İSLAM MEDENİYETİ ve ADALET Prof. Dr. Şadi Eren

Adalet, mülkün temeli

اِنَّ اللّٰهَ يَاْمُرُ بِالْعَدْلِ وَاْلاِحْسَانِ وَا۪يتَٓاىِٔ ذِىالْقُرْبٰى “Şüphesiz ki Allah, adaleti, ihsanı ve yakınlara vermeyi emreder.” (Nahl, 90)

Allahın Adl isminin tecellisi

Hak edene hakkını, suç işleyene cezasını vermek

Adliye teşkilatı Ebu Yusuf «Kadı’l- kudat»

Hısbe teşkilatı İyiliği emr, kötülükten men kurumu (Görevi, çarşı pazarı, yolları, kamu düzenini sağlamak) Gazali, «bu görevi eda edenlerin resmi olması gerekmez» demiş.

Kadı Kadıasker

Adalette eşitlik Kızım Fatıma da hırsızlık yapsa…

Hz. Ali ve çalınan zırhı

وَاِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ اَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِۜ Emaneti ehline vermek اِنَّ اللّٰهَ يَاْمُرُكُمْ اَنْ تُؤَدُّوا اْلاَمَانَاتِ اِلٰٓى اَهْلِهَۙا وَاِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ اَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِۜ “Şüphesiz Allah, emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor.” (Nisa, 58)

Adaleti icrada hislerden uzak olmak يَٓااَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا كُونُوا قَوَّام۪ينَ لِلّٰهِ شُهَدَٓاءَ بِالْقِسْطِۘ “Ey iman edenler! Allah için hakkı titizlikle ayakta tutan, adalet ile şahitlik eden kimseler olun.” ولاَيَجْرِمَنَّكُمْ شَنَاٰنُ قَوْمٍ عَلٰٓى أَلَّا تَعْدِلُواۜ “Bir kavme olan kininiz, sakın sizi adaletsizliğe itmesin.” (Maide, 8)

Caydırıcı cezalar

Seddü’z- zerai Kötülüğe giden yolları kapamak

فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَق۪يمُوا لَهُمْۜ Savaşta bile adalet فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَق۪يمُوا لَهُمْۜ “Onlar size karşı dürüst davrandığı sürece, siz de onlara dürüst davranın.” (Tevbe, 7)

Adam kayırmamak وَاِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا “Ve konuştuğunuz zaman âdil olun.” وَلَوْ كَانَ ذَاقُرْبٰىۚ “Yakınınız bile olsa.” (Enam, 152)

Adil insanlar yetiştirmek وَلْيَكْتُبْ بَيْنَكُمْ كَاتِبٌ بِالْعَدْلِۖ “Bir kâtip aranızda adaletle yazsın.” (Bakara, 282)

Fasıkın şehadeti merduttur

Güç, adil kullanılmalı فَاِنْ فَٓاءَتْ فَاَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَاَقْسِطُوا “Eğer dönerse aralarında adaletle sulh yapın ve (her işte) adaletli davranın.” (Hucurat, 9)

Zulüm yasak Mezalim mahkemeleri

وَلاَ تَرْكَنُٓوا اِلَى الَّذ۪ينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُۙ “Zulmedenlere küçük bir meyil bile göstermeyin, yoksa ateş size de dokunur.” ( Hud, 113)

وَلاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ اُخْرٰىۜ “Hiçbir günahkâr, başkasının günahını yüklenmez.” (Fâtır, 18)

Adaletin mücessem bir timsali: Hz. Ömer

Kenar-ı Dicle'de bir kurt aşırsa bir koyunu Gelir de adl-i İlâhî Ömer’den sorar onu!