MANTARLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ

... konulu sunumlar: "MANTARLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ"— Sunum transkripti:

1 MANTARLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
Prof.Dr.Zeynep SÜMER

2 Mikoloji? Doğada kaç çeşit mantar bulunur? 50.000 Hepsi hastalık yapar mı? 300 kadarı Hatta sadece bir düzine kadarı mantar hastalıklarının %90’nından sorumludur.

3 Nerelerde bulunurlar Toprak Su Organik atıklar

4 Ne yaparlar? Bakterilerle birlikte kompleks bileşikleri basit bileşiklere dönüştürürler Yararları Ekmek Peynir Steroit Antibiyotik Alkollü içecekler Organ asitler ikleri

5 Zararları Hastalık yaparlar Elektronik aletleri bozar
Elektrik kablolarını bozar Mobilyaları bozar

6 Mikoz? Antropofilik Zoofilik Jeofilik

7 Tarihçe 1835 Bassi ve Balsami (ipek böceklerinde)
1839 Schoenlein kellik etkenini Langenbeck pamukçuk etkeni Saoraud mantar besiyerini yaptı ve mantarı üretti 1969’da canlı sınıflaması değişti Hayvan-bitki-fungus-prokaryotlar-protistalar

8 Genel Özellikleri Nonfotosentetik protistalardır Klorofilleri yoktur
Ökaryot bakterilerden ayrılırlar Klorofilleri yoktur Fotosentez yapmazlar bitkilerden ayrılırlar Emici tipte beslenirler Hayvanlardan ayrılırlar

9 Zorunlu veya fakültatif aeroblardır
En az bir çekirdekleri bulunur Nükleer membranları Mitokondrileri Endoplazmik retikulumları Nükleolusları Hüvre duvarları vardır.

10 0-60ºC ısıda 2-11 pH’da Nemli Karanlık veya loş ortamlarda ürerler

11 Ultraviyole üremelerini inhibe eder.

12 Sabouraud agar besiyerinde
Sığır eti extratı Glikoz Agar Gentamisin Kloramfenikol Sikloheksimit (saprofit mantarların üremesini engeller) Kanlı agar Patates dextroz agar Mısırunu tween 80 agar

13 Mikroform mantarlar (tek hücreli)
Makroform mantarlar Yenebilen çok hücreli mantarlar Mikroform mantarlar (tek hücreli) Maya Küf DİMORFİK ???

14 Mayalar 4-5µm boyutunda (en büyük 24 µm ) Sferik veya yuvarlak
Besiyerinde opak,yumuşak,beyaz renkli koloniler yapar Tomurcuklanmayla ürer Tomurcuk hücreden ayrılmaz ve zincirleme sürerse Psödohif oluşur Germ tüp (ana hücreden apikal uzantıdır)

15 Küfler Hif: Küf mantarlarının en ilkel şeklidir çok hücrelidir
2-10µm çapında silindirik tüplerdir Septalı ve septasız olmak üzere iki çeşittir Vegetatif hifler Aerial hifler Çoğalma hifleri

16 Miçel: hiflerin birleşmesi ile meydana gelen yapılardır Bazı maya ve küfler hücre duvarlarında pigment taşıyabilirler (melanin vb.)

17 Dimorfik mantarlar Farklı ortam koşullarında
Farklı üreme şekilleri gösteren mantar Isıya bağlı 37ºC-25ºC (en sık) Dokuya Besiyerine pH’ ya bağlı

18 Mantarların Hücre Yapıları
Hücre duvarı, sitoplazmik membran, mitokondri, vakuol, ER, nükleus, nükleolus ve bazen de kapsül bulunur. Kapsül: Antijenik- Antifagositik Polisakkarit yapıda (Crytococcus neoformans (glukuranoksilo-mannan polimeri))

19 Mantarların Hücre Yapıları
Hücre Duvarı: %10’u protein ve glikoproteinlerden mg Güçlü antijenik yapıdadır İnsan dokusunda mantar hücre duvarı polisakkaritlerini parçalayacak enzim yoktur Grama olumlu boyanırlar

20 Mantarların Üreme Özellikleri
Seksüel üreme Mayoz bölünme ile olur(4-8) Zygomycotina Zigospor Ascomycotina Askospor Basidiomycotina Basidiospor Deuteromycotina

21 Mantarların Üreme Özellikleri
Aseksüel üreme mitoz bölünme ile olur çok sayıda spor oluşur Sporanjiosporlar Konidyalar Mikrokonidya Makrokonidya Artrokonidya Klamidokonidya Blastokonidya

22 Mantar Hastalıkları Açık havada Kapalı ortamda 105/m3
109/m3 fungal spor

23 Mantar Hastalıkları Alerjik hastalıklar Çiftçi akciğeri
Konağın immun yanıtı Partikül büyüklüğü Antijenitesi İnokulum miktarı En sık rastlanan allerjenler Penicillium Aspergillus Alternaria Micropolyspora

24 Mantar Hastalıkları Metabolitleri ve Toksinleri ile
Miçetizm: Mantarların vücuda yerleşmeden oluşturdukları hastalık tablosudur. Besin zehirlenmesi Tahıl ürünlerini enfekte etmesi Alfa adrenerjik blokaja bağlı semptomlar oluşur Mikotoksikoz Toksinli gıdanın yenmesiyle ortaya çıkar Aflatoksin ve benzeri karsinojenler

25 Mantar Hastalıkları Toksin oluşumunu etkileyen faktörler
Besin maddeleri B Vit fazlalığı, protein azlığı Nem Isı (13-40ºC) Işık pH (3-4.5) Depolama süresi (ilk 4 ayında mikotoksin yapımı artar)

26 Mantar Hastalıkları Vücuda direkt yerleşerek(yerleştiği yere göre isimlendirilir) Yüzeyel mikozlar Subkütan mikozlar Derin mikozlar Sistemik mikozlar Fırsatçı mikozlar

27 Tanı Yöntemleri Doğrudan mikroskopi KOH(potasyum hidroksit)%10-30
Dermatofitler Gram boyama Tüm mayalar Çini mürekkebi C.neoformans PAS(periyodik asit-Schiff) B.dermatidis Wright H.capsulatum

28 Tanı Yöntemleri Kültür yöntemleri SDA(3 haftaya kadar) Kanlı
Sikloheksimitli 25ºC-37ºC Kanlı BOS kültürleri mutlaka anbiyotiksiz ve sikloheksimitsiz besiyerlerine ekilir Otomatik cihazlarla tanı(4 günde)

29 Tanı Yöntemleri Serolojik yöntemler İmmun floresan antikor
Kompleman birleşme reaksiyonu Aglütinasyon Presipitasyon Latex aglütinasyon ELİSA Polimeraz zincir reaksiyonu

30 Tanı Yöntemleri Aşırı duyarlılık reaksiyonları Trikofitin Histoplazmin