotoksik ilaç kullanımı Nötropenik hastalar Kanserli hastalar Transplante hastalar Diyabetes mellituslu hastalar Geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı Kortikosteroid tedavi

Hastane infeksiyonlarının %15-20’sinden mayalar bunların %50-65’den ise C.albicans sorumlu bulunmuştur.

Candida’lar ince duvarlı , Oval , Kapsülsüz , Hareketsiz , Tomurcuklanarak (=blastospor) ile ürer. Saboraud dekstroz agar(SDA) da 24-48 saatte krem renkli opak, düzgün, tipik maya kokusunda S tipi koloni oluşturabilir. Mantarlarda olduğu gibi biraz asit pH da üremeyi tercih ederler.

Klinik örneklerde birden fazla Candida türü ayırımına fırsat veren Pagona-Levine ve CHROM agar gibi besiyerleri kullanılır. Hücre duvarlarında mannoproteinler, glukan, kitin, protein ve lipid yapılar bulunur. Candida albicans hücre duvarındaki antijenik farklılıklara göre A ve B serotipine ayrılmıştır.

Candidaların virulans Faktörleri 1. Hif yapımı 2. Fenotipik değişebilme özelliği 3. Konak hücre yüzeyine bağlanabilme 4. Litik enzimler Proteazlar fosfolipazlar

Kandidozlar Yüzeyel kandidoz( mukoza, deri, tırnak) pamukçuk özafagit sindirim sistemi vulvo-vajnit balanit Diaper döküntüsü Kronik mukokutanöz kandidoz

Sistemik kandidoz Sinir sistemi Solunum sistemi Kalp damar sistemi Üriner sistem Osteo -artikuler kandidoz Periton,dalak, karaciğer Okuler Multiorrgan tutulumu

Albicans dışı kandidalar C.tropicalis C.kefyr C.krusei C.lipolityca C.glabrata C.guilliermondi C.parapsilosis C.zeylanoides C.norvegenensis C.utilis

Kandidozların Tanısı Direkt mikroskobi Kültür Kültür dışı yöntemler Antijen arama Antikor arama Enzimatik araştırma

Kandidozların tedavisi GİS kandidozu: nistatin Amfoterisin B Azoller C.krusei ve C.glabrata da direnç söz konusu

Cryptococcus neoformans Kriptokokkoz nedenidir. Dünada yaygın bir hastalıktır. Solunum sisteminde hafif bir infeksiyon, sinir sisteminde sisteminde ağır infeksiyona neden olur.

Cryptococcus neoformans maya formunda Cryptococcaceae ailesinde yer alan bir mantardır. 3-5 mikrometre büyüklüğünde hiçbir besiyerinde psödohif ve hif oluşturmaz veya kısa uzantılar oluşturabilir. Tomurcuklanarak üreme gösterir.

C.neofornas hastadan ilk izole edildiğinde bazen kapsül oluşturmadığı gözlenir. Kapsül oluşumunu indüklemek için %1 peptonlu besiyerine birkaç kez pasaj yapmak gerekebilir. Kapsül, C.neoformans için virulans faktarüdür. Kapsülünü yitiren C.neoformans suşları patojenik özelliklerini kaybederler.

Cryptococcus cinsi içerisinde C. terreus, C. albidus, C. gastricus, C Cryptococcus cinsi içerisinde C.terreus, C.albidus, C.gastricus, C.laurentii bulunur. Kapsüllü olan, 37 oC de üreyen ve fenol oksidaz aktivitesine sahip olan tek tür C.neoformans’dır.

C.neoformans var. neoformans’a ülkemizde rastlanılmaktadır.. İnsanlara inhalasyon yoluyla bulaşır.

C. neoformans solunum yoluyla vucuda girer C.neoformans solunum yoluyla vucuda girer. Akçiğerlerde genellikle hafif bir infeksiyon oluşturur. Klinik tablo hafif bir pnömoni tarzındadır. Öksürük, balgam, hafif ateş, halsizlik görülür.

C.neoformans ’ın oluşturduğu ciddi klinik tablo menenjittir. Hastada başağrısı, huzursuzluk, ense sertliği görülür.

C.neoformans deri, eklem, göz, genito-üriner sistemleri tutan infeksiyonlara neden olabilir. Ayrıca yaygın sistemik infeksiyonlar oluşturabilir. Son klinik tablo özellikle immun sistemi bozulan hastalarda gözlenir.

Tanı: İncelenecek muayene maddesi hastalık tablosuna göre BOS, balgam, İltihabi akıntılar olabilir. Menenjit şüpheli hastalardan alınan BOS örneğine bakılır.

BOS örneği santrifüj edilip dipteki çöküntüden alınarak çin mürekkebi ile lam-lamel arası ışık mikroskobunda incelenmelidir. Kapsüllü maya hücreleri yıldızlı gök manzarasını andırır tarzda görülür.

Kapsül yapılar çin mürekkebi ile boyanmadıklarından maya hücresi etrafında boşluk şeklinde görülür. Maya hücrelerinin tomurcuklanmaları görülür. Maya hücreleri madeni para gibi genellikle yuvarlaktır.

BOS da maya hücreleri görülmediği durumlarda kriptokok antijenleri lam aglutinasyon ve ELİSA yöntemiyle aranabilir.

Kültür: Şüpheli muayene maddesi 35 C de inkube edildiğinde 2-3 günde üreme gözlenir. Ancak kültürde üreme olmadı diyebilmek için en az 15 gün süre ile beklenilmelidir. M tipi koloni oluştururlar.

Menejit ve sistemik infeksiyonların tedavisinde amfoterisin B ve flusitozin kombinasyonu verilir. Amfoterisin B nin BOS a geçişi olmadığından intratekal yolla verilmelidir. Kriptokokozun diğer klinik tablolarında amfoterisin B veya mikonazol, ketakonazol flukonazol, itrakonazol gibi azol grubu ilaçlar kullanılır.